خواندن نوعی کار فکری است و کار فکری مستلزم تلاش و کوشش است. بعضی از افراد فقط چشم را روی متن عبور می دهند تا به شکلی نامعلوم معنا ها خود به خود و بدون هیچ تلاشی وارد ذهن بشوند. اما درست و دقیق خواندن اینگونه نیست. خواندن باید هدفمندانه و اندیشمندانه باشد. ذهن باید برای تفکر به کار افتد و همزمان احساسات برخاسته از متن شناسایی گردد.
گاهی فقط برای کسب لذت چیزی را می خوانیم. این نوع خواندن مهارت خاصی لازم ندارد. گاهی برای درک اجمالی یا کسب اطلاعات خاص، بدون توجه به جزئیات گزیده خوانی می کنیم. اما زمانی هم برای ورود به یک جهان بینی جدید و فهم و شناخت آن مطالعه می کنیم تا بتوانیم به پرسش ها و مسائل پاسخ دهیم، وسعت ذهن پیدا کنیم و بر نظامی مدون از معنا ها تسلط و اشراف پیدا نماییم. به این ترتیب ما می توانیم در درون نظامی که متن به ما ارائه می دهد تفکر کنیم. زمانی که بتوانیم در درون آن نظام بیندیشیم آن نظام در ذهن ما معنادار خواهد شد. بنابراین با فهم ایده ها، فرضیات، چهارچوب های فکری، الگوها و منطقِ یک نظام دانش و اشراف بر آن ما یاد می گیریم از منظر یک نظام دانشی تفکر کنیم و به تدریج رابطه آن را با دیگر نظام های دانش تجزیه و تحلیل نماییم.
توجه به مقصود نویسنده: به غیر از روشن بودن هدف ما از خواندن، هدف و مقصود نویسنده از نوشتن متن باید برای ما واضح و روشن باشد.
▪️پرهیز از خواندن و نوشتن تأثیر پذیرانه: باید بین افکار خود و نویسنده تمایز و مرزبندی قائل باشیم. متن را منسجم، منظم و نقادانه بخوانیم. اگر نگرش های نویسنده با ما منطبق نبود، فوراً آن را رد نکنیم. به صورت منظم و منطقی در مورد متن تفکر کنیم. در حالت یادگیری متن را بخوانیم و بدون پیشداوری، سوگیری و تصورات قالبی، متن را بررسی و ارزیابی کنیم.
▪️خواندن اندیشمندانه: ذهن اندیشمندانه به دنبال معناها است. پاراگراف به پاراگراف پیش می رود. هدفمند است. موضوعاتی را که می خواند با دانسته های پیشین خود ربط می دهد. سنجشگری می کند. در نتیجه متن را واضح می کند. درستی آن را می سنجد. دقت، ربط و مناسبت داشتن، عمق و وسعت نظر را در متن بررسی می کند. منطقی بودن و اهمیت موضوع را تحلیل می کند و منصفانه بودن متن را ارزیابی می نماید. پذیرای نگرش های جدید است و در نتیجه برای حرف های تازه ارزش قائل است و از آنها می آموزد و یاد می گیرد.
منبع: آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی- لیندا الدر، ریچارد پل
کانال سفینه عرفان(@safineherfan)