احکام دیانت بهائی

رساله (سؤال و جواب)

24 مهر

سؤال ١ : از عيد اعظم
جواب : اول عيد عصر ١٣ ماه دوم از اشهر بيان است . يوم اول و تاسع و دوازدهم عيد اشتغال به امور حرام است .

سؤال ٢ : از عيد مولود
جواب : مولود اقدس ابهی اوّل فجر يوم دوم محرّم است و يوم اول مولود مبشّر است و اين دو يک يوم محسوب شده عند اللّه.

سؤال ٣ : از آيتين
جواب : “للرّجال انّا کُلٌّ للّه راضُون”. “للنّسآء انّا کلٌّ للّه راضيات”

سؤال ٤ : اگر نفسی سفر کند و ميقات رجوع يعنی مدّت سفر را معيّن ننمايد و مفقود الخبر و الاثر شود تکليف ضلع چيست.

جواب : اگر امر کتاب اقدس را شنيده و ترک نموده ضلع يک
سال تمام تربّص نمايد و بعد اختيار با اوست در معروف يا اتّخاذ زوج و اگر شخص امر کتاب را نشنيده ضلع صبر نمايد

ص ٤٣ تا امر زوج او را خداوند ظاهر فرمايد و مقصد از معروف در در اين مقام اصطبار است.

سؤال ٥ : از آيه مبارکه “انّا لمّا سمعنا ضجيج الذّرّيّات فی الاصلاب زدنا ضعف ما لهم و نقصنا عن الاخری “

جواب : مواريث در کتاب الهی ٢٥٢٠ سهم شده که جامع کسور تسعه باشد و اين عدد هفت قسمت می شود هر قسمتی به صنفی از ورّاث می رسد چنانچه در کتاب مذکور است از جمله کتاب طاء نُه شصت که عدد مقت ميشود مخصوص ذريّه مشخّص شده و معنی قوله تعالی “زدنا ضعف مالهم” يک مثل آن بر آن افزودند عدد دو طاء ميشود و آنچه زياد شد از سايرين کم می شود مثلاً نازل شده “و للازواج من کتاب الحآء علی عدد التّآء و الفآء” يعنی هشت شصت که عدد تاء و فاء می‌شود از برای ازواج مقدّر شده حال شصت و نصف شصت که عدد ٩٠ می شود از ازواج کم شده و بر ذرّيه افزوده و همچنين الی الاخر که عدد آنچه کم شد ٩ شصت می شود که بر ٩ شصت اول افزوده شده.

سؤال ٦ : از ميراث اخ يعنی اگر برادر از طرف مادر و پدر هر دو باشد وارث است يا از يک طرف هم که باشد وارث است. ص ٤٤

جواب : اگر برادر از طرف اب باشد حقّ او علی ما ذکر فی الکتاب به او می رسد و اگر از طرف اُمّ باشد ثلث حقّ او به بيت العدل راجع است و دو ثلث به او و کذلک فی الاخت.

سؤال٧ : در باب ارث مقرّر شده که اگر ذرّيه موجود نباشد حقوق ايشان به بيت العدل راجع است هر يک از ساير طبقات هم هر گاه موجود نباشد مثل اب و امّ و يا اخ و اخت و معلّم حقوق آنها راجع به بيت العدل است و يا قسم ديگر است.

جواب : آيه مبارکه کافی است قوله تعالی “من مات و لم يکن له ذرّيّه ترجع حقوقهم الی بيت العدل الخ و الّذی له ذرّيّة و لم يکن ما دونها عمّا حدّد فی الکتاب يرجع الثّلثان ممّا ترکه الی الذّرّيّة و الثّلث الی بيت العدل الخ” يعنی اگر کسی بميرد و ذرّيه نداشته باشد حقوق ذرّيه به بيت العدل راجع است و اگر ذرّيه باشد و سايرين از ورّاث نباشند دو ثلث از ميراث به ذرّيه می رسد و ثلث آخر به بيت العدل راجع اين حکم در کُل و بعض هر دو جاری است يعنی هر کدام از ساير ورّاث نباشند دو ثلث به ذريّه راجع و ثلث به بيت عدل.

ص ٤٥

سؤال٨ : از نصاب حقوق اللّه
جواب : نصاب حقوق اللّه ١٩ مثقال از ذهب است يعنی بعد از بلوغ نقود به اين مقدار حقوق تعلّق می گيرد و امّا ساير اموال بعد از بلوغ آن به اين مقام قيمةً لا عدداً و حقوق اللّه يک مرتبه تعلّق می گيرد مثلاً شخصی مالک شد هزار مثقال از ذهب را و حقوق آن را ادا نمود بر آن مال ديگر حقّ اللّه تعلّق نمی گيرد مگر بر آنچه به تجارات و معاملات و غير هما بر آن بيفزايد و به حدّ نصاب برسد يعنی منافع محصوله از آن در اين صورت بما حکم به اللّه بايد عمل شود الّا اذ انتقل اصل المآل الی يد اخری اذاً يتعلّق به الحقوق کما تعلّق اوّل مرّة در آن وقت حقوق الهی بايد اخذ شود نقطه اولی می فرمايد از بهاء کلّ شیء که مالکند بايد حقوق اللّه را ادا نمايند ولکن در اين ظهور اعظم اسباب بيت و بيت مسکون را عفو نموديم يعنی اسبابی که ما يحتاج به است.

سؤال ٩ : حقوق اللّه و ديون ميّت و تجهيز اسباب کدام مقدّم است
جواب : تجهيز مقدّم است بعد اداء ديون بعد اخذ حقوق اللّه و
اگر مال معادل ديون نباشد آنچه موجود است به مقتضای ديون قليلاً و کثيراً قسمت شود.

ص ٤٦

سؤال ١٠ : در کتاب اقدس نهی از حلق رأس شده و در سوره حجّ امر به آن
جواب : جميع مأمورند به کتاب اقدس آنچه در آن نازل آن است حکم الهی ما بين عباد و حلق رأس از قاصدين بيت عفو شده.

سؤال ١١ : اگر در ايّام اصطبار اقتران واقع شود و بعد ندامت حاصل گردد آيا ايّام قبل از اقتران از ايّام اصطبار محسوب است و يا آنکه سال را از سر گيرد و آيا بعد از طلاق تربّص لازم است يا نه.

جواب : اگر در ايّام اصطبار الفت بميان آيد حکم زواج ثابت و بايد بحکم کتاب عمل شود و اگر ايّام اصطبار منتهی شود و بما حکم به اللّه واقع گردد تربّص لازم نه و اقتران مرء با مرئه در ايّام اصطبار حرام است و اگر کسی مرتکب شود بايد استغفار کند و ١٩ مثقال ذهب به بيت العدل جزای عمل برساند.

سؤال ١٢ : بعد از قرائت آيتين و اعطاء مهر اگر کره واقع شود طلاق بدون اصطبار جايز است يا نه

جواب : بعد از قرائت آيتين و اعطاء مهر قبل از قران اگر اراده طلاق نمايد جايز است ايّام اصطبار لازم نه ولکن اخذ مهر از مرئه جايز نه.ص ٤٧

سؤال ١٣ : معلّق بودن امر تزويج به رضايت ابوين از طرف مرد و زن هر دو لازم يا از يک طرف کافی است و در باکره و غيرها يکسان است يا نه

جواب : تزويج معلّق است به رضايت پدر و مادر مرء و مرئه و در باکره و دون آن فرقی نه.

سؤال ١٤ : در صلات امر به توجّه به سمت قبله نازل در اذکار توجّه به کدام سمت بايد کرد

جواب : در صلات حکم قبله ثابت و در اذکار حکم ما انزله الرّحمن فی الفرقان جاری “اينما تولّوا فثمّ وجه اللّه”.

١٥سؤال : از ذکر در مشرق الاذکار فی الاسحار
جواب : اگر چه در کتاب الهی ذکر اسحار شده ولکن در اسحار و طلوع فجر و بعد از طلوع فجر الی طلوع آفتاب و دو ساعت هم بعد از آن لدی اللّه مقبول است.

ص ٤٨

سؤال ١٦: از حمل جنايز که می فرمايد به قدر مسافت يک ساعت حمل شود آيا در برّ و بحر هر دو اين حکم جاری است يا نه

جواب : در برّ و بحر هر دو اين حکم جاری اگر چه ساعت کشتی بخار باشد و يا ساعت سکّه حديد. مقصد مدّت يک ساعت است ديگر به هر نحو باشد ولکن هر چه زودتر دفن شود احب و اولی است.

سؤال ١٧ : در باب گم شده که بعد از يافتن چگونه معمول شود
جواب : اگر در شهر يافت شود يک بار منادی ندا کند و اخبار دهد اگر صاحب آن يافت شد تسليم نمايد و الّا يک سنه صبر کند اگر صاحب آن يافت شد آنچه مصروف منادی نموده اخذ و مال را تسليم کند و اگر يک سنه گذشت و صاحبش معلوم نشد در آن تصرّف نمايد و اگر گم شده از مصروف منادی کمتر و يا مثل آن باشد پس از يافتن يک روز صبر کند اگر صاحبش يافت نشد تصرّف نمايد. و اگر در صحرا يافته سه روز صبر کند اگر صاحبش معلوم نشد تصرّف نمايد.

سؤال ١٨: در باب وضو اگر شخصی مثلاً به حمّام رود و تمام بدن را بشويد باز وضو بايد گرفت يا نه.

جواب : در هر حال بايد حکم وضو را مجری دارد.ص ٤٩

سؤال ١٩ : اگر شخصی در خيال جلای وطن باشد بالفرض و اهل او راضی نشود و منجر به طلاق گردد و ايّام تدارک سفر طول کشد تا يک سنه آيا از ايّام اصطبار محسوب است و يا آنکه از يوم مفارقت بايد حساب شود و يک سنه صبر نمايد.

جواب : اصل حساب از يوم مفارقت است ولکن اگر قبل از مسافرت به يک سال مفارقت نمايند و عرف محبّت متضوّع نگردد طلاق واقع و الّا از يوم مسافرت حساب نمايد تا انقضای يک سنه به شروطی که در کتاب اقدس نازل شده.

٢٠سؤال : از بلوغ در تکاليف شرعيّه
 جواب : بلوغ در سال پانزده است نساء و رجال در اين مقام
يکسان است.

سؤال ٢١ : از آيه مبارکه “فی الاسفار اذا نزلتم و استرحتم المقام الامن مکان کلّ صلوة سجدة واحدة”

جواب : اين سجده قضای نمازی است که در اثنای حرکت و مواقع نا امن فوت شده و اگر در وقت نمازی در جای امن مستريح باشد بايد همان نماز موقوت را به جای آورد و اين حکم که در قضا نازل در سفر و حضر هر دو يکسان است. ص ٥

سؤال ٢٢ : از تعيين سفر
جواب : تعيين سفر نه ساعت از قرار ساعت مصنوع و اگر مسافر در جائی توقّف کند و معيّن باشد توقّف او تا يک شهر بيان بايد صائم شود و اگر اقلّ از يک شهر باشد صوم بر او نيست و اگر در بين شهر صوم وارد شود به جائی که يک شهر بيانی در آن جا توقّف می نمايد بايد سه روز افطار کند و بعد از آن ما بقی ايّام صوم را صائم شود و اگر به وطن خود رسد که دائم الاقامه در آن جا بوده است بايد همان يوم اول ورود صائم شود.

سؤال ٢٣ : از جزای زانی و زانيه
جواب : دفعه اولی ٩ مثقال ثانی ١٨ مثقال ثالث ٣٦ مثقال الی آخر دو مقدار جزای سابق و مثقال نوزده نخود است چنانچه در بيان نازل شده.

سؤال ٢٤ : از صيد

جواب : قوله تعالی ” اذا ارسلتم الجوارح الخ ” اقسام ديگر هم در آن داخل است چون تفنگ و تير و غيرهما از ٥١ هر نوع آلات که به آن صيد می کنند ولکن اگر با دام صيد شود و تا وصول به آن مرده باشد حرام است. ص

٢٥سؤال : از حجّ
جواب : حجّ يکی از دو بيت واجب ديگر بسته به ميل شخصی است که عزيمت حجّ نموده

سؤال ٢٦ : از مهر
جواب : در مهر اقتناع به درجه اولی مقصود از آن ١٩ مثقال نقره است

سؤال ٢٧ : از آيه مبارکه “و ان اتاها خبر الموت الخ”
جواب : مراد از لبث اشهر معدودات ٩ ماه است

سؤال ٢٨ : مجدّد از سهم ميراث معلّم استفسار شده بود
جواب : اگر معلّم مرده باشد ثلث سهم او به بيت العدل راجع و دو ثلث ديگر به ذرّيه ميّت نه معلّم.

ص ٥٢

سؤال ٢٩ : مجدّد از حجّ استفسار شده بود.
جواب : حجّ بيت که بر رجال است بيت اعظم در بغداد و بيت نقطه در شيراز مقصود است هر يک را که حجّ نمايند کافی است هر کدام نزديکتر به هر بلد است اهل آن بلد آن را حجّ نمايند.

سؤال ٣٠ : از آيه “من اتّخذ بکراً لخدمته لا بأس”
جواب : محض از برای خدمت است چنانکه صغار و کبار ديگر
را اجرت می دهند برای خدمت و آن بکر هر وقت که خواهد زوج اختيار کند اختيار با نفس اوست چه که خريدن اماء حرام و زياده بر دو زوجه هم حرام است.

سؤال ٣١ : از آيه مبارکه “قد نهاکم اللّه عمّا عملتم بعد طلقات ثلث”.

جواب : مقصود حکم قبل است که بايد ديگری آن را تزويج نموده بعد بر او حلال شود در کتاب اقدس نهی از اين عمل نازل.

سؤال ٣٢ : از ارتفاع بيتين در مقامين و مقامات مستقرّ عرش.
جواب : مقصود از بيتين بيت اعظم و بيت نقطه است و مقامات
ديگر به اختيار اهل آن بلد است هر بيتی را که محلّ استقرار شده مرتفع نمايند يا يک بيت را اختيار کنند.

سؤال٣٣ : مجدّد از ارث معلّم استفسار شده بود.
جواب : اگر معلّم از غير اهل بهاء است ابداً ارث نمی برد و اگر معلّم متعدّد باشد ميانشان بالسّويّه قسمت می شود و اگر معلّم وفات نموده باشد به اولاد او ارث نمی رسد بلکه دو ثلث ارث به اولاد صاحب مال و يک ثلث به بيت عدل راجع.

سؤال ٣٤ : از بيت مسکون که مخصوص اولاد ذکور است
جواب : اگر بيت مسکون متعدّد باشد اعلی و اشرف آن بيوت مقصود است و مابقی مثل ساير اموال است که بايد بين کل قسمت شود و هر يک از طبقات ورّاث که خارج از دين الهی است حکمش حکم معدوم است وارث نمی برد.

سؤال ٣٥ : در باب نوروز.
جواب : هر روز که شمس تحويل بحمل شود همان يوم عيد است اگر چه يک دقيقه به غروب مانده باشد

ص ٥٤

سؤال ٣٦ : اگر عيد مولود و يا مبعث در صيام واقع شود حکمش چيست.

جواب : اگر عيد مولود و يا مبعث در ايّام صيام واقع شود حکم صوم در آن يوم مرتفع است.

سؤال ٣٧ : در احکام الهيّه در باب ارث، دار مسکونه و البسه مخصوصه را از برای ذکران ذرّيه مقرّر فرموده‌اند بيان شود که اين حکم در مال اب است و يا در مال امّ هم همين حکم جاری است.

جواب : البسه مستعمله امّ ما بين بنات بالسّويّه قسمت شود و ساير اشياء از ملک و حلی و البسه غير مستعمله کل از آن قسمت می برند به قسمی که در کتاب اقدس نازل شده و در صورت عدم وجود بنت جميع مال کما نزل فی الرّجال بايد قسمت شود.

سؤال ٣٨ : در باب طلاق که بايد صبر شود يک سنه اگر رائحه رضا و ميل بوزد از يک طرف و طرف ديگر نوزد چگونه است حکم آن.

جواب : حکم به رضايت طرفين در کتاب اقدس نازل اگر از هر دو طرف رضايت نباشد اتّفاق واقع نه

ص ٥٥ .

سؤال ٣٩ : در مهر ورقات هر گاه نقد و دفعة واحده نباشد به عنوان قبض مجلس رد شود و دست به دست شود و بعد از امکان به ضلع رد نمايد چگونه است

جواب : اذن به اين فقره از مصدر امر صادر.

سؤال ٤٠ : در مدّت اصطبار هر گاه متضوّع شود رائحه حبّ و باز کراهت حاصل شود و در ظرف سنه گاه کراهت و گاه ميل و در حالت کراهت سنه به آخر رسد در اين صورت افتراق حاصل است يا نه.

جواب : در هر حال هر وقت کراهت واقع شود از يوم وقوع ابتدای سنه اصطبار است و بايد سنه به آخر رسد.

سؤال ٤١ : دار مسکونه و البسه مخصوصه مخصوص ذرّيه ذکور است “دون الاناث و الورّاث” هر گاه ذرّيه ذکور نباشد تکليف چيست.

جواب : قوله تعالی “من مات و لم يکن له ذرّيّة ترجع حقوقهم الی بيت العدل”. نظر به اين آيه مبارکه دار مسکونه و البسه مخصوصه به بيت العدل راجع است

ص ٥٦ .

سؤال ٤٢ : در کتاب اقدس حقوق اللّه نازل. آيا بيت مسکون و متروکات آن و مايحتاج جزو اموالی است که حقوق بر آن ثابت ميشود يا نوع ديگر است.

جواب : در احکام فارسيّه می فرمايد “در اين ظهور اعظم اسباب بيت و بيت مسکون را عفو نموديم يعنی اسبابی که مايحتاج به است”.

سؤال ٤٣ : در باب نامزد کردن بنت قبل از بلوغ
جواب : حرمت آن از مصدر امر نازل و بيش از نود و پنج روز قبل از نکاح ذکر وصلت حرام است

سؤال ٤٤ : اگر بالفرض اموال شخصی صد تومان باشد و حقوق را ادا نموده بعد در تجارت نقصان واقع شود و نصف اين مبلغ تلف شود باز به تجارت به نصاب رسد حقوق بايد داد يا نه.

جواب : در اين صورت حقوق بر آن تعلّق نميگيرد.

سؤال ٤٥ : اگر مبلغ معهود به کلّی بعد از اداء حقوق تلف شود و دفعه ديگر از کسب و تجارت همين مبلغ حاصل شود حقوق ثانی بايد داد يا نه

جواب : در اين صورت هم حقوق ثابت نه

ص ٥٧ .

سؤال ٤٦ : از آيه مبارکه ” کتب عليکم النّکاح” اين حکم واجب است يا نه.

جواب : واجب نه.

سؤال ٤٧ : اگر شخصی باکره را نکاح کرد و مهريّه را هم تسليم کرد هنگام اقتران معلوم شد که باکره نيست آيا مصروف و مهريّه بر می گردد يا نه و اگر به شرط باکره بودن نکاح شد آيا فساد شرط سبب فساد مشروط ميشود يا نه.

جواب : در اين صورت مصروف و مهريّه بر می گردد و فساد شرط علّت فساد مشروط است ولکن اگر در اين مقام ستر و عفو شامل شود عند اللّه سبب اجر عظيم است.

سؤال ٤٨ : “رقم عليکم الضّيافة” واجب است يا نه.
جواب : واجب نه.

ص ٥٨

سؤال ٤٩ : از حدّ زنا و لواط و سارق و مقادير آن.
جواب : تعيين مقادير حد به بيت العدل راجع است.

سؤال ٥٠ : از حلّيّت و حرمت نکاح اقارب.
جواب : اين امور هم به امنای بيت العدل راجع است.

سؤال ٥١ : در باب وضو “من لم يجد المآء يذکر خمس مرّات بسم اللّه الاطهر الاطهر” در شدّت سرما و يا جراحت يد و وجه خواندن ذکر جايز است يا نه.

جواب : در شدّت سرما به آب گرم و در وجود جراحت يد و وجه و مانع آخر از قبيل اوجاع که استعمال آب مضرّ باشد ذکر معهود را بدل وضو تلاوت نمايد.

سؤال ٥٢ : ذکر که در عوض صلات آيات نازل شده واجب است يا نه.
جواب : واجب نه.

سؤال ٥٣ : در باب ارث مع وجود اخ و اخت ابی و امّی اخ و اخت امّی هم سهم می برند يا نه.

جواب : سهم نمی برند. ص ٥٩

سؤال ٥٤ : قوله تعالی “انّ الّذی مات فی ايّام والده و له ذرّيّة اولئک يرثون ما لابيهم”. اگر دختر در ايّام پدر فوت شود حکمش چيست.

جواب : ميراث او به حکم کتاب به هفت سهم منقسم می‌شود.

سؤال ٥٥ : اگر ميّت زن باشد سهم زوجه به که راجع.
جواب : سهم زوجه به زوج راجع.

سؤال ٥٦ : در باب کفن ميّت به پنج ثوب امر شده آيا مقصود از اين پنج پنج پارچه است که در قبل معمول می شد و يا آنکه مراد سرتاسری جوف هم است.

جواب : مقصود پنج پارچه است.

سؤال ٥٧ : آيات مُنزله بعضی با هم فرق دارد.
جواب : بسياری از الواح نازل شد و همان صورت اوليّه من دون مطابقه و مقابله باطراف رفته لذا حسب الامر به ملاحظه آنکه معرضين را مجال اعتراض نماند مکرّر در ساحت اقدس قرائت شد و قواعد قوم در آن اجرا گشت و حکمت ديگر چون در قاعده جديده به حسب بيان حضرت مبشّر روح ما سواه فداه قواعد بسيار وسيع ملاحظه شد لذا به جهت سهولت و اختصار نازل شد آنچه با اکثر مطابق است . ص ٦٠

سؤال ٥٨ : از آيه مبارکه “و فی الاسفار اذا نزلتم و استرحتم المقام الامن مکان کلّ صلوة سجدة واحدة” قضای نمازی است که به علّت عدم امنيت فوت شده يا به کلّی در سفر صلات ساقط است و سجده بجای آن است.

جواب : اگر وقت صلات برسد و امنيت نباشد بعد از وصول به مکان امن هر قدر فوت شده به جای هر يک يک بار سجده نمايد و بعد از سجده اخيره بر هيکل توحيد نشسته ذکر معهود را قرائت نمايد. در سفر اگر موقع امن باشد صلات ساقط نه.

سؤال ٥٩ : پس از نزول و استراحت هر گاه وقت صلات باشد صلات معيّن است و يا بايد در عوض صلات سجده نمايد.

جواب : جز در مواقع ناامن ترک صلات جايز نه.

سؤال ٦٠ : هر گاه سجده صلوات فائته متعدّد باشد تعدّد ذکر بعد از سجده لازم است يا نه

جواب : بعد از سجده اخيره خواندن ذکر معهود کافی است به تعدّد سجده تعدّد ذکر لازم نه.

ص ٦١ .

سؤال ٦١ : در حضر اگر صلات فوت شود عوض فائته سجده لازم است يا نه.

جواب : در جواب سؤالات قبل مرقوم اين حکم که در قضا نازل در سفر و حضر هر دو يکسان است.

سؤال ٦٢ : هر گاه لاجل امر آخر وضو گرفته باشد و وقت صلات مصادف شود همان وضو کافی است و يا تجديد لازم.

جواب : همان وضو کافی است تجديد آن لازم نه.

سؤال ٦٣ : در کتاب اقدس صلات ٩رکعت نازل که در زوال و بکور و اصيل معمول رود و اين لوح صلات مخالف آن بنظر آمده.

جواب : آنچه در کتاب اقدس نازل صلات ديگر است ولکن نظر به حکمت در سنين قبل بعض احکام کتاب اقدس که از جمله آن صلات است در ورقه اخری مرقوم و آن ورقه مع آثار مبارکه به جهت حفظ و ابقای آن به جهتی از جهات ارسال شده بود و بعد اين صلوات ثلاث نازل

ص ٦٢ .

سؤال ٦٤ : در تعيين وقت اتّکال به ساعت جايز است يا نه.
جواب : اتّکال به ساعت جايز است.

سؤال ٦٥ : در ورقه صلات سه صلات نازل آيا هر سه واجب است يا نه.
جواب : عمل يکی از اين صلوات ثلاث واجب هر کدام معمول رود کافی است.

سؤال ٦٦ : وضوی بامداد در زوال مجری است و کذا وضوی زوال از برای اصيل يا نه.

جواب : وضو مربوط به نماز است در هر صلات بايد تجديد شود.

سؤال ٦٧ : در صلات مبسوط که فرمايش رفته بايستد مقبلاً الی اللّه چنين می نمايد که قبله لازم نباشد چنين است يا نه.

جواب : مقصود قبله است.

ص ٦٣

سؤال ٦٨ : از آيه مبارکه “اتلوا آيات اللّه فی کلّ صباح و مسآء”.
جواب : مقصود جميع ما نزل من ملکوت البيان است. شرط اعظم ميل و محبّت نفوس مقدّسه است به تلاوت آيات. اگر يک آيه و يا يک کلمه به روح و ريحان تلاوت شود بهتر است از قرائت کتب متعدّده.

سؤال ٦٩ : آيا شخص می تواند در کتاب وصيّت از اموال خود چيزی قرار بدهد که بعد از وفات او در امورات خيريّه صرف شود به غير اداء حقوق اللّه و حقوق ناس يا آنکه جز مخارج کفن و دفن و حمل نعش حقّی ندارد و ما بقی اموال کما فرض اللّه به ورّاث ميرسد.

جواب : انسان در مال خود مختار است اگر بر اداء حقوق الهی موفّق شود و همچنين حقّ النّاس بر او نباشد آنچه در کتاب وصيّت بنويسد و اقرار و اعتراف نمايد مقبول بوده و هست. قد اذن اللّه له بان يفعل فيما ملّکه اللّه کيف يشآء.

سؤال ٧٠ : وضع خاتم که در کتاب اقدس نازل شده مخصوص کبار است يا صغار هم داخلند.

جواب : مخصوص کبار است و همچنين صلات ميّت آن هم مخصوص کبار است. ص ٦٤

سؤال ٧١ : در غير شهر علاء اگر نفسی خواسته باشد صائم شود جايز است يا نه و اگر نذر و عهد کرده باشد که صائم شود مجری و ممضی است يا نه.

جواب : حکم صوم از همان قرار است که نازل شده ولکن اگر نفسی عهد نمايد که للّه صائم شود به جهت قضاء حاجات و دون آن بأسی نبوده و نيست ولکن حقّ جلّ جلاله دوست داشته که عهد و نذر در اموری که منفعت آن به عباد اللّه می رسد واقع شود.

سؤال ٧٢ : مجدّد سؤال شده دار مسکونه و البسه مخصوصه در صورت عدم وجود ذکران از ذرّيه راجع به بيت العدل است يا مثل ساير اموال تقسيم می شود.

جواب : دو ثلث خانه و البسه مخصوصه به اناث از ذرّيه راجع و ثلث الی بيت العدل الّذی جعله اللّه مخزن الامّة.

سؤال ٧٣ : هر گاه زمان اصطبار منقضی شود و زوج از طلاق دادن امتناع نمايد تکليف ضلع چيست

جواب : بعد از انقضای مدّت طلاق حاصل ولکن در ابتدا و انتها شهود لازم که عند الحاجة گواهی دهند.

ص ٦٥ .

سؤال ٧٤ : از حدّ هرم.
جواب : نزد اعراب اقصی الکبر و نزد اهل بهاء تجاوز از سبعين.

سؤال ٧٥ : از حدّ صوم مسافر پياده.
جواب : حدّ آن دو ساعت مقرّر شده اگر بيشتر شود افطار جايز.

سؤال ٧٦ : از صوم نفوسی که در شهر صيام به اشغال شاقّه مشغولند.
جواب : صيام نفوس مذکوره عفو شده ولکن در آن ايّام قناعت و ستر لاجل احترام حکم اللّه و مقام صوم اولی و احبّ.

سؤال ٧٧ : با وضوی صلات تلاوت ذکر ٩٥مرتبه اسم اعظم جايز است يا نه.

جواب : تجديد وضو لازم نه.

ص ٦٦

سؤال ٧٨ : در باب البسه و حلی که شخص از برای ضلع می گيرد هرگاه متوفّی شود ما بين ورّاث قسمت می شود يا مخصوص است بضلع.

جواب : غير از البسه مستعمله هر چه باشد از حلی و غيره راجع به زوج است مگر آنچه به اثبات معلوم شود به زوجه بخشيده شده.

سؤال ٧٩ : از حدّ عدالت در مقامی که اثبات امر به شهادت عدلين می شود.

جواب : حدّ عدالت نيکوئی صيت است بين عباد و شهادت عباد اللّه از هر حزبی لدی العرش مقبول.

سؤال ٨٠ : هر گاه شخص متوفّی حقوق اللّه يا حقّ النّاس بر ذمّه او باشد از بيت مسکون و البسه مخصوصه و ساير اموال بالنّسبه بايد ادا شود يا آنکه بيت و البسه مخصوص ذکران است و ديون بايد از ساير اموال داده شود و هر گاه ساير ترکه وفا نکند به ديون چگونه معمول شود.

جواب : ديون و حقوق از ساير اموال داده شود و اگر اموال وفا نکند از بيت مسکون و البسه مخصوصه ادا شود.

ص ٦٧

سؤال ٨١ : صلات ثالث را نشسته بايد به جا آورد يا ايستاده.

جواب : القيام مع الخضوع اولی و احب.

سؤال ٨٢ : صلات اولی را که می فرمايد هر هنگام و هر وقت کهانسان در خود حالت اقبال و خضوع مشاهده نمايد به عمل آورد در شب و روزی يک بار يا ازمنه ديگر حکمش چگونه است.

جواب : در شب و روزی يک بار کافی است هذا ما نطق به لسان الامر.

سؤال ٨٣ : از تعيين بکور و زوال و اصيل.
جواب : حين اشراق الشّمس و الزّوال و الغروب و مهلت صلات صبح الی زوال و من الزّوال الی الغروب و من الغروب الی ساعتين الامر بيد اللّه صاحب الاسمين.

سؤال ٨٤ : قران با مشرکين جايز است يا نه.
جواب : اخذ و عطا هر دو جايز هذا ما حکم به اللّه اذ استوی علی عرش الفضل و الکرم.

ص ٦٨

سؤال ٨٥ : از وقت نماز ميّت قبل از دفن و يا بعد از آن و توجّه به قبله لازم است يا نه.

جواب : اداء صلات قبل از دفن و امّا القبلة “اينما تولّوا فثمّ وجه اللّه”.

سؤال ٨٦ : در زوال که وقت دو نماز است يکی شهادت حين زوال و يکی نماز ديگر که در زوال و بکور و آصال بايد کرده شود اينهم دو وضو لازم دارد و يا آنکه در اين مورد مخصوص يک وضو کافی است.

جواب : تجديد لازم نه.

سؤال ٨٧ : در مهر اهل قری که فضّه تعيين شده به اعتبار زوج است يا زوجه و يا هر دو و در صورت اختلاف که يکی شهری و ديگری از قری باشد چه بايد کرد.

جواب : مهر به اعتبار زوج است اگر از اهل مدن است ذهب و اگر از اهل قری است فضّه.

سؤال ٨٨ : ميزان شهری و دهاتی به چه حد است. هر گاه شهری هجرت به ده نمايد و يا دهاتی هجرت به شهر کند و قصد توطّن نمايد حکمش چگونه است. و کذلک محلّ تولّد ميزان است يا نه

جواب : ميزان توطّن است هر جا وطن نمايد مطابق حکم کتاب رفتار شود.

ص ٦٩ .

سؤال ٨٩ : در الواح الهيّه نازل شده هر گاه کسی مالک شود معادل نوزده مثقال ذهب را بايد حق اللّه را از آن ادا نمايد. بيان شود از نوزده چه قدر داده شود.

جواب : حکم اللّه در صد نوزده معيّن شده از آن قرار حساب نمايند معلوم می شود بر نوزده چه مقدار تعلّق ميگيرد.

سؤال ٩٠ : هر گاه مال از نوزده تجاوز نمايد بايد به نوزده ديگر برسد يا بر زياده هم تعلّق می گيرد.

جواب : هر چه بر نوزده بيفزايد حقوق تعلّق نمی گيرد الّا به نوزده ديگر برسد.

سؤال ٩١ : از ماء بکر و حدّ مستعمل آن.
جواب : آب قليل مثل يک کأس يا دو مقابل يا سه مقابل آن دست و رو در آن شستن از مستعمل مذکور ولکن اگر به حدّ کُر برسد از تغسيل يک وجه يا دو وجه تغيير نمی نمايد و در استعمال آن بأسی نبوده و نيست و اگر يکی از اوصاف ثلاثه در او ظاهر شود يعنی فی الجمله لون آب تغيير نمايد از مستعمل محسوب است ص ٧٠

سؤال ٩٢ : حدّ بلوغ شرعی در رساله مسائل فارسيّه سنه ١٥ تعيين شده. آيا زواج نيز مشروط به بلوغ است يا قبل از آن جايز.

جواب : چون در کتاب الهی رضايت طرفين نازل و قبل از بلوغ رضايت و عدم آن معلوم نه در اين صورت زواج نيز به بلوغ مشروط و قبل از آن جايز نه.

سؤال ٩٣ : از صوم و صلات مريض
جواب : به راستی می گويم از برای صوم و صلات عند اللّه مقامی است عظيم ولکن در حين صحّت فضلش موجود و عند تکسّر عمل به آن جايز نه. اين است حکم حقّ جلّ جلاله از قبل و بعد. طوبی للسّامعين والسّامعات و العاملين و العاملات الحمد للّه منزل الايات و مظهر البيّنات.

ص ٧١

سؤال ٩٤ : از مساجد و صوامع و هياکل
جواب : آنچه از مساجد و صوامع و هياکل که مخصوص ذکر حقّ بنا شده ذکر غير دون او در آنها جايز نه. اين است از حدود الهی و الّذی تجاوز انّه من المعتدين. بر بانی بأسی نبوده و نيست چه که عمل او للّه بوده و به اجر خود رسيده و خواهد رسيد.

سؤال ٩٥ : اسباب دکان که به جهت کسب و شغل لازم است بايد حقوق اللّه از آنها داده شود يا آنکه حکم اسباب بيت را دارد.

جواب : حکم اثاث بيت بر آن جاری.

سؤال ٩٦ : در باره تعويض و تبديل امانات از جنس به نقد و غيره
حفظاً عن التّضييع.

جواب : اينکه در باره امانات و تعويض آن حفظاً عن التّضييع نوشتند در اين صورت تعويض جايز تعويضی که معادل آن را برساند انّ ربّک هو المبيّن العليم و الامر القديم.

سؤال ٩٧ : در تغسيل رجل شتا و صيف.
جواب : يک حکم دارد در هر دو آب فاتر ارجح است و در استعمال آب بارد هم بأسی نه.

ص ٧٢

سوال 98: ديگر از طلاق نموده
جواب : چون حقّ جلّ جلاله طلاق را دوست نداشته در اين باب کلمه ای نازل نشده ولکن از اول فصل الی انتهای سنه واحده بايد دو نفس مطّلع باشند او ازيد و هم شهداء. اگر در انتها رجوع نشد طلاق ثابت. بايد حاکم شرعی بلد که از جانب امنای بيت العدل است در دفتر ثبت نمايد. ملاحظه اين فقره لازم است لئلّا يحزن به افئدة اولی الالباب .

سؤال ٩٩ : در باره مشورت.
جواب : اگر در نفوس مجتمعه اولی اختلاف حاصل نفوس جديده ضمّ نمائيد و بعد بحکم قرعه به عدد اسم اعظم يا اقل يا اکثر از آن انتخاب نمائيد و مجدّد مشورت ما ظهر منه هو المطاع و اگر هم اختلاف شد زيّن الاثنين بالثّلاث و خذ الاقوی انّه يهدی من يشآء الی سوآء الصّراط.

سؤال ١٠٠ : از ارث.
جواب : در باب ارث آنچه نقطه اولی روح ما سواه فداه به آن امر فرموده اند همان محبوب است. آنچه از اولو القسمة موجودند قسّموا بينهم اموالهم و ما دون آن بايد به ساحت اقدس عرض شود. الامر بيده يحکم کيف يشآء. در اين مقام در ارض سرّ حکمی نازل و قسمت نفوس مفقوده موقّتاً به ورّاث موجوده راجع الی ان يحقّق بيت العدل. بعد از تحقّق حکم آن ظاهر خواهد شد ولکن المهاجرين الّذين هاجروا فی سنة الّتی فيها هاجر جمال القدم ميراثهم يرجع الی ورّاثهم . هذا من فضل اللّه عليهم

ص ٧٣

سؤال ١٠١ : از حکم دفينه
جواب : اگر دفينه يافت شود يک ثلث حقّ نفسی است که يافته و دو ثلث ديگر را رجال بيت عدل در مصالح عموم عباد صرف نمايند و اين بعد از تحقّق بيت عدل است و قبل از آن به نفوس امينه در هر بلد و ديار راجع انّه لهوالحاکم الامر العليم الخبير.

سؤال ١٠٢ : از حقوق ملکی که منفعت از آن عايد نمی شود
جواب : حکم اللّه آنکه ملکی که انتفاع آن مقطوع است يعنی نفعی از آن حاصل نمی شود حقوق بر آن تعلّق نمی گيرد و انّه لهو الحاکم الکريم.

ص ٧٤

سؤال ١٠٣ : از آيه مبارکه ” و البلدان الّتی طالت فيها اللّيالی و الايّام فليصلّوا بالسّاعات الخ”

جواب : مقصود بلاد بعيده بوده، اين اقاليم طول و غير آن ساعات قليله و اين خارج از حکم است.

١٠٤در لوح ابا بديع اين آيه مبارکه نازل “انّا کتبنا لکلّ ابن خدمة ابيه کذلک قدّرنا الامر فی الکتاب”.

١٠٥در لوحی از الواح نازل قوله تعالی “يا محمّد وجه قدم به تو متوجّه و ترا ذکر می نمايد و حزب اللّه را وصيّت می فرمايد به تربيت اولاد. اگر والد در اين امر اعظم که از قلم مالک قدم در کتاب اقدس نازل شده غفلت نمايد حق پدری ساقط شود و لدی اللّه از مقصّرين محسوب طوبی از برای نفسی که وصايای الهی را در قلب ثبت نمايد و به او متمسّک شود انّه يأمر العباد بما يؤيّدهم و ينفعهم و يقرّبهم اليه و هو الامر القديم”.

١٠٦هواللّه تعالی شأنه العظمة و الاقتدار جميع انبيا و اوليا از نزد حقّ جلّ جلاله مأمور بوده‌اند که اشجار وجود انسانی را

ص ٧٥ از فرات آداب و دانائی سقايه نمايند تا از کل ظاهر شود آنچه که در ايشان به نفس ايشان من عند اللّه وديعه گذاشته شده. هر درختی را ثمری مشهود چنانچه مشاهده می شود. شجر بی ثمر لايق نار است و مقصود از آنچه فرموده‌اند و تعليم داده‌اند حفظ مراتب و مقامات عالم انسانی بوده طوبی از برای نفسی که در يوم الهی به اصول اللّه تمسّک جست و از قانون حقيقی انحراف نجست. اثمار سدره وجود امانت و ديانت و صدق و صفا و اعظم از کل بعد از توحيد حضرت باری جلّ و عزّ مراعات حقوق والدين است. در جميع کتب الهی اين فقره مذکور و از قلم اعلی مسطور ان انظر ما انزله الرّحمن فی الفرقان قوله تعالی “و اعبدوا اللّه و لا تشرکوا به شيئاً و بالوالدين احسانا” ملاحظه نمائيد احسان به والدين را با توحيد مقترن فرموده طوبی لکلّ عارف حکيم يشهد و يری و يقرء و يعرف و يعمل بما انزله اللّه فی کتب القبل و فی هذا اللّوح البديع.

١٠٧در لوحی از الواح نازل قوله تعالی “و درباره زکات هم امر نموديم کما نزل فی الفرقان عمل نمايند”.

ص ٧٦ تلخيص و تدوين حدود و احکام

فهرست مندرجات

جزوه تلخيص و تدوين حدود و احکام کتاب اقدس الف – تعيين حضرت عبدالبهاء به عنوان جانشين حضرت بهاءاللّه و مبيّن تعاليم مبارکه آنحضرت

  • ١ توجّه به حضرت عبدالبهاء
  • ٢ ارجاع امور به آن حضرت
    ب – پيش بينی مؤسّسه ولايت امر
    ج – مؤسّسه بيت العدل
    د – احکام و حدود و خطابات نصحيّه
  • ١ صلات
  • ٢ صوم
  • ٣ احکام احوال شخصيّه
  • ٤ ساير احکام و حدود و خطابات نصحيّه
    ه – تذکّرات و عتابها و انذارات مخصوصه
    و – مواضيع متفرقه

ص ٧٧

جزوه تلخيص و تدوين حدود و احکام
الف – تعيين حضرت عبدالبهاء بعنوان جانشين حضرت بهآءاللّه و مُبيّن تعاليم مبارکه آن حضرت

  • ١ اهل بهاء مأمورند که به “من اراده اللّه الّذی انشعب من هذا الاصل القديم.” توجّه نمايند.
  • ٢ اهل بهاء مأمورند آنچه ازآثار مبارکه را که از درکش عاجزند به “الفرع المنشعب مِن هذا الاصل القويم”رجوع کنند .
    ب – پيش بينی مؤسّسه ولايت امر
    ج – مؤسّسه بيت العدل
  • ١ بيت العدل به نصّ صريح تأسيس گرديده .
  • ٢ وظايف آن مؤسّسه تعيين شده .
  • ٣ واردات آن مؤسّسه مشخّص گرديده .
    د – احکام و حدود و خطابات نصحيّه
  • ١ صلات
    ١-١ مقام عظيم صلات در امر بهائی .

ص ٧٨

١-٢ قبله :
١-٢-١ حضرت اعلی “من يظهره اللّه ” را قبله قرار داده‌اند
١-٢-٢ حضرت بهاءاللّه قرار حضرت اعلی را تأييد فرموده‌اند .
١-٢-٣ حضرت بهاءاللّه مقرّر فرموده‌اند که قبله اهل بهاء بعد از صعود مقرّ استقرار عرش مبارک باشد .
١-٢-٤ وجوب توجّه به قبله حين اداء صلات .
١-٣ وجوب صلات بر رجال و نساء پس از بلوغ به سنّ پانزده سالگی .
١-٤ کسانی که از اداء صلات معافند:
١-٤-١ بيماران
١-٤-٢ نفوسی که سنّشان از هفتاد متجاوز است .
١-٤-٣ نسوان در حين عادت ماهيانه به شرط آنکه وضو گرفته و آيه مخصوصی را که نازل گشته ٩٥ مرتبه در روز تکرار نمايند .
١-٥ صلات بايد به صورت فردی ادا گردد .
١-٦ انتخاب يکی از سه صلات مجاز است .

ص ٧٩

١-٧ مقصد از( صبح ) و ( حين زوال ) و ( اصيل ) مربوط به تعيين اوقات نمازهای روزانه از اين قرار است :
صبح : از طلوع آفتاب تا ظهر
زوال : از ظهر تا غروب
اصيل : از غروب تا دو ساعت از شب گذشته
١ – ٨ اداء صلات اولی ( صلات کبير ) يک بار در ٢٤ساعت کافی است .
١ -٩ اداء صلات صغير در حال قيام اولی و احب است .
١ -١٠ وضو :
١-١٠-١ قبل از صلات بايد وضو گرفته شود .
١-١٠-٢ برای هر صلات تجديد وضو لازم است .
١-١٠-٣ اگر حين ظهر دو نماز خوانده شود يک وضو برای هر دو کافی است .
١-١٠-٤ هر گاه آب فراهم نباشد يا استعمال آب برای دست يا صورت مضرّ باشد آيه مخصوصی نازل شده که بايد پنج مرتبه تکرار گردد .
١-١٠-٥ در صورت برودت شديد هوا استفاده از آب گرم توصيه شده است .

ص ٨٠

١-١٠-٦ هر گاه برای امر ديگری وضو گرفته شده باشد تجديد آن قبل از اداء نماز لازم نه .
١-١٠-٧ وضو ضرورت دارد حتّی اگر قبلاً استحمام شده باشد .
١-١١ تعيين اوقات صلات :
١-١١-١ برای تعيين وقت اتّکال به ساعت جايز است .
١-١١-٢ در اقاليم واقعه در مناطق بعيده نيمکره شمالی يا جنوبی که طول مدّت روز و شب تفاوت بسيار دارد بدون توجّه به طلوع و غروب آفتاب بايد به ساعات و مشاخص اتّکال شود .
١-١٢ در موارد نا امنی خواه در سفريا حضر در ازاءهر صلاتی که فوت شود بايد يک بار سجده کرد و آيه مخصوصی را تلاوت نمود و بعد از اتمام سجود آيه مخصوص ديگری را هيجده مرتبه تکرار کرد .
١-١٣ نماز جماعت جز در مورد صلات ميّت نهی شده است .
١-١٤ تلاوت صلات ميّت بطور کامل واجب است جز در

ص ٨١

مواردی که از حاضرين کسی قادر بر قرائت نباشد . در اين صورت بايد تکبيرات و اذکار شش گانه مخصوص صلات ميّت تکرار شود .
١-١٥ صلات نه رکعتی که در کتاب اقدس به آن اشاره شده با نزول سه صلات کبير و وسطی وصغيرمنسوخ گرديده است .
١-١٦ صلات آيات منسوخ گشته و به جای آن آيه ای مخصوص نازل گرديده که تلاوتش واجب نيست .
١-١٧ مو و سمور و استخوان و امثال آن مُبطل صلات نيست .

  • ٢ صوم
    ٢-١ مقام عظيم صوم در امر بهائی .
    ٢-٢ ماه صيام با خاتم هايّام هاء شروع و به عيد نوروز ختم ميشود .
    ٢-٣ امساک از اکل و شرب از طلوع تا غروب آفتاب واجب است .
    ٢-٤ صوم بر رجال و نساء بعد از رسيدن به سنّ بلوغ يعنی پانزده سالگی واجب است .

ص ٨٢

٢-٥ کسانی که از صوم معافند:
٢-٥-١ مسافرين :
٢-٥-١-١ مشروط براينکه سفر بيش از ساعت به طول انجامد .
٢-٥-١-٢ کسانی که پياده سفر می کنند به شرط اينکه بيش از دو ساعت طيّ طريق کنند .
٢-٥-١-٣ کسانی که در محلی کمتر از ١٩ روز اقامت کنند .
٢-٥-١-٤ کسانی که به قصد اقامت نوزده روز يا بيشتر در محلّی وارد شوند فقط برای سه روز اول بعد از ورود از روزه گرفتن معافند .
٢-٥-١-٥ کسانی که درايّام صيام به خانه خود مراجعت می کنند از روز ورود بايد صائم گردند .
٢-٥-٢ بيماران .
٢-٥-٣ نفوسی که سنّشان متجاوز از هفتاد سال است .

ص ٨٣

٢-٥-٤ زنان باردار .
٢-٥-٥ زنان مرضع .
٢-٥-٦ سنّ بلوغ شرعی يعنی پانزده سالگی رسيده باشند . زنان در موقع عادت ماهيانه مشروط بر اينکه وضو گرفته آيه مخصوصه را٩٥ مرتبه در روز تلاوت نمايند .

٢-٥-٧ شاغلين به مشاغل شاقّه “ولکن در آن ايام قناعت و سترلاجل احترام حکم اللّه و مقام صوم اولی و احبّ”
٢-٦ صوم جهت نذر و عهد در غير شهرالعلاء جائز است “ولکن حق جلّ جلاله دوست داشته که عهد و نذر در اموری که منفعت آن به عباداللّه می رسد واقع شود” .
-٣ احکام احوال شخصيّه
٣-١ ازدواج:
٣-١-١ نکاح از مندوبات است يعنی قويّاً توصيه شده ولی از واجبات نيست .
٣-١-٢ تعدّد زوجات نهی شده است .
٣-١-٣ شرط جواز ازدواج آن است که طرفين به
ص ٨٤

٣-١-٤ ازدواج مشروط به رضايت طرفين و ابوين ايشان است خواه زوجه با کره باشد يا نباشد .
٣-١-٥ قرائت آيه مخصوصه که مشعر بر رضايت به اراده الهی است بر هر دو فرض است .
٣-١-٦ ازدواج با نا مادری و نا پدری حرام است .
٣-١-٧ کلّيه مسائل مربوط به ازدواج با اقارب به بيت العدل راجع است .
٣-١-٨ ازدواج با غير بهائی جايز است .

٣-١-٩ نامزدی:
٣-١-٩-١ دوران نامزدی نبايد از ٩٥رو تجاوز کند.
٣-١-٩-٢ نامزد شدن با دختری که به سنّ بلوغ نرسيده باشد جايز نيست .
٣-١-١٠ مهريّه:
٣-١-١٠-١ تحقّق ازدواج معلّق به اداء مهر است .

ص ٨٥

٣-١-١٠-٢ ميزان مهر ١٩مثقال طلای خالص برای اهل مدن و ١٩ مثقال نقره برای اهل قری است بر حسب محلّ سکونت دائمی زوج نه زوجه .
٣-١-١٠-٣ تجاوز از ٩٥مثقال حرام است .
٣-١-١٠-٤ احسن و اولی آنکه زوج در پرداخت مهر به ١٩ مثقال نقره قناعت نمايد .
٣-١-١٠-٥ اگر پرداخت مهر کلّا ممکن نباشد صدور قبض مجلس جايز است .
٣-١-١١ بعد از قرائت آيتين و اعطاء
مهريّه اگر يکی از طرفين قبل از زفاف نسبت به ديگری کُره حاصل نمود دوران تربّص قبل از طلاق لازم نيست و اخذمهريّه نيز از زوجه جايز نه .
٣-١-١٢ زوج بايد هنگام سفر ميقاتی برای مراجعت تعيين نمايد واگر به عذر موجّهی ازمراجعت در موعد مقرّر ممنوع شد بايد زوجه خود را مطّلع سازد و کمال جهد مبذول دارد که مراجعت کند و اگر زوج هيچ

يک از اين دو شرط را اجرا نکرد زوجه بايد نه (٩) ماه صبر کند و بعد می تواند با ديگری ازدواج نمايد ولکن صبر و انتظا اولی است . هر گاه خبر موت يا قتل زوج به زوجه رسد و اين مطلب به شيوع يا اظهارعدلين ثابت شود ازدواج مجدّد زوجه پس ازانقضاء نه (٩) ماه جايز است .

ص ٨٦

٣-١-١٣ اگر زوج با وقوف به حکم کتاب
اقدس بسفر رود بدون آنکه زوجه را از ميقات مراجعت مطّلع کند زوجه ميتواند بعد از يک سال انتظار ازدواج نمايد. امّا اگر زوج از حکم الهی آگاه نباشد زوجه بايد صبر کندتا خبری از زوج برسد.
٣-١-١٤ اگر بعد از اداء مهر بر زوج معلوم شود که زوجه باکره نيست زوج ميتواند اعاده مه و مصارف را مطالبه نمايد .
٣-١-١٥ اگر ازدواج مشروط به بکارت زوجه شده و فساد شرط مشاهده شود فساد شرط سبب فساد مشروط است . در اين صورت اعادهمهريّه و مطالبه مخارج و ابطال ازدواج جايز است ولکن اگر “در اين مقام ستر و عفو شامل شود عنداللّه سبب اجرعظيم است”

ص ٨٧

٣-٢ طلاق :
٣-٢-١ امر طلاق مؤکّداً مکروه و مبغوض است.
٣-٢-٢ در صورت بروز کُره و کدورت از يکی از زوجين وقوع طلا ق جايز امّا موکول به يک سال تمام تربّص است و شروع و اختتام سنه تربّص بايد به گواهی دو نفر شاهد يا بيشتر برسد و امر طلاق را بايد حاکم شرعی بلد که از جانب امنای بيت عدل مأمور است در دفتر ثبت نمايد ” . ” اقتران مرء با مرئه در ايّام اصطبار حرام است و اگر کسی مرتکب شود بايد استغفار کند و ١٩ مثقال ذهب به بيت العدل جزای عمل برساند ” .
٣-٢-٣ بعد از وقوع طلاق ادامه دوره تربّص ضرورت ندارد .
٣-٢-٤ اگر قرار شود زوجه به علّت فعل منکر مطلّقه شود نفقه در ايّام تربّص به او تعلّق نمی گيرد.

ص ٨٨

٣-٢-٥ ازدواج مجدّد زوج با زوجه مطلّقه جايز مشروط بر اينکه زوجه مزبور با ديگری ازدواج نکرده باشد و الّا بايد ابتدا از شوهر دوم طلاق بگيرد تا بتواند با شوهر اول ازدواج کند .
” ٣-٢-٦ اگر در ايّام اصطبار الفت به ميان آيد حکم زواج ثابت” . اگر بعد از آشتی مجدّداً کُره حاصل و تقاضای طلاق شود تجديد سنه تربّص لازم است.
٣-٢-٧ اگر در حين سفر ما بين زوج و زوجه اختلاف حاصل شود زوج بايد زوجه را به مقرّ خود برساند يا به دست امينی بسپارد که او را به مقرّ خود برساند و شوهر بايد مخارج سفر و نفقه يک سال تمام زن را بپردازد .
٣-٢-٨ اگر زوج قصد جلای وطن کند و زوجه راضی به همراهی نباشد و اصرار در طلاق ورزد سال اصطبار ازيوم مفارقت شروع خواهد شد چه در حين تدارک سفر باشد يا موقع عزيمت .

ص ٨٩ ٣-٢-٩ حکم اسلام در مورد کيفيّت ازدواج مجدّد زوج با زوجه مطلّقه نهی شده است .

٣-٣ ارث :
٣-٣-١ طبقاتی که ارث می برند :
٣-٣-١-١ اولاد ١٠٨٠سهم از ٢٥٢٠سهم .
٣-٣-١-٢ زوج يا زوجه ٣٩٠سهم از ٢٥٢٠سهم .
٣-٣-١-٣ پدر ٣٣٠سهم از ٢٥٢٠سهم .
٣-٣-١-٤ مادر ٢٧٠سهم از ٢٥٢٠سهم .
٣-٣-١-٥ برادر ٢١٠سهم از ٢٥٢٠سهم .
٣-٣-١-٦ خواهر ١٥٠سهم از ٢٥٢٠سهم .
٣-٣-١-٧ معلّم ٩٠سهم از ٢٥٢٠سهم .
٣-٣-٢ حضرت بهاءاللّه سهم اولاد را که حضرت اعلی تعيين فرموده بودند مضاعف و در عوض به طور مساوی از سهام ساير طبقات ورّاث کسر فرموده اند .
٣-٣-٣سهم اولاد در شرايط خاص :
٣-٣-٣-١ اگر متوفّی ذرّيه نداشته باشد سهم اولاد به بيت العدل راجع است تاجهت ايتام و ارامل و امور خيريّه صرف شود .

ص ٩٠

٣-٣-٣-٢ در صورتيکه پسر شخص متوفّی
وفات يافته و از او ذرّيه ای باقی باشد، ذريّه مذکور سهم پدر شان را به ارث می برند ولی اگر دختر متوفّی در گذشته و از او ذرّيه‌ای باقی مانده باشد سهم مادرشان بايد طبق حکم کتاب اقدس به هفت طبقه مصرّح در کتاب تقسيم شود .
٣-٣-٤ اگر از متوفّی ذريّه موجود ولی ساير طبقات ورّاث کلّاً يا بعضاً موجود نباشد دو ثلث سهم طبقات مفقوده به ذريّه و ثلث آن به بيت العدل راجع است .
٣-٣-٥ اگر از طبقات مصرّحه در کتاب کسی باقی نباشد دو ثلث از ارثيّه به اولاد برادر و خواهر متوفّی و در صورت فقدان آنها سهم مذکور به عمّه و خاله ودائی و عمو راجع است و اگر آنها در قيد حيات نباشند به فرزندان آنان می رسد و در هر حال ثلث باقيمانده به بيت العدل راجع است .

ص ٩١

٣-٣-٦ اگر هيج يک از ورّاث فوق الذّکر موجود نباشند تمام ما ترک به بيت العدل راجع می گردد.
٣-٣-٧ دار مسکونه و البسه مخصوصه پدر فوت شده به ذرّيه ذکور راجع ميشود نه بذرّيه اناث . اگر بيوت مسکونه متعدّد باشد اعلی و اشرف آن به ذرّيه ذکور تعلّق می يابد و ساير بيوت و ماترک شخص متوفّی بين ورّاث تقسيم می شود. اگر ذرّيه ذکور نداشته باشد دو ثلث دار مسکونه والبسه مخصوصه اش به ذرّيهاناث و يک ثلث به بيت العدل راجع می گردد. در مورد ما ترک مادر ، البسه مستعمله وی بايد بالسّويّه بين دخترانش تقسيم شود و اگر دختری از وی باقی نمانده باشد البسه غير مستعمله و جواهرات و املاک مشارٌاليها بايد بين ورّاث اوتقسيم گردد، همچنين البسه مستعمله .

ص ٩٢

٣-٣-٨ اگر اولاد شخص متوفّی صغير باشد سهمشان بايد برای تجارت و اقتراف بشخص امينی و يا شرکتی سپرده شود تا اولاد مزبور به سنّ بلوغ برسند . سهمی از منافع حاصله بايد به شخص امين يا امناء مذکور تخصيص داده شود.
٣-٣-٩ ما ترک متوفّی نبايد بين ورّاث تقسيم شود مگر بعد از اداء حقوق اللّه و تأديه ديون متوفّی و مصارف تشييع و تدفين ميّت به عزّت و احترام.
٣-٣-١٠ در صورتی که برادر متوفّی برادر ابی باشد سهم کامل مذکور در کتاب به او تعلّق می گيرد امّا اگر از پدر جدا باشد فقط دو ثلث سهم مذکور باو تعلّق می گيرد و ثلث بقيّه به بيت العدل راجع است. اين حکم درباره خواهر متوفّی نيز جاری است.
٣-٣-١١ در مواردی که برادران و خواهران ابی و امّی حيات داشته باشند برادران و خواهران امّی سهمی از ارثيّه نمی برند.

ص ٩٣

٣-٣-١٢ معلّم غير بهائی ارث نمی برد و اگرمعلّم متعدّد باشد سهم معلّم بالسّويّه ميانشان قسمت می شود .
٣-٣-١٣ ورثه غير بهائی از ارث سهم نمی برند.
٣-٣-١٤ هر آنچه زوج به نام زوجه اش خريده باشد بايد جزء ما يملک زوج محسوب و بين ورّاث قسمت شود مگر البسه مستعمله و جواهرات و غير آن که به اثبات معلوم شده باشد که زوج به زوجه بخشيده است .
٣-٣-١٥ هر شخصی مختار است هر نوع می خواهد وصيّت نامه نوشته مايملک خود را تقسيم کند، مشروط بر آنکه قراری برای اداء حقوق اللّه و پرداخت ديون خود داده باشد.
-٤ ساير احکام و حدود و خطابات نصحيّه
٤-١ احکام و حدود متفرقه :
٤-١-١ حجّ
٤-١-٢ حقوق اللّه

ص ٩٤

٤-١-٣ اوقاف
٤-١-٤ مشرق الاذکار
٤-١-٥ امتداد دور بهائی
٤-١-٦ اعياد بهائی
٤-١-٧ ضيافت نوزده روزه
٤-١- ٨ سال بهائی
٤-١-٩ ايّام زائده بر شهور (ايّام هاء)
٤-١-١٠ سنّ بلوغ
٤-١-١١ دفن اموات
٤-١-١٢ اشتغال به صنعت و اقتراف که از واجبات است و نفس عبادت محسوب
٤-١-١٣ اطاعت از حکومت
٤-١-١٤ تعليم و تربيت اطفال
٤-١-١٥ نوشتن وصيّت نامه
٤-١-١٦ زکات
٤-١-١٧ ذکر اسم اعظم ٩٥مرتبه در روز
٤-١-١٨ شکار حيوانات
٤-١-١٩ استخدام دوشيزگان
٤-١-٢٠ پيدا کردن مال گمشده

ص ٩٥

٤-١-٢١ حکم دفينه
٤-١-٢٢ تبديل و تعويض امانات
٤-١-٢٣ قتل غير عمد
٤-١-٢٤ تعريف شاهد عادل
٤-١-٢٥ مناهی :
٤-١-٢٥-١ تأويل کلمات الهی
٤-١-٢٥-٢ خريد و فروش برده
٤-١-٢٥-٣ حمل رياضات
٤-١-٢٥-٤ رهبانيّت
٤-١-٢٥-٥ تکدّی
٤-١-٢٥-٦ حرفه پيشوائی مذهبی
٤-١-٢٥-٧ ارتقاء بر منابر
٤-١-٢٥-٨ دست بوسی
٤-١-٢٥-٩ اقرار به معاصی نزد خلق
٤-١-٢٥-١٠ تعدّد زوجات
٤-١-٢٥-١١ شرب مسکرات
٤-١-٢٥-١٢ شرب افيون
٤-١-٢٥-١٣ قمار
٤-١-٢٥-١٤ حرق عمدی

ص ٩٦

٤-١-٢٥-١٥ زنا
٤-١-٢٥-١٦ قتل عمدی
٤-١-٢٥-١٧ سرقت
٤-١-٢٥-١٨ روابط جنسی بين دو نفر هم جنس
٤-١-٢٥-١٩ صلات جماعت مگر برای ميّت
٤-١-٢٥-٢٠ ظلم به حيوانات
٤-١-٢٥-٢١ بطالت و کسالت
٤-١-٢٥-٢٢ غيبت
٤-١-٢٥-٢٣ تهمت و افتراء
٤-١-٢٥-٢٤ حمل سلاح جز در مواقع ضرورت
٤-١-٢٥-٢٥ دخول در خزينه حمّامهای ايرانی
٤-١-٢٥-٢٦ دخول در بيت ديگری بدون اذن صاحب خانه
٤-١-٢٥-٢٧ ضرب و جرح
٤-١-٢٥-٢٨ نزاع و جدال
٤-١-٢٥-٢٩ ذکر گفتن در کوچه و بازار
٤-١-٢٥-٣٠ فروبردن دست در ظرف غذا

٤-١-٢٥-٣١ تراشيدن موی سر
٤-١-٢٥-٣٢ تجاوز موی سر از حدّ بنا گوش

ص ٩٧

٤-٢ نسخ احکام و حدودی که در شرايع قبل وارد گشته:
٤-٢-١ محو کتب
٤-٢-٢ حرمت پوشيدن حرير
٤-٢-٣ حرمت استعمال ظروف طلا و نقره
٤-٢-٤ محدوديّت سفر
٤-٢-٥ تقديم هدايای لا عدل له به شارع امر الهی
٤-٢-٦ حرمت سؤال از شارع امر
٤-٢-٧ حرمت ازدواج مجدّد با زوجه مطلّقه قبلی
٤-٢-٨ جريمه ايراد حزن بر همسايه
٤-٢-٩ حرمت موسيقی
٤-٢-١٠ محدود ساختن آزادی نفوس در طرز لباس پوشيدن و لحيه گذاشتن
٤-٢-١١ عدم طهارت اشياء و ملل مختلفه
٤-٢-١٢ عدم طهارت ماء نطفه
٤-٢-١٣ عدم طهارت اشياء معيّنه برای سجود بر آنها
٤-٣ خطابات نصحيّه متفرقه :
٤-٣-١ معاشرت با پيروان جميع اديان با روح و ريحان
٤-٣-٢ احترام والدين

ص ٩٨

٤-٣-٣ انسان بايد آنچه را بر خود روا نمی دارد بر ديگران نپسندد
٤-٣-٤ تبليغ و ترويج امراللّه بعد از صعود جمال اقدس ابهی
٤-٣-٥ نصرت قائمين بر خدمت امر
٤-٣-٦ عدم انحراف از نصوص و منع متابعت از نفوسی که به غير ماانزله اللّه تکلّم می نمايند
٤-٣-٧ رجوع به نصوص مبارکه در صورت بروز اختلاف
٤-٣-٨ غور و تعمّق در آيات و تعاليم الهی
٤-٣-٩ عدم تمسّک به ظنون و اوهام
٤-٣-١٠ تلاوت آيات الهی در هر صبح و شام
٤-٣-١١ تلاوت آيات با لحن خوش
٤-٣-١٢ تعليم اولاد به تلاوت آيات به الحان خوش در مشرق الاذکار
٤-٣-١٣ تحصيل علوم و فنون نافعه به عالم انسانی
٤-٣-١٤ مشورت در امور
٤-٣-١٥ اجتناب از رأفت و مساهله در اجرای اوامر الهی

ص ٩٩

٤-٣-١٦ استغفار از معاصی به ساحت قدس الهی
٤-٣-١٧ احراز فضيلت در اثر قيام به اعمال حسنه :
٤-٣-١٧-١ صداقت
٤-٣-١٧-٢ امانت
٤-٣-١٧-٣ وفا
٤-٣-١٧-٤ تقوی و خشيت اللّه
٤-٣-١٧-٥ عدل و انصاف
٤-٣-١٧-٦ حکمت
٤-٣-١٧-٧ ادب
٤-٣-١٧-٨ مهمان نوازی
٤-٣-١٧-٩ استقامت
٤-٣-١٧-١٠ انقطاع
٤-٣-١٧-١١ تسليم و رضا به اراده الهی
٤-٣-١٧-١٢ احتراز از فتنه و فساد
٤-٣-١٧-١٣ اجتناب از ريا
٤-٣-١٧-١٤ احتراز از کبر و غرور
٤-٣-١٧-١٥ احتراز از حميّت جاهليّه
٤-٣-١٧-١٦ احتراز از افتخار بر ديگران
٤-٣-١٧-١٧ اجتناب از مجادله در قول

ص ١٠٠

٤-٣-١٧-١٨ احتراز از هوای نفس
٤-٣-١٧-١٩ شکيبائی در مصائب و بلايا
٤-٣-١٧-٢٠ عدم تعرّض به اوليای امور
٤-٣-١٧-٢١ اجتناب از غيظ
٤-٣-١٧-٢٢ مقابله به رفق
٤-٣-١٨ اجتناب از تفرقه و تمسّک تامّ به اتّحاد
٤-٣-١٩ مراجعه به طبيب حاذق هنگام بيماری
٤-٣-٢٠ اجابت دعوت به ولائم
٤-٣-٢١ مودّت به ذوی القربای شارع امر
٤-٣-٢٢ تحصيل السنه مختلفه برای
تبليغ امراللّه
٤-٣-٢٣ تعمير ديار و بلاد در سبيل
اعزاز امراللّه
٤-٣-٢٤ مرمّت و حفاظت مقامات متبرّکه منسوب به دو شارع مقدّس امراللّه
٤-٣-٢٥ تمسّک به لطافت و پاکيزگی :
٤-٣-٢٥-١ شستن پا
٤-٣-٢٥-٢ استعمال عطريّات
٤-٣-٢٥-٣ استحمام در ماء بکر
٤-٣-٢٥-٤ تقليم اظفار ( چيدن ناخن )
٤-٣-٢٥-٥ شستن اشياء ملوّث در آب پاک

ص ١٠١

٤-٣-٢٥-٦ پاکيزگی لباس
٤-٣-٢٥-٧ تجديد اسباب بيت

ه – تذکّرات و عتابها و انذارات مخصوصه خطاب به :
-١ عموم اهل عالم
-٢ معشر ملوک
-٣ معشر علماء دين
-٤ امراء امريکا و رؤساء جمهور آن
-٥ ويلهلم اول ، پادشاه پروس
-٦ فرانسوا ژوزف امپراطور اطريش
-٧ اهل بيان
-٨ اعضاء پارلمانهای عالم
و – مواضيع متفرّقه :
-١ عظمت و جلال امر بهائی
-٢ مقام منيع شارع امر
-٣ اهميت عظمای کتاب مستطاب اقدس
-٤ عصمت کبری
-٥ ملازمه لاينفکّ دو فريضه عرفان مظهر امر و اتّباع

ص ١٠٢

احکام و اوامر او
-٦ هدف غائی تحصيل علوم عرفان حضرت معلوم است
-٧ طوبی از برای نفوسی که به حقيقت ” انّه لايسئل عمّا يفعل” عارفند .
-٨ اضطراب و تزلزل انظمه عالم در اثر سطوت نظم اعظم
-٩ اختيار لسانی از السنه و خطّی از خطوط برای اهل عالم که يکی از دو علامت بلوغ عالم انسانی است
-١٠ بيانات حضرت اعلی در باره ظهور “من يظهره‌اللّه “
-١١ پيشگوئی از مخالفت و مقاومت با امر الهی
-١٢ ستايش از سلطانی که به شرف ايمان فائز گردد و به خدمت امر اللّه قيام کند .
-١٣ عدم ثبات امور بشری
-١٤ معنی و مفهوم حرّيت حقيقی
-١٥ ارزش اعمال منوط و معلّق به قبول حقّ است
-١٦ اتّباع اوامر و احکام ” حبّاً لجماله “
-١٧ اهميّت تمسّک به اسباب
-١٨ ستايش از ” علماء فی البهاء “
-١٩ وعده مغفرت به ميرزا يحيی در صورت توبه و ندامت
-٢٠ خطاب به ارض طاء (طهران )

ص ١٠٣

-٢١ خطاب به مدينه اسلامبول و اهل آن
-٢٢ خطاب به شواطی نهر رين
-٢٣ مردود بودن مدّعيان علم باطن
-٢٤ مردود بودن نفوسی که غرور به علم
موجب احتجابشان از حقّ می گردد
-٢٥ پيشگوئی در باره ارض خاء (خراسان)
-٢٦ پيشگوئی در باره ارض کاف و راء (کرمان)
-٢٧ اشاره به شيخ احمد احسائی
-٢٨ اشاره به گندم پاک کن ( ملّا محمّد جعفر اصفهانی)
-٢٩ مردود بودن حاجی محمّد کريم خان کرمانی
-٣٠ مردود بودن شيخ محمّد حسن نجفی
-٣١ اشاره به ناپليون سوم
-٣٢ اشاره به سيد محمّد اصفهانی
-٣٣ وعده نصرت قائمين بر خدمت امر الهی

يادداشت ها و توضيحات

ص ١٠٤

-١عرف قميصی (بند ٤)
اين اصطلاح مربوط به داستان يوسف است که در قرآن مجيد و کتاب عهد قديم از آن ياد شده. در اين داستان برادران يوسف پيراهن او را نزد پدرشان، يعقوب، می آورند. بوی اين پيراهن سبب می گردد که يعقوب از فرزند عزيز و گمشده‌اش نشانی بيابد. اصطلاح عرف قميص در آثار امری بسيار به کار برده شده و مقصد از آن شناسائی مظهر حقّ و ظهور اوست. جمال اقدس ابهی در لوحی خود را يوسف الرّحمن توصيف فرموده‌اند که غافلان حضرتش را به ثمن بخس، يعنی بهای ناچيز، فروختند. حضرت نقطه اولی در کتاب (قيّوم الاسماء) جمال قدم را يوسف الحقّ معرّفی و صدماتی را که به دست برادر خائن بر هيکل اطهرش وارد می‌آيد پيش بينی فرموده‌اند (يادداشت شماره ١٩٠). حضرت وليّ امراللّه نيز به حقد و حسد شديدی که عظمت مقام حضرت عبدالبهاء در وجود برادر بی وفای خود، ميرزا محمّد علی، ناقض اکبر، برانگيخته بود اشاره نموده و آن را با بغض و حسد فوق العاده‌ای که کمالات عاليه يوسف در قلوب برادرانش احداث کرده بود مقايسه فرموده‌اند.

ص ١٠٥

-٢انّا… فتحنا ختم الرّحيق المختوم باصابع القدرة و الاقتدار (بند ٥)
حرمت استعمال خمر و ساير مشروبات الکلی در کتاب مستطاب اقدس نازل گرديده )يادداشتهای شماره ١٤٤ و ١٧٠ ). کلمه رحيق (شراب ناب) اشاره به نيروئی است که نشئه معنوی می بخشد و انبعاثات روحانی ايجاد می کند . اين اصطلاح در آثار جمال اقدس ابهی و در انجيل و قرآن و روايات قديم هندی به کار برده شده است . مثلاً در قرآن کريم چنين نازل گشته انّ الابرار … يسقون من رحيق مختوم . جمال قدم در آثار گهربار خويش می فرمايند مقصد از رحيق مختوم ظهور مبارک است که روائح قدس مکنونه‌اش بر جميع ممکنات مبذول گشته است . همچنين می فرمايند ختم اناء مسک احديّه را حضرتش به يد قدرت مفتوح و حقايق معنويّه مستوره را مکشوف و شاربين را به مشاهده انوار توحيد فائز و به عرفان مقصد اصلی کتب آسمانی نائل فرموده‌اند. جمال مبارک در مناجاتی برای مؤمنين رحيق رحمت طلبيده می فرمايند: فارزقهم يا الهی رحيق رحمتک ليجعلهم غافلين عن دونک و قائمين علی امرک و مستقيمين علی حبّک.

ص ١٠٦

-٣قد کتب عليکم الصّلوة (بند ٦)
در لسان عربی کلمات مختلف برای دعا وجود دارد . اما صلات (نماز) که در کتاب مستطاب اقدس منصوص و انجامش بر مؤمنين فرض گرديده نمازی است که بايد در اوقات معيّن شبانه روز تلاوت شود. جمال اقدس ابهی می فرمايند: برای صوم و صلات عنداللّه مقامی است عظيم ( سؤال و جواب، فقره ٩٣). حضرت مولی الوری می فرمايند : نماز سبب خضوع و خشوع و توجّه و تبتّل الی اللّه است . انسان در صلات با خدا مناجات کند و تقرّب جويد و با معشوق حقيقی خويش گفتگو نمايد . به واسطه صلات مقامات روحانی حاصل گردد . نماز مذکور در آيه فوق ( يادداشت شماره ٩) با نزول سه صلاتی که جمال قدم بعداً نازل فرمودند منسوخ گرديد ( سؤال و جواب فقره ٦٣). صورت سه نماز مذکور که در بين ياران معمول است با دستور العمل مربوط به روش اداء آنها ، در اين مجلّد تحت عنوان ( ملحقات کتاب اقدس ) درج گرديده . توضيحات مربوط به اين سه نماز در چند فقره از رساله (سؤال و جواب) بيان گرديده . جمال مبارک افراد را در اداء هر يک از اين سه نماز مختار فرمو ده‌اند ( سؤال و جواب فقره ٦٥) . توضيحات ديگر مربوط به فريضه صلات در فقرات ٦٦، ٦٧، ٨١، ٨٢ مندرج است .

ص ١٠٧ خصوصيات حکم صلات در جزوه ( تلخيص و تدوين حدود و احکام) که در اين مجلّد درج گرديده ، در قسمت د ، ١-١ تا ١٧-١ خلاصه شده است .

-٤تسع رکعات ( بند ٦)
رکعت مجموعه‌ای است از آيات صلات که تلاوتش با رکوع و سجود و ديگر اعمال توأم است. صلاتی را که جمال اقدس ابهی بدايتاً نازل فرمودند شامل نه رکعت بوده است . نصّ اين صلات مفقود گشته و لذا طرز انجام آن معلوم نيست (يادداشت شماره ٩). در لوحی حضرت عبدالبهاء در باره سه نمازی که در بين احبّاء معمول است می فرمايند: انّ فی کلّ کلمة و حرکة من الصّلوة لاشارات و حکمة و اسرار تعجز البشر عن ادراکها و لا تسع المکاتيب و الاوراق . طبق بيان حضرت وليّ امراللّه چند دستور ساده‌ای را که جمال قدم برای تلاوت بعضی از ادعيه معيّنه نازل فرموده‌اند نه تنها اهميت روحانی دارد، بلکه انسان را در حصر توجّه در احيان دعا و تفکّر و تأمّل در آيات مبارکه ياری می نمايد .

-٥حين الزّوال و فی البکور و الاصال (بند ٦)

ص ١٠٨ جمال مبارک در تعريف کلمات بکور، زوال و آصال که برای اوقات برگزاری صلات وسطی معيّن شده می فرمايند که اين اوقات مقارن است با حين اشراق الشّمس و الزّوال و الغروب ( سؤال و جواب فقره ٨٣). سپس توضيح می فرمايند که مهلت صلات صبح الی زوال و من الزّوال الی الغروب و من الغروب الی ساعتين است . مضافاً حضرت عبدالبهاء تبيين می فرمايند که موعد صلات صبح از طلوع فجر است . تعريف کلمه زوال که من الزّوال الی الغروب ذکر شده راجع به هر دو صلات صغير )شهادت حين زوال ) و صلات وسطی می باشد .

-٦و عفونا عدّة اخری (بند ٦)
تعداد رکعات نماز در دور بيان و همچنين در اسلام بيش از نه رکعتی است که در کتاب اقدس تعيين گشته ( يادداشت شماره ٤) . حضرت نقطه اولی در کتاب مبارک بيان برای صلات نوزده رکعت معيّن فرموده بودند که بايد در بيست و چهار ساعت يکبار ادا شود ( از ظهر يک روز تا ظهر روز بعد ). صلات اسلامی در هر روز پنج مرتبه ادا می شود ، يعنی طلوع فجر، ظهر ، بعد از ظهر ، غروب و شام . گر چه تعداد رکعات به نسبت اوقات نماز تغيير می يابد ، مجموعاً در طول روز هفده رکعت است .

ص ١٠٩

-٧اذا اردتم الصّلوة ولّوا وجوهکم شطری الاقدس المقام المقدّس الّذی جعله
اللّه … مقبل اهل مدآئن البقآء (بند ٦) مقبل ، يعنی محلّی که نمازگزار به طرف آن توجّه می کند ، که قبله ناميده می شود . مفهوم قبله در اديان گذشته نيز موجود بوده است . قبله در ايّام پيشين اورشليم بود حضرت رسول اکرم آن را تغيير داده مکّه را قبله قرار فرمودند . دستور حضرت اعلی در کتاب بيان عربی در مورد قبله چنين است : انّما القبلة من يظهره اللّه متی ينقلب تنقلب الی ان يستقرّ. مضمون اين فقره را جمال اقدس ابهی در کتاب مستطاب اقدس ( بند ١٣٧) نقل و تأييد فرموده‌اند . همچنين در باره توجّه به قبله می فرمايند : در صلات حکم قبله ثابت )سؤال و جواب، فقرات ١٤ و ٦٧) ، ولی در مورد ساير ادعيه و اذکار افراد مختارند بهر سمتی که بخواهند توجّه نمايند .

-٨و عند غروب شمس الحقيقة و التّبيان المقرّ الّذی قدّرناه لکم ( بند ٦)
جمال قدم مقرّر فرموده‌اند که پس از صعود آن حضرت قبله اهل

ص ١١٠ بهاء محلّ استقرار عرش مطهّر است . حضرت عبدالبهاء اين مقام مقدّس يعنی روضه مبارکه را که در بهجی (عکّا) واقع است “مرقد منوّر” و ” مطاف ملأ اعلی ” توصيف فرموده‌اند. در توقيعی که حسب الامر حضرت وليّ امراللّه صادر گشته در اهميت روحانی توجّه به قبله مثال ذيل را بيان فرموده‌اند: همان طور که گياه جهت حيات و رشد خود به طرف نور آفتاب متمايل است ، ما هم در احيان دعا و مناجات قلوبمان را به مظهر الهی ، جمال اقدس ابهی متوجّه می سازيم … و توجّه ظاهری … به تربت مقدّسش را در عالم خاک رمزی از توجّه باطنی خود می شماريم . (ترجمه)

-٩قد فصّلنا الصّلوة فی ورقة اخری (بند ٨)
اصل صلات نه رکعتی را جمال مبارک نظر به حکمت در لوحی مجزّا نازل فرمودند ( سؤال و جواب ، فقره ٦٣). متن اين صلات در زمان حيات عنصری هيکل اقدس به مؤمنين ارسال نشد و سه نمازی که اکنون مورد استفاده احبّاء است جايگزين آن گرديد . اندکی بعد از صعود جمال اقدس ابهی ، ميرزا محمّد علی ، ناقض اکبر متن صلات نه رکعتی و تعدادی از الواح ديگر را به سرقت برد .

ص ١١١

-١٠صلوة الميّت (بند ٨)
صلات ميّت تنها نمازی است که بطور جماعت برگزار می شود (به (ملحقات کتاب مستطاب اقدس) مراجعه شود) . طرز اداء اين صلات آن است که حضّار ساکت می ايستند و يکی از احبّاء آن را تلاوت می کند (يادداشت شماره ١٩). به موجب بيان جمال مبارک صلات ميّت … مخصوص کبار است (سؤال و جواب ، فقره ٧٠) و وقت اداء صلات قبل از دفن ميّت است و توجّه به قبله در موقع تلاوت اين نماز لازم نيست (سؤال و جواب ، فقره ٨٥). جزئيّات ديگر مربوط به صلات ميّت در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ،١٣-١ تا ١٤-١ خلاصه شده است .

-١١قد نزّلت فی صلوة الميّت ستّ تکبيرات من اللّه منزل الايات (بند ٨)
صلات ميّت از چند فقره تشکيل شده . يک فقره آن عبارت از تکرار شش مرتبه تکبير “اللّه ابهی” است . بعد از اداء هر تکبير يکی از شش آيه‌ای که مخصوص اين صلات نازل شده نوزده بار تلاوت می گردد . اين آيات با آيات صلات ميّت که حضرت نقطه اولی در کتاب مبارک بيان نازل فرموده‌اند تطابق کامل دارد . جمال اقدس ابهی مناجاتی به اول اين فقرات اضافه فرموده‌اند .

ص ١١٢

-١٢لا يبطل الشّعر صلوتکم و لا ما منع عن الرّوح مثل العظام و غيرها البسوا
السّمّور کما تلبسون الخزّ و السّنجاب و ما دونهما (بند ٩) پيروان بعضی از اديان گذشته بر اين عقيده‌اند که اگر موی برخی از حيوانات و يا بعضی اشياء معيّن ديگر همراه نمازگزار يا بر لباس او باشد سبب بطلان نماز می گردد . حضرت نقطه اولی در کتاب مبارک بيان عربی می فرمايند که اين اشياء مبطل صلات نيست و جمال مبارک اين مطلب را در آيه فوق تأييد فرموده‌اند . ١٣- قد فرض عليکم الصّلوة و الصّوم من اوّل البلوغ (بند ١٠)

جمال اقدس ابهی در تعيين سنّ بلوغ شرعی می فرمايند : بلوغ در سال پانزده است
نساء و رجال در اين مقام يکسان است ( سؤال و جواب ، فقره ٢٠). برای اطّلاع از جزئيّات مربوط به مدّت ايّام صيام به يادداشت شماره ٢٥ مراجعه شود .

-١٤من کان فی نفسه ضعف من المرض او الهرم ( بند ١٠)
کسانی که بر اثر بروز مرض يا کبر سنّ ضعف بر آنان مستولی شده

ص ١١٣ باشد از صوم و صلات معافند . جمال مبارک می فرمايند : از برای صوم و صلات عنداللّه مقامی است عظيم ولکن در حين صحّت فضلش موجود و عند تکسّر عمل به آن جايز نه ( سؤال و جواب ، فقره ٩٣). در تعيين سنّ هرم می فرمايند : نزد اهل بهاء تجاوز از سبعين است ( سؤال و جواب ، فقرهء ٧٤). حضرت وليّ امراللّه در اين مورد فرموده‌اند که هر شخصی به سنّ هرم رسد ، چه مبتلا به ضعف باشد چه نباشد ، مطلقاً مشمول عفو است . معافيت از صوم به طبقات خاصّ ديگری نيز اعطاء شده که صورت آن در جزوه ( تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ٥-٢ مندرج است . برای اطّلاعات بيشتر در اين باره به يادداشتهای شماره ٢٠، ٣٠ و ٣١ مراجعه شود .

-١٥قد اذن اللّه لکم السّجود علی کلّ شیء طاهر و رفعنا عنه حکم الحدّ فی
الکتاب (بند ١٠) سجود در اديان گذشته غالباً از آداب لازمه صلات محسوب می شود . در کتاب مبارک بيان عربی حضرت نقطه اولی به مؤمنين دوره بيان فرموده بودند که پيشانی خود را در وقت سجود بر بلور نهند . همين طور در اسلام در مورد اشيائی که بر آن سجده جايز

ص ١١٤ است شرايط و قواعدی معمول است . جمال اقدس ابهی همه اين محدوديتها را ملغی نموده تصريح می فرمايند که سجود بر هر شیء پاکی جايز است .

-١٦من لم يجد المآء يذکر خمس مرّات بسم اللّه الاطهر الاطهر ثمّ يشرع فی العمل
)بند ١٠) وضو عبارت است از شستن دست و صورت به نيّت اداء نماز . اگر آب يافت نشود بايد آيه ای مخصوص که برای اين منظور نازل گرديده پنج مرتبه تکرار شود . برای اطّلاعات کلّی در باره وضو به يادداشت شماره ٣٤ مراجعه شود . حکم تيمّم در صورت عدم وجود آب در ادوار پيشين سابقه دارد و در قرآن کريم و کتاب مبارک بيان عربی نيز نازل شده است .

-١٧و البلدان الّتی طالت فيها اللّيالی و الايّام فليصلّوا بالسّاعات و المشاخص
الّتی منها تحدّدت الاوقات ( بند ١٠) اين حکم مربوط به نقاطی است که در اماکن بعيده شمالی يا جنوبی واقع و طول و مدّت شب و روز در آن نقاط تفاوت بسيار دارد ( سؤال و جواب ، فقرات ٦٤ و ١٠٣). اين حکم شامل صوم نيز می شود .

ص ١١٥

-١٨قد عفونا عنکم صلوة الايات (بند ١١)
نماز آيات در بين مسلمين معمول است ، در مواقع حدوث وقايع طبيعی از قبيل زلزله ، کسوف و خسوف و ديگر پديده‌هائی که موجب خوف است و آنها را از آفات سماويّه محسوب می دارند اين نماز را ادا می کنند . لزوم برگزاری اين نماز را جمال اقدس ابهی ملغی و به جايش آيه العظمة للّه ربّ ما يری و ما لا يری ربّ العالمين را نازل فرموده‌اند . تلاوت اين آيه از واجبات نيست (سؤال و جواب ، فقره ٥٢)

-١٩قد رفع حکم الجماعة الّا فی صلوة الميّت (بند ١٢)
حکم نماز جماعت ، مثل صلاتی که در اسلام معمول است و مردم روزهای جمعه در مسجد به امام جماعت اقتدا می نمايند ، در امر بهائی منسوخ و تحريم گرديده است . تنها نماز جماعتی که در اين امر حکمش نازل شده صلات ميّت است (يادداشت شماره ١٠) . اين صلات را يکی از حضّار ، بدون آنکه توجّه به سمت مخصوصی داشته باشد ، تلاوت می کند و سايرين ساکت ايستاده استماع می نمايند . در موقع اداء اين صلات توجّه به قبله لازم نيست (سؤال و جواب ، فقره ٨٥) . هر يک از نمازهای سه گانه که اداء آن در طول

ص ١١٦ مدّت شبانه روز فرض است انفرادی برگزار می شود نه به طور جماعت. برای تلاوت ساير ادعيه نيز در امر بهائی هيچ طريق خاصّی وجود ندارد . احبّاء مختارند ادعيه غير مفروض را چه در اجتماعات و چه در تنهائی به نحو دلخواه تلاوت نمايند . در اين خصوص حضرت وليّ امراللّه می فرمايند : … گر چه ياران مختارند که در اين مورد طبق تمايلات خود عمل نمايند … بايد بسيار مراقب باشند که هر طريقی را که اتّخاذ می نمايند حالت تصلّب پيدا نکند و به صورت آداب مرسومه در نيايد . اين نکته‌ای است که احبّاء بايد هميشه در نظر داشته باشند که مبادا از طريق واضحی که در تعاليم مبارکه ارائه شده منحرف گردند. )ترجمه)

-٢٠قد عفا اللّه عن النّسآء حين ما يجدن الدّم الصّوم و الصّلوة (بند ١٣)
معافيت از صوم و صلات در مواقع عادت ماهيانه به نساء اعطاء گرديده . در آن ايّام نسوان در عوض اداء صلات يوميّه وضو گرفته (يادداشت شماره ٣٤) ، نود و پنج مرتبه آيه سبحان اللّه ذی

ص ١١٧ الطّلعة و الجمال را در يک مرتبه ، از ظهر يک روز تا ظهر روز بعد ، تکرار می نمايند . سابقه اين حکم در کتاب مبارک بيان عربی موجود است . در بعضی از اديان قبل ، نسوان در موقع عادت ماهيانه از نظر شعاير دينی ناپاک محسوب می شدند و از انجام فرايض صوم و صلات محروم بودند . جمال اقدس ابهی مفهوم شرعی نجس بودن افراد و اشياء را از ميان برداشته‌اند (يادداشت شماره ١٠٦) . طبق توضيح بيت العدل اعظم معافيت از انجام بعضی از فرايض و وظايف دينی که در کتاب مستطاب اقدس نازل گرديده ، همان طور که مفهوم کلمه می رساند ، معافيت است نه تحريم . بنا بر اين افراد احبّائی که مشمول معافيت هستند مختارند در صورتی که مايل باشند اين معافيت را منظور ندارند . در عين حال بيت العدل اعظم توصيه می فرمايند که احبّاء در اتّخاذ تصميم حکيمانه قضاوت نمايند و متوجّه باشند که در اعطای چنين معافيتهائی جمال مبارک حکم و مصالحی را منظور داشته‌اند . معافيت از انجام صلات که در اصل مربوط به نماز نه رکعتی بوده همچنان شامل سه نمازی است که جايگزين آن گرديده است .

-٢١و لکم و لهنّ فی الااسفار اذا نزلتم و

ص ١١٨ استرحتم المقام الامن مکان کلّ صلوة سجدة واحدة (بند ١٤) معافيت از صلات در مواقعی است که ناامنی به حدّی باشد که اداء صلات را برای نمازگزار غير ممکن سازد . اين معافيت هم در سفر و هم در حضر قابل اجرا است و باعث می شود تا قضای نمازهائی که به خاطر عدم امنيت فوت شده به جا آورده شود . جمال مبارک تصريح فرموده‌اند که در سفر اگر موقع امن باشد صلات ساقط نه (سؤال و جواب ، فقره ٥٨) . فقرات ٢١ ، ٥٨ ، ٥٩ ، ٦٠ ، و ٦١ رساله (سؤال و جواب) اين موضوع را مبسوطاً بيان می کند .

-٢٢و بعد اتمام السّجود لکم و لهنّ ان تقعدوا علی هيکل التّوحيد (بند ١٤)
مراد از هيکل التّوحيد چهار زانو نشستن است .

-٢٣قل قد جعل اللّه مفتاح الکنز حبّی المکنون (بند ١٥)
در اسلام حديثی است مشهور در باره خدا و خلق موجودات از اين قرار :

ص ١١٩ کنت کنزاً مخفيّاً فاحببت ان اعرف فخلقت الخلق لکی اعرف . در بعضی از آثار مبارکه به اين حديث اشاره شده . مثلاً جمال مبارک در يکی از مناجاتها می فرمايند : سبحانک اللّهمّ يا الهی اشهد انّک انت کنت کنزاً مکنوناً فی غيب ذاتيّتک و رمزاً مخزوناً فی کينونتک فلمّا اردت ان تعرف فخلقت العالم الاکبر و الاصغر و اخترت منهما الانسان و جعلته حاکياً عنهما يا ربّناالرّحمن و اقمته مقام نفسک بين ملأ الامکان و جعلته مطلع اسرارک و مشرق وحيک و الهامک و مظهر اسمائک و صفاتک الّذی به زيّنت ديباج کتاب الابداع يا مالک الاختراع ((مناجات) ، فقره ٣٨) . همچنين در کلمات مکنونه می فرمايند : يا ابن الانسان احببت خلقک فخلقتک فاحببنی کی اذکرک و فی روح الحياة اثبّتک . حضرت مولی الوری در تفسير حديث فوق می فرمايند : ای سالک سبيل محبوب ، بدان اصل مقصود در اين حديث قدسی ذکر مراتب ظهور و بطون است در اعراش حقيقت که مشارق عزّ هويّتند . مثلاً قبل از اشتعال و

ص ١٢٠ ظهور ، نار احديّه بنفسها لنفسها در هويّت غيب مظاهر کلّيه است . آن مقام کنز مخفی است و چون آن شجره مبارکه بنفسها لنفسها مشتعل گردد و آن نار موقده ربّانيه بذاتها لذاتها برافروزد آن مقام ” فاحببت ان اعرف ” است و چون از مشرق ابداع به جميع اسماء و صفات نامتناهيه الهيّه بر امکان و لامکان مشرق گردد آن مقام ظهور خلق بديع و صنع جديد است که مقام ” فخلقت الخلق ” است و چون نفوس مقدّسه حجبات کلّ عوالم و سبحات کلّ مراتب را خرق نمايند و به مقام مشاهده و لقاء فايز شوند در آن وقت علّت خلق ممکنات که عرفان حقّ است مشهود گردد .

-٢٤قلم الاعلی (بند ١٦)
مقصود از قلم اعلی که در آثار مبارکه به آن اشاره شده نفس جمال قدم است . اين اصطلاح معرّف شأن آن حضرت در نزول آيات است .

-٢٥قد کتبنا عليکم الصّيام ايّاماً معدودات ( بند ١٦)
صوم و صلات دو رکن از ارکان شريعت اللّه است . جمال اقدس ابهی

ص ١٢١ در يکی از آثار مبارکه می فرمايند که احکام صلات و صوم را جهت تقرّب مؤمنين به بارگاه الهی نازل فرموده‌اند . حضرت وليّ امراللّه در مورد ماه صيام که در آن از طلوع تا غروب آفتاب بايد از اکل و شرب امساک نمود چنين می فرمايند : ايّام صيام …اساساً دوره‌ای است برای تفکّر و دعا و تجديد قوای روحانی ، دوره‌ای که شخص مؤمن بايد بکوشد تا صفای باطن که لازمه حيات معنوی است در او حاصل شود و نيروهای روحانی را که در ذاتش نهفته است قوّت و طراوت بخشد . بنا بر اين حقيقت و مقصد صيام اصولاً امری است روحانی . صوم رمزی است از کفّ نفس و تذکاری است برای اجتناب از هواهای نفسانی و شهوانی . (ترجمه) صوم بر همه افراد اهل بهاء از پانزده تا هفتاد سالگی فرض است . خلاصه‌ای از جزئيّات مربوط به حکم صوم و معافيت افراد در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ١-٢ تا ٦-٢ مندرج است . برای مطالعه در باره معافيت از صوم به يادداشت‌های شماره ١٤، ٢٠، ٣٠ و ٣١ مراجعه شود . ايّام نوزده روزه صيام مقارن است با شهرالعلاء از تقويم بديع که معمولاً مصادف است با دوم الی بيستم ماه مارس . شهرالعلاء

ص ١٢٢ بلا فاصله بعد از ايّام هاء شروع ميشود ( يادداشت‌های شماره ٢٧ و ١٤٧) و خاتمه‌اش آغاز عيد نوروز است ( يادداشت شماره ٢٦) .

-٢٦و جعلنا النّيروز عيداً لکم بعد اکمالها (بند ١٦)
حضرت نقطه اولی تقويم جديدی وضع فرموده اند که به تقويم بديع يا تقويم بهائی معروف شده است (يادداشت های شماره ٢٧ و ١٤٧) . طبق اين تقويم طول يک روز عبارت از فاصله زمانی بين غروب يک يوم است تا غروب يوم بعد . در کتاب مبارک بيان حضرت اعلی شهرالعلاء را به شهر صيام تخصيص داده و خاتمه‌اش را نوروز مقرّر داشته و آن را يوم اللّه ناميده‌اند . حضرت بهاءاللّه اين تقويم را تأييد و نوروز را از اعياد امری محسوب فرموده‌اند . نوروز روز اول سال نو و مقارن است با اعتدال ربيعی در نيم کره شمالی . اين روز معمولاً با ٢١ مارس مصادف می شود . جمال مبارک می فرمايند که عيد نوروز همان يومی است که در آن آفتاب به برج حمل تحويل می گردد (يعنی اعتدال ربيعی) ، حتّی اگر اين تحويل يک دقيقه به غروب مانده صورت گيرد (سؤال و جواب ، فقره ٣٥) . با توجّه به زمان تحويل آفتاب ، روز نوروز ممکن است با ٢٠ ، ٢١ يا ٢٢ ماه مارس مقارن گردد . جمال اقدس ابهی تفاصيل بسياری از احکام را به تشريع بيت العدل

ص ١٢٣ اعظم موکول فرموده‌اند . جزئيّات مربوط به تقويم بهائی از جمله مطالبی است که بيت العدل اعظم بايد در باره آن تصميم بگيرند . حضرت وليّ امراللّه می فرمايند که برای تعيين دقيق وقت نوروز بايد نقطه مشخّصی روی کره زمين در نظر گرفته شود و وقت تحويل سال در آن نقطه ميزان بدايت سال نو در سراسر عالم قرار گيرد . انتخاب اين نقطه را منوط به تصميم بيت العدل اعظم فرموده‌اند .

-٢٧و اجعلوا الايّام الزآئدة عن الشّهور قبل شهر الصّيام (بند ١٦)
اساس تقويم بديع سال شمسی است که ٣٦٥ روز و ٥ ساعت و تقريباً ٥٠ دقيقه است . تقويم بديع شامل نوزده ماه نوزده روزه است که جمعاً ٣٦١ روز می شود . چهار روز باقی مانده که در سالهای کبيسه پنج روز می گردد ،ايّام هاء است . حضرت نقطه اولی موقع ايّام هاء را در تقويم صريحاً معيّن نفرمودند . حضرت بهاءاللّه در کتاب مستطاب اقدس آن ايّام زائده را بلافاصله قبل از شهرالعلاء که شهر صيام است قرار داده‌اند . برای اطّلاع بيشتر به کتاب (عالم بهائی) ، مجلّد هجدهم ، قسمت تقويم بهائی مراجعه شود .

ص ١٢٤

-٢٨انّا جعلناها مظاهر الهآء (بند ١٦)
ايّام زائده در تقويم که به ايّام هاء معروف است امتيازش در اين است که مظاهر حرف “هاء” می باشد . ارزش عددی حرف “هاء” به حساب ابجد پنج است که با حدّ اعلای ايّام زائده مطابق است . در آثار مبارکه حرف “هاء” مبيّن معانی روحانی متعدّدی است و از جمله رمزی از هويّت الهيّه می باشد .

-٢٩و اذا تمّت ايّام الاعطآء قبل الامساک (بند ١٦)
جمال اقدس ابهی به پيروان خود امر فرموده‌اند که ايّام هاء را با وجد و سرور به برگزاری ضيافات و انفاق به فقرا اختصاص دهند . حضرت وليّ امراللّه می فرمايند که ايّام هاء مخصوص مهمان نوازی و اعطاء هدايا و غيره می باشد .

-٣٠ليس علی المسافر … من حرج (بند ١٦)
حضرت بهاءاللّه حدّ اقلّ مدّت سفر را که مشمول معافيت از صوم می شود معيّن فرموده اند (سؤال و جواب ، فقرات ٢٢ و ٧٥) . جزئيّات اين حکم در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ١-١-٥-٢ تا ٥-١-٥-٢ خلاصه شده . بر حسب بيان حضرت وليّ امراللّه مسافرين گر چه از فريضه صوم

ص ١٢٥ معافند ، ولی مختارند که اگر بخواهند صائم گردند . و اين معافيت شامل تمام طول مدت سفر است ، نه فقط ساعاتی که شخص مسافر در قطار راه آهن يا اتومبيل و غيره می گذراند .

-٣١ليس علی المسافر و المريض و الحامل و المرضع من حرج عفا اللّه عنهم فضلاً من
عنده (بند ١٦) کسانی که از صوم معافند عبارتند از بيماران ، سالخوردگان (يادداشت شماره ١٤) ، زنان در ايّام عادت ماهيانه (يادداشت شماره ٢٠) ، مسافران (يادداشت شماره ٣٠) ، زنان باردار و زنان مرضع . اين معافيت شامل کسانی که به اشغال شاقّه اشتغال دارند نيز می گردد ولی به آنان توصيه شده که در آن ايّام قناعت و ستر لاجل احترام حکم اللّه و مقام صوم اولی و احب (سؤال و جواب ، فقره ٧٥) . حضرت وليّ امراللّه فرموده‌اند که بيت العدل اعظم نوع کارهائی را که مشمول معافيت از صوم می شود تعيين خواهند کرد .

-٣٢کفّوا انفسکم عن الاکل و الشّرب من الطّلوع الی الافول (بند ١٧)

ص ١٢٦ اين آيه طول مدّت صوم را معيّن می کند . حضرت مولی الوری در يکی از الواح ، بعد از بيان اينکه صوم عبارت از کفّ نفس است از جميع مأکولات و مشروبات می فرمايند دخان از جمله مشروبات است . در لسان عربی کلمه شرب به استعمال دخان نيز اطلاق می شود .

-٣٣قد کتب لمن دان باللّه الدّيّان ان يغسل فی کلّ يوم يديه ثمّ وجهه … و
يذکر خمساً و تسعين مرّةً اللّه ابهی (بند ١٨) در اسلام حديثی دالّ بر اين مطلب است که از ميان اسماء متعدّد خدا يکی از همه عظيمتر است ، ولی هويّت اين اسم تا به حال مستور بود تا آنکه جمال قدم تأييد فرمودند که بهاء اسم اعظم الهی است . عبارت اللّه ابهی يکی از شئون اسم اعظم است (يادداشت شماره ١٣٧) مشتقّات کلمه بهاء نيز اسم اعظم محسوب می شود . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته فرموده‌اند که نام بهاءاللّه اسم اعظم است و عبارات يا بهاءالابهی در مقام استغاثه و اللّه ابهی در مقام تحيّت هر دو بر نفس مقدّس حضرت بهاءاللّه دلالت دارد . معنی و مقصود از اسم اعظم آن است که

ص ١٢٧ جمال قدم به اجلّ و اعظم اسماء الهی مبعوث گشته‌اند ، يعنی مقام آن حضرت مقام مظهر کلّی الهی است . تحيّت اللّه ابهی در زمان سرگونی جمال مبارک در ادرنه متداول شد . گرفتن وضو قبل از ذکر نود و پنج مرتبه اللّه ابهی در روز لازم است (يادداشت شماره ٣٤) .

-٣٤کذلک توضّأوا للصّلوة (بند ١٨)
گرفتن وضو از شرايط لازمه در تلاوت بعضی ادعيه مبارکه است . قبل از بجا آوردن هر يک از سه صلات يوميّه و ذکر نود و پنج مرتبه “اللّه ابهی “و آيه‌ای که نسوان در ايّام عادت ماهيانه بجای نماز و روزه تلاوت می نمايند گرفتن وضو واجب است )يادداشت شماره ٢٠) وضو عبارت از شستن دست و صورت به نيّت اداء نماز است . در مورد صلات وسطی شستن دست و صورت با تلاوت آياتی مخصوص توأم است ( به (ملحقات کتاب مستطاب اقدس) رجوع شود ). اهميت وضو صرفاً در شستن دست و صورت نيست . چنانکه اگر نفسی حتّی بلافاصله بعد از استحمام نيّت نماز نمايد ، باز گرفتن وضو برايش لازم است (سؤال و جواب ، فقره . (١٨ هرگاه آب برای وضو موجود نباشد ، بجای وضو آيه‌ای مخصوص

ص ١٢٨ پنج مرتبه بايد تکرار شود (يادداشت شماره ١٦) . همچنين کسانی که از نظر صحّی استفاده از آب برايشان مضرّ باشد مشمول اين حکم می باشند ( سؤال و جواب ، فقره . (٥١ مقرّرات مشروح حکم وضو در جزوه ( تلخيص و تدوين حدود و احکام) قسمت د ،

١-١٠-١تا ٧-١٠-١-و همچنين در رساله (سؤال و جواب) ، فقرات ٥١، ٦٢، ٦٦، ٧٧و
٨٦مندرج است .
-٣٥قد حرّم عليکم القتل (بند ١٩)
حرمت ارتکاب قتل را جمال اقدس ابهی در کتاب مستطاب اقدس (بند ٧٣) تکرار فرموده‌اند . برای قتل عمدی مجازات‌هائی معيّن شده است (يادداشت شماره ٨٦) . در مورد قتل غير عمدی ، پرداخت مبلغ معيّنی به عنوان خونبها به خانواده شخص مقتول لازم است (کتاب مستطاب اقدس ، بند ١٨٨)

-٣٦قد حرّم عليکم … الزّنا (بند ١٩)
کلمه زنا در لغت شامل زنای محصن و غير محصن هر دو می باشد ، يعنی هم به روابط جنسی بين يک فرد متأهّل با کسی که همسر او نيست و هم به طور کلّی به روابط جنسی خارج از محدوده ازدواج اطلاق می شود . جريمه‌ای را که جمال اقدس ابهی مقرّر فرموده‌اند

ص ١٢٩ برای مرد و زن غير محصن است که مرتکب زنا شوند (يادداشت شماره ٧٧) . تعيين مجازات مربوط به ساير تخلّفات جنسی ، من جمله زنای به عنف به تصميم بيت العدل اعظم محوّل شده است .

٣٧ ثمّ الغيبة و الافترآء (بند ١٩)
جمال قدم در الواح عديده غيبت ، افتراء و عيب جوئی از ديگران را از اعمال ممنوعه محرّمه محسوب داشته ، چنانکه در کلمات مکنونه می فرمايند : يا ابن الوجود کيف نسيت عيوب نفسک و اشتغلت بعيوب عبادی من کان علی ذلک فعليه لعنة منّی . و نيز می فرمايند : يا ابن الانسان لا تنفّس بخطآء احد ما دمت خاطئاً و ان تفعل بغير ذلک ملعون انت و انا شاهد بذلک . در کتاب عهدی لسان عظمت به اين انذار شديد ناطق قوله الاحلی : به راستی می گويم لسان از برای ذکر خير است او را به گفتار زشت ميالائيد عفا اللّه عمّا سلف از بعد بايد کل بما ينبغی تکلّم نمايند از لعن و طعن و ما يتکدّر به الانسان اجتناب نمايند . -٣٨قد قسمنا المواريث علی عدد الزّآء (بند ٢٠)

ص ١٣٠ احکام مربوط به ارث فقط در صورتی مجری می گردد که شخص متوفّی وصيّت نامه بجا نگذاشته باشد . در کتاب مستطاب اقدس (بند ١٠٩) امر به نوشتن وصيّت نامه نازل گشته است . در جای ديگر صريحاً می فرمايند که هر فردی بر ما يملک خود اختيار تامّ دارد و آزاد است هر طور اراده نمايد وصيّت کند که ارث او بين هر کس ، خواه بهائی يا غير بهائی ، تقسيم شود (سؤال و جواب ، فقره ٦٩). در توقيعی که حسب الامر حضرت وليّ امراللّه صادر شده توضيحات ذيل مندرج است : گر چه احبّاء مجازند در وصيّت نامه ما يملک خويش را به اراده خود تقسيم نمايند،

امّا اخلاقاً و وجداناً موظّفند که در نوشتن وصيّت نامه دستور جمال مبارک را در
مورد اثرات ثروت در جامعه هميشه در نظر گرفته و آن را مراعات نمايند و از جمع مال به حدّ افراط و تمرکز آن در بين افرادی معدود و يا گروه هائی محدود اجتناب نمايند . (ترجمه) آيه مذکور در کتاب اقدس مقدّمه قسمت مفصّلی است که در طيّ آن جمال قدم جزئيّات احکام ارث را تشريح می فرمايند . در مطالعه اين قسمت بايد در نظر داشت که گرچه چنين بر می آيد که اين حکم در موردی است که شخص متوفّی مرد باشد ولی فی الجمله

ص ١٣١ احکام مزبور در مورد زنان متوفّی نيز قابل اجرا است . اصول احکام ارث که طبق آن دارائی شخص متوفّی بين هفت طبقه ( اولاد ، همسر ، پدر ، مادر ، برادران ، خواهران و معلّمين ) تقسيم می شود بر پايه احکامی استوار است که حضرت نقطه اولی در کتاب مبارک بيان نازل فرموده‌اند . تفاصيل عمده احکام ارث ، در صورت فقدان وصيّت نامه ،از اين قرار است :

-١در صورتی که شخص متوفّی ذرّيه داشته و ماترک او شامل خانه مسکونی نيز باشد ،
خانه مسکونی به پسر ارشد می رسد (سؤال و جواب فقره ٣٤).

-٢در صورتی که شخص متوفّی فرزند ذکور نداشته باشد ، دو ثلث خانه مسکونی به
ذرّيه دختر و ثلث ديگر به بيت العدل راجع است (سؤال و جواب ، فقرات ٤١ و ٧٢). در باره اينکه در اين مقام مراد بيت العدل اعظم يا بيت العدل محلّی است به يادداشت شماره ٤٢ مراجعه شود . (به يادداشت شماره ٤٤ نيز مراجعه شود.)

-٣ما بقی دارائی شخص متوفّی بين هفت طبقه ورّاث تقسيم می شود . جزئيّات مربوط
به سهم هر گروه در رساله (سؤال و جواب ) ، فقره ٥ و جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ١-٣-٣- مندرج است .

-٤در صورتی که تعداد ورّاث موجود در هر طبقه بيش از يک فرد

ص ١٣٢ باشد ، سهم آن طبقه بالسّويّه بين آنها ، اعمّ از زن و مرد ، تقسيم می شود .

-٥در صورتی که ذرّيه موجود نباشد ، سهم اولاد به بيت العدل راجع است (سؤال و
جواب ، فقرات ٧و ٤١) .

-٦در صورتی که ذرّيه موجود ولی ساير طبقات ورّاث کلّاً يا بعضاً مفقود باشند ،
دو ثلث سهام آنان به ذرّيه و ثلث ديگر به بيت العدل راجع است (سؤال و جواب ،فقره ٧).

-٧در صورت فقدان تمام طبقات مصرّحه ، دو ثلث ماترک به خواهرزاده‌ها و
برادرزاده های شخص متوفّی می رسد . اگر آنها نيز نباشند سهمشان به عمّه ، خاله ، عمو و دائی راجع می شود و در صورتی که آنها هم حيات نداشته باشند به فرزندانشان می رسد . در هر حال ثلث باقی مانده به بيت العدل راجع است .

-٨در صورتی که همه طبقات فوق الذکر مفقود باشند ، تمام دارائی شخص متوفّی به بيت العدل راجع است .
-٩حضرت بهاءاللّه می فرمايند که نفوس غير مؤمن از والدين يا منسوبين بهائی ارث
نمی برند (سؤال و جواب ، فقره ٣٤) . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک مرقوم گشته چنين می فرمايند : اين امر منحصراً محدود به مواردی است که شخص بهائی بدون وصيّت نامه فوت کند و لاجرم

ص ١٣٣ ماترک او بر طبق کتاب اقدس تقسيم شود . در غير اين صورت فرد بهائی مختار است مايملک خود را به هر شخصی بدون ملاحظه ديانت ببخشد مشروط بر اينکه وصيّت نامه‌ای تنظيم و نيّت خود را تعيين کرده باشد . بنابراين ملاحظه می کنيد که شخص بهائی همواره می تواند برای زوجه يا اولاد و يا منسوبان غير بهائی خود در وصيّت نامه سهمی منظور دارد . (ترجمه) جزئيّات مفصّلتر احکام ارث در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ،

٣-٣-١تا ١٥-٣-٣ خلاصه شده است .
-٣٩للاخوان من کتاب الهآء … و للاخوات من کتاب الدّال (بند ٢٠)
در رساله (سؤال و جواب) توضيحات مفصّلی در باره سهام ارث برادران و خواهران شخص متوفّی مذکور است . اگر برادر و خواهر با شخص متوفّی از يک پدر باشند ، هر يک از آنان تمام سهم خود را دريافت می دارد . امّا اگر از يک پدر نباشند ، دو ثلث سهام به آنان می رسد و ثلث باقی مانده به بيت العدل راجع است (سؤال و جواب ، فقره ٦) . علاوه بر آن ، در صورتی که شخص متوفّی در بين ورّاث برادران و خواهران تنی داشته باشد ، برادران و

ص ١٣٤ خواهران ناتنی از طرف مادر ارث نمی برند (سؤال و جواب ، فقره ٥٣) . برادران و خواهران ناتنی مادری البتّه از ما ترک پدر خودشان ارث می برند .

-٤٠و للمعلّمين (بند ٢٠)
حضرت عبدالبهاء در يکی از الواح معلّمينی را که به تربيت روحانی اطفال مشغولند به منزله پدر روحانی که به فرزند خود زندگانی جاودانی می بخشد محسوب داشته می فرمايند : اين است که از ورّاث به موجب شريعت اللّه معدودند . حضرت بهاءاللّه شرايط ارث بردن معلّم را تصريح و سهم او را تعيين فرموده‌اند )سؤال و جواب ، فقره ٣٣) .

-٤١انّا لمّا سمعنا ضجيج الذّرّيّات فی الاصلاب زدنا ضعف ما لهم و نقصنا عن
الاخری (بند ٢٠) طبق احکام کتاب مبارک بيان به اولاد شخص متوفّی نُه قسمت ارث تعلّق می گرفت که عبارت بود از ٥٤٠ سهم . و اين مقدار کمتر از ربع ماترک شخص متوفّی است . جمال اقدس ابهی سهم آنان را مضاعف فرمودند که به ١٠٨٠ سهم بالغ می گردد و از سهام شش طبقه ديگر ورّاث کاستند و در آيه فوق اصل مقصد اين حکم

ص ١٣٥ و چگونگی توزيع ميراث را بيان می فرمايند (سؤال و جواب ، فقره ٥) .

-٤٢بيت العدل (بند ٢١)
در کتاب مستطاب اقدس هرگاه ذکر بيت العدل آمده جمال مبارک واضحاً تصريح نفرموده اند که مراد بيت العدل اعظم است يا بيت العدل محلّی ، يعنی دو مؤسّسه‌ای که تشکيلش در امّ الکتاب مصرّح است . هيکل اطهر ذکر “بيت العدل ” را به طور کلّی می فرمايند . در اين صورت تشخيص اينکه کدام يک از اين بيوت عدل مقصود است بستگی به اجرای هر حکمی دارد که در آينده بايد تعيين گردد . در يکی از الواح حضرت عبدالبهاء مال بی وارث را از جمله منابع درآمد مخزن محلّی به حساب می آورند . اين امر می رساند که مقصد از بيت العدل که در فقرات مربوط به ارث در کتاب مستطاب اقدس مذکور گشته بيت العدل محلّی است .

-٤٣و الّذی له ذرّيّة و لم يکن ما دونها (بند ٢٢)
حضرت بهاءاللّه توضيح می فرمايند که اين حکم در کل و بعض هر دو جاری است يعنی هر کدام از ساير ورّاث نباشند دو ثلث به ذرّيه راجع و ثلث به بيت عدل (سؤال و جواب فقره ٧) .

ص ١٣٦

-٤٤و جعلنا الدّار المسکونة و الالبسة المخصوصة للذّرّيّة من الذّکران دون
الاناث و الورّاث (بند ٢٥) در لوحی حضرت عبدالبهاء می فرمايند که بيت مسکونی و البسه مخصوصه ، در صورتی که شخص متوفّی مرد باشد ، به پسران او تعلّق می يابد . اگر پسر ارشد حيات داشته باشد هر دو به او راجع است ، و الّا به پسر ثانی و اگر ثانی فوت شده باشد به پسر ثالث می رسد و قس علی ذلک . حضرت عبدالبهاء توضيح می فرمايند که اين از امتيازات ولد بکر است که در جميع شرايع الهيّه رعايت شده ، چنانچه در لوحی می فرمايند : در جميع شرايع الهيّه ولد بکر امتيازات فوق العاده داشته حتّی ميراث نبوّت تعلّق به او داشت . همراه با امتيازاتی که به پسر ارشد داده شده وظايفی هم بعهده او واگذار شده است . مثلاً ولد بکر وجداناً موظّف است که محضاً للّه ملاحظه مادر خود را نموده و احتياجات ساير ورّاث را نيز ملحوظ دارد . جمال اقدس ابهی در بيان اين فقره از احکام ارث چنين فرموده‌اند که اگر شخص متوفّی بيش از يک خانه مسکونی داشته باشد ، اعلی و اشرف آن بيوت به فرزند ذکور می رسد. ساير بيوت ، همراه با ديگر اموال شخص متوفّی ، بين ورّاث تقسيم می گردد (سؤال و جواب ، فقره ٣٤) . اگر فرزند ذکور موجود نباشد دو ثلث بيت مسکونی و

ص ١٣٧ البسه مخصوص پدر به دختران او و ثلث ديگر به بيت العدل راجع است (سؤال و جواب، فقره ٧٢) . همچنين می فرمايند که اگر شخص متوفّی زن باشد لباسهای مستعمل او بين دخترانش به طور مساوی تقسيم می گردد و البسه غير مستعمل ، جواهرات و ساير اموال او بين ورّاثش تقسيم می شود . لباسهای مستعمل او نيز ، اگر دختر نداشته باشد ، بين همه ورّاث تقسيم می گردد (سؤال و جواب ، فقره ٣٧) .

-٤٥انّ الّذی مات فی ايّام والده و له ذرّيّة اولئک يرثون ما لابيهم (بند ٢٦)
اين فقره از احکام ارث در صورتی اجرا می شود که پسری قبل از فوت پدر يا مادرش وفات نمايد . اگر دختری قبل از فوت والدينش وفات نموده و فرزندانی باقی گذاشته باشد ، سهم ارث او بين هفت طبقه ورّاث مصرّحه در کتاب مستطاب اقدس تقسيم می گردد (سؤال و جواب ، فقره ٥٤) .

-٤٦و الّذی ترک ذرّيّة ضعافاً سلّموا ما لهم الی امين (بند ٢٧)
کلمه “امين” علاوه بر معنی لغوی در حقّ نفوسی مصداق می يابد که حايز صفاتی نظير قابليّت اعتماد ، صداقت ، وفاداری ، راستی ،

ص ١٣٨ درستکاری و امثال آن باشند . در اصطلاح حقوقی کلمه “امين” به نفوسی چون معتمد ، ضامن ، متصدّی ، وليّ و قيّم اطلاق می شود .

-٤٧کلّ ذلک بعد ادآء حقّ اللّه و الدّيون لو تکون عليه و تجهيز الاسباب للکفن
و الدّفن و حمل الميّت بالعزّة و الاعتزاز (بند ٢٨) در مورد تقسيم ارث ، جمال اقدس ابهی تصريح می فرمايند که هزينه کفن و دفن ميّت بر ساير مخارج مقدّم است ، بعد از آن اداء ديون است و سپس پرداخت حقوق اللّه )يادداشت شماره ١٢٥ ، سؤال و جواب ، فقره ٩) . همچنين می فرمايند که پرداخت اين وجوه بايد از ماترک شخص متوفّی سوای خانه مسکونی و البسه مخصوصه تأمين شود و اگر کافی نبود از اين اموال استفاده شود (سؤال و جواب ، فقره ٨٠) .

-٤٨قل هذا لهو العلم المکنون الّذی لن يتغيّر لانّه بدء بالطّآء (بند ٢٩)
حضرت نقطه اولی در کتاب مبارک بيان عربی در وصف حکم ارث می فرمايند : ذلک من مخزون العلم فی کتاب اللّه لن يغيّر و لن يبدّل . همچنين می فرمايند که ارقامی که ارثيّه بر حسب آنها تقسيم می شود حايز رمزی است مُدلّ بر عرفان من يظهره اللّه .

ص ١٣٩ حرف ط در حساب ابجد معادل با عدد نُه (٩)و در کتاب مبارک بيان اين عدد اولين رقم است در تقسيم ارث . زيرا حضرت اعلی سهم اولاد را نُه قسمت مقرّر فرموده بودند . اهميت عدد نُه در اين است که معادل عدد اسم اعظم بهاء است و در اين بيان مبارک به اين اسم اشاره شده قوله الاحلی : اسم المخزون الظّاهر الممتنع المنيع (يادداشت شماره ٣٣) .

-٤٩قد کتب اللّه علی کلّ مدينة ان يجعلوا فيها بيت العدل (بند ٣٠)
مؤسّسه بيت العدل عبارت است از هيأتهای انتخابی که در سطح محلّی ، ملّی و بين المللی به تمشيت امور جامعه می پردازد . جمال اقدس ابهی تأسيس بيت العدل اعظم و بيت العدل محلّی را در کتاب مستطاب اقدس تصريح فرموده‌اند . حضرت عبدالبهاء نيز در الواح وصايا دستور تشکيل بيت العدل خصوصی (ملّی يا منطقه‌ای) را صادر و کيفيّت انتخاب بيت العدل اعظم را تشريح فرموده‌اند . مراد از بيت العدل مذکور در آيه فوق بيت العدل محلّی است . اين هيأت در نقاطی تشکيل می شود که تعداد مؤمنين مقيم و بالغ آن به نُه نفر يا بيشتر رسيده باشد . حضرت وليّ امراللّه برای اين منظور سنّ بلوغ اداری را موقّتا بيست و يک سالگی مقرّر و فرموده‌اند که

ص ١٤٠ به اراده بيت العدل اعظم در آتيه قابل تغيير است . بيوت عدل محلّی و خصوصی در حال حاضر به محافل روحانی محلّی و ملّی موسومند . حضرت وليّ امراللّه می فرمايند : اين تسميه موقّت است … در آينده چون مقاصد و مقام امر بهائی بهتر مفهوم و شناخته شود اين هيأتها به اسم شايسته و دائميشان ، يعنی بيت العدل ناميده خواهند شد . امّا در آينده اين محافل روحانی فقط نامشان تغيير نمی يابد بلکه اختيارات و مسئوليتهای ديگری نيز بر وظايف کنونی آنها افزوده خواهد شد که مناسب و مطابق با شناسائی بيشتر امر حضرت بهاءاللّه باشد زيرا در آن زمان آئين بهائی نه فقط به عنوان يک نظام دينی بلکه به صورت دين رسمی يک کشور مستقل شناخته خواهند شد . (ترجمه)

-٥٠عدد البهآء (بند ٣٠)
کلمه “بهاء” به حساب ابجد معادل عدد ٩ است . بيت العدل اعظم و همچنين محافل روحانی محلّی و ملّی هر کدام در حال حاضر نُه (٩) عضو دارند . اين حد اقلّ تعداد اعضائی است که حضرت بهاءاللّه مقرّر فرموده‌اند .

ص ١٤١

-٥١ينبغی لهم ان يکونوا امنآء الرّحمن بين الامکان (بند ٣٠)
اختيارات و وظايف کلّی بيت العدل اعظم و محافل روحانی ملّی و محلّی و همچنين شرايط عضويت آنها در آثار حضرت بهاءاللّه و حضرت عبدالبهاء و نيز در تواقيع حضرت وليّ امراللّه و توضيحات بيت العدل اعظم مندرج است . وظايف عمده اين مؤسّسات در اساسنامه بيت العدل اعظم و نظامنامه های محافل روحانی ملّی و محلّی معيّن شده است.

-٥٢و يشاوروا فی مصالح العباد (بند ٣٠)
جمال اقدس ابهی امر مشورت را يکی از اصول اساسی آئين خود قرار داده و به مؤمنين می فرمايند : در جميع امور به مشورت متمسّک شويد چه که اوست سراج هدايت راه نمايد و آگاهی عطا کند . حضرت وليّ امراللّه امر مشورت را يکی از اصول مُحکمه نظم اداری بهائی محسوب فرموده‌اند . جمال اقدس ابهی در رساله (سؤال و جواب) ، فقره ٩٩ طريقه‌ای از مشاوره را بيان و در اتّخاذ تصميم اهميت حصول اتّفاق آراء را تأکيد نموده و می فرمايند که اگر اتّفاق آراء حاصل نشود ، رأی اکثريّت قاطع است . بنا بر تصريح بيت العدل اعظم اين نحوه مشورت که در فقره فوق

ص ١٤٢ مذکور شده قبل از تأسيس محافل روحانی بوده و در پاسخ به سؤالی در باره امر مشورت نازل گرديده است . در عين حال بيت العدل اعظم تأييد نموده‌اند که ايجاد محافل روحانی که همواره مرجع و مساعد احبّاء در امور است به هيچ وجه مانع از اين نمی شود که ياران از طريق مذکور در رساله (سؤال و جواب) نيز پيروی نمايند . لذا احبّاء در صورتی که مايل باشند می توانند از اين روش برای مشورت در مسائل شخصی استفاده کنند .

-٥٣عمّروا بيوتاً باکمل ما يمکن فی الامکان (بند ٣١)
معبد بهائی مختصّ به ستايش و عبادت حقّ است . اين معبد بنای مرکزی مشرق الاذکار است که در آتيه علاوه بر محلّ عبادت شامل ملحقاتی خواهد بود که به فعّاليتهای اجتماعی ، بشر دوستی ، تربيتی و علمی اختصاص خواهد داشت . حضرت عبدالبهاء مشرق الاذکار را از اعظم تأسيسات عالم انسانی توصيف می فرمايند ، و حضرت وليّ امراللّه آن را نمونه بارزی از ارتباط و امتزاج عبادت حقّ و خدمت به خلق معرّفی می فرمايند . در جای ديگر نظر مبارک را به آتيه اين مشروع معطوف داشته می فرمايند که معبد بهائی و متفرّعات آن عاجزان را آسايش بخشد ، فقرا را دستگير

ص ١٤٣ شود ، مسافران را مأوی دهد ، غم زدگان را تسلّی عطا کند و نادانان را تربيت نمايد . (ترجمه) در مستقبل ايّام در همه مدن و قری معابد بهائی بنا خواهد شد .

-٥٤قد حکم اللّه لمن استطاع منکم حجّ البيت (بند ٣٢)
اين حکم مربوط به زيارت دو بيت مبارک است ، يکی بيت حضرت نقطه اولی در شيراز و ديگری بيت جمال اقدس ابهی (بيت اعظم) در بغداد . جمال مبارک تصريح فرموده‌اند که حجّ يکی از دو بيت برای اجرای اين حکم کافی است (سؤال و جواب ، فقرات ٢٥ و

.(٢٩در دو لوح مجزّا که به سوره حجّ معروف است (سؤال و جواب ، فقره ١٠)حضرت
بهاءاللّه آداب حجّ را برای زيارت هر يک از دو بيت مقرّر فرموده‌اند . لهذا بجا آوردن حجّ با زيارت نمودن عادی اين دو بيت فرق دارد . حضرت عبدالبهاء پس از صعود جمال اقدس ابهی مرقد مقدّس يعنی روضه مبارکه در بهجی را زيارتگاه اهل بهاء قرار دادند . در لوحی می فرمايند : واجب علی کلّ النّفوس ان يزوروا … التّربة المقدّسة و البيت المکرّم فی العراق و البيت المعظّم فی شيراز . همچنين می فرمايند : هذا واجب عند

ص ١٤٤ الاستطاعة و الاقتدار و عدم الموانع . برای زيارت روضه مبارکه در بهجی آداب مخصوصی را مقرّر نفرموده‌اند .

-٥٥دون النّسآء عفا اللّه عنهنّ رحمة من عنده (بند ٣٢)
حضرت اعلی در کتاب مبارک بيان حکم وجوب حجّ را يک مرتبه در مدّت حيات برای مؤمنينی که از نظر مالی استطاعت داشته باشند نازل و فرموده‌اند تکليف را از نساء برداشته تا آنکه بر آنها مشقّتی در سبيل وارد نيايد . جمال مبارک نيز نساء را از اجرای حکم حجّ معاف فرموده‌اند . طبق توضيح بيت العدل اعظم اين معافيت است نه تحريم و نسوان مختارند حکم حجّ را بجا آورند .

-٥٦الاشتغال بامر من الامور (بند ٣٣)
بر رجال و نساء واجب شده که به کسب و حرفه‌ای اشتغال ورزند . جمال اقدس ابهی می فرمايند : و جعلنا اشتغالکم بها نفس العبادة للّه الحقّ . اهميت روحانی و عملی اين حکم و مسئوليت متقابل فرد و جامعه برای اجرای اين امر در توقيعی که حسب الامر حضرت وليّ امراللّه تحرير يافته چنين بيان گرديده است :

ص ١٤٥ راجع به دستور حضرت بهاءاللّه در باره اينکه احبّاء به شغلی از اشغال مشغول شوند، تعاليم مبارک در اين مورد بسيار مؤکّد است ، به خصوص بيان مبارک در کتاب مستطاب اقدس در اين باره صريحاً می رساند که نفوس مهمله که تمايل به کار ندارند در بساط نظم بديع الهی محبوب و مقبول نيستند . بر اساس اين حکم محکم ، حضرت بهاءاللّه می فرمايند که تکدّی نه تنها مذموم است بلکه بايد به کلّی از صفحه روزگار محو گردد . کسانی که زمام تشکيلات جامعه را در دست دارند موظّفند وسائلی فراهم کنند تا هر فردی از افراد فرصت يابد و به کسب حرفه و صنعتی نائل شود . و همچنين بايد تدابيری اتّخاذ کنند تا اين استعداد و کاردانی ، هم بخاطر ترويج نفس حرفه و هم به خاطر امرار معاش آن فرد ، به کار رود . بر هر فردی از افراد ، ولو هر قدر دچار موانع و محدوديت باشد ، واجب است به کار و پيشه‌ای اشتغال ورزد ، چون کار ، علی الخصوص وقتی با نيّت خدمت همراه باشد ، به موجب تعاليم حضرت بهاءاللّه نوعی عبادت است . کار نه تنها متضمّن فايده عمومی است ، بلکه بنفسه دارای

ص ١٤٦ قدر و منزلتی مخصوص است . زيرا موجب تقرّب ما به درگاه الهی است و سبب می گردد که مقصد الهی را برای حيات خود در اين عالم بهتر ادراک نمائيم . بنا بر اين واضح است ثروتی که از راه ارث به دست آيد هيچ کس را از کار روزانه معاف نمی نمايد . )ترجمه) حضرت عبدالبهاء در يکی از الواح مبارکه می فرمايند : اگر نفسی عاجز باشد يا به فقر شديد افتد و چاره‌ای نتواند اغنياء يا وکلاء بايد چيزی مبلغی در هر ماهی از برای او معيّن کنند تا با او گذران کند … مقصد از وکلاء وکلای ملّت است که اعضای بيت عدل باشد . ( به يادداشت شماره ١٦٢ در باره تکدّی نيز مراجعه شود .) در مورد اين حکم از بيت العدل اعظم سؤال شده است که آيا علاوه بر شوهر ، همسر او نيز ملزم است که برای امرار معاش به کاری مشغول شود . در جواب چنين توضيح داده‌اند که به موجب امر حضرت بهاءاللّه احبّاء بايد به کاری اشتغال ورزند که نفعش متوجّه خود آن نفوس و سايرين گردد و اداره منزل و تأمين صفای خانواده از کارهای بسيار محترم و پر مسئوليتی است که اهميت اساسی برای جامعه دارد . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر شده

ص ١٤٧ در باره سنّ تقاعد از کار می فرمايند : اين موضوعی است که بيت العدل اعظم بايد در باره آن قراری دهند چون در اين مورد هيچ دستور العملی در کتاب اقدس نازل نشده است . (ترجمه)

-٥٧قد حرّم عليکم تقبيل الايادی فی الکتاب (بند ٣٤)
در بعضی از شرايع گذشته و سنن و آداب اقوام مختلفه بوسيدن دست شخصيّتهای دينی يا صاحبان مناصب عاليه به نشان احترام و تمکين و تسليم به منصب و مقام آنان مرسوم بوده است . حضرت بهاءاللّه در کتاب مستطاب اقدس بوسيدن دست را حرام فرموده‌اند . و در الواح مبارکه رسومی چون سجود و انطراح در مقابل ديگران و هر عمل ديگری را از اين قبيل که سبب تذليل و تحقير افراد می شود تحريم فرموده‌اند .

-٥٨ليس لاحد ان يستغفر عند احد (بند ٣٤)
حضرت بهاءاللّه اقرار به معاصی و استغفار در نزد خلق را حرام فرموده‌اند . بجای آن انسان بايد فقط از حقّ طلب مغفرت نمايد . در لوح بشارات می فرمايند : اين اقرار نزد خلق سبب

ص ١٤٨ حقارت و ذلّت است و حقّ جلّ جلاله ذلّت عباد خود را دوست ندارد . حضرت وليّ امراللّه در بيان سابقه و کيفيّت اين حرمت در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گرديده می فرمايند : ما از اقرار به قصور و معاصی چنانکه کاتوليک ها نزد کشيش معمول می دارند و يا از اعتراف به گناهان در ملأ عام چنانکه در بعضی از فرقه های مذهبی مرسوم است ممنوعيم ، امّا اگر بخواهيم نزد شخصی خطائی را که مرتکب شده‌ايم به طيب خاطر اعتراف و يا به بعضی از عيوب اخلاقی خويش اذعان کنيم و از او طلب عفو و پوزش نمائيم کاملاً مختاريم . (ترجمه) طبق توضيح بيت العدل اعظم حرمت اقرار به معاصی مانع از اين نيست که شخص خاطی در جلسه مشورتی که در ظلّ تشکيلات امری منعقد گشته به خطای خود اذعان نمايد . همچنين می تواند اين گونه اظهارات را در نزد دوست نزديک و يا مشاور متخصّصی بيان و از آنان کسب نظر نمايد .

-٥٩من النّاس من يقعد صفّ النّعال طلباً لصدر الجلال (بند ٣٦)

ص ١٤٩ در شرق چنين مرسوم بوده که مردم قبل از ورود در مجامع کفشهای خود را از پا بيرون می آوردند . دورترين نقطه از مدخل ، يعنی صدر مجلس ، محلّ جلوس محترمترين نفوس قرار می گرفت . اشخاص به اقتضای شأن و مقام به ترتيب از صدر مجلس تا در ورودی می نشستند . آن کس که مقامش کمتر از همه بود جايش نزديک کفش کن بود .

-٦٠و منهم من يدّعی الباطن و باطن الباطن (بند ٣٦)
اين آيه اشاره است به کسانی که مدّعی علم باطن هستند و تعلّق شديدشان به چنين علومی آنها را از شناسائی مظهر الهی ممنوع می سازد . در جای ديگر جمال مبارک می فرمايند : نفوسی که به اوهام خود معتکف شده‌اند و اسم آن را باطن گذاشته‌اند فی الحقيقه عبده اصنامند .

-٦١کم من عبد اعتزل فی جزآئر الهند و منع عن نفسه ما احلّه اللّه له و حمل
الرّياضات و المشقّات (بند ٣٦) اين آيات بر تحريم رهبانيّت و رياضت دلالت دارد . به جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ٣-٢٥-١-٤ و

ص ١٥٠

٤-١-٢٥-٤رجوع شود . در کلمات فردوسيّه جمال اقدس ابهی در توضيح اين مطلب چنين
می فرمايند : انزوا و رياضات شاقّه به عزّ قبول فائز نه . صاحبان بصر و خرد ناظرند به اسبابی که سبب روح و ريحان است . هيکل اقدس به کسانی که در مغارهای جبال ساکن و آنان که در ليالی به قبور متوجّه امر می فرمايند که اين امور را بگذارند و خود را از مواهبی که حقّ در اين جهان برای ايشان خلق فرموده محروم نسازند . و در لوح مبارک بشارات می فرمايند : اعمال حضرات رهبه و خوريهای ملّت حضرت روح عليه سلام اللّه و بهائه عنداللّه مذکور و لکن اليوم بايد از انزوا قصد فضا نمايند و بما ينفعهم و ينتفع به العباد مشغول گردند و کل را اذن تزويج عنايت فرموديم ليظهر منهم من يذکراللّه .

-٦٢من يدّعی امراً قبل اتمام الف سنة کاملة (بند ٣٧)
امتداد دور بهائی تا زمانی است که مظهر ظهور بعد مبعوث گردد و چنين ظهوری قبل از انقضای حدّ اقل يک هزار سال تمام تحقّق نخواهد يافت . حضرت بهاءاللّه تحذير می فرمايند که مبادا اين آيه

ص ١٥١ به غير معنی ظاهری تفسير شود . در يکی از الواح مبارکه تصريح می فرمايند : اگر نفسی به کلّ آيات ظاهر شود قبل از اتمام الف سنه کامله که هر سنه آن دوازده ماه بما نزل فی الفرقان و نوزده شهر بما نزل فی البيان که هر شهری نوزده يوم مذکور است ابداً تصديق منمائيد . اظهار امر خفيّ جمال مبارک در سياه چال طهران در اکتبر ١٨٥٢ بدايت ظهور آن حضرت و آغاز مدّت هزار سال يا بيشتر است که بايد قبل از ظهور بعد منقضی گردد .

-٦٣هذا ما اخبرناکم به اذ کنّا فی العراق و فی ارض السّرّ و فی هذا المنظر
المنير (بند ٣٧) مراد از ارض سرّ ادرنه و مقصد از هذا المنظر المنير عکّا است .

٦٤و ٦٥- من النّاس من غرّته العلوم … و اذا سمع صوت النّعال عن خلفه يری نفسه
اکبر من نمرود (بند ٤١) در شرق معمول چنين است که محض احترام رؤسای دينی مريدان آنان به فاصله يکی دو قدم پشت سر آنها راه می روند .

ص ١٥٢ نمرودی که در اين آيه مبارکه به آن اشاره شده ، طبق روايات امّت يهود و اسلام پادشاهی است که به حضرت ابراهيم اذيّت و آزار روا داشت و به عنوان مظهر غرور معروف گرديد .

-٦٦اغصان (بند ٤٢)
اغصان (جمع غصن) به معنی شاخه ها است . جمال اقدس ابهی سلاله ذکور خود را به اين کلمه ملقّب فرمودند . اصطلاح اغصان هم در مورد حقّ تصرّف در اوقاف و هم در مورد تعيين وصيّ بعد از صعود جمال اقدس ابهی (يادداشت شماره ١٤٥) و حضرت عبدالبهاء مصداق می يابد . جمال مبارک در کتاب عهدی پسر ارشد خويش ، غصن اعظم حضرت عبدالبهاء را مرکز عهد و ميثاق معيّن و به زعامت و قيادت امراللّه منصوب فرموده‌اند . حضرت عبدالبهاء نيز در الواح مبارکه وصايا حفيد ارشد خويش ، حضرت شوقی افندی ، را به ولايت و مرجعيّت امر بهائی تعيين نموده‌اند . لهذا جانشينی اغصان منتخبه و بالنّتيجه مؤسّسه ولايت امراللّه و نيز امکان انقطاع در نسل اغصان در ضمن اين بيان مبارک در کتاب مستطاب اقدس پيش بينی شده است . صعود حضرت وليّ امراللّه در سنه ١٩٥٧ عيناً همان وضعی را به وجود آورد که در اين فقره از کتاب مستطاب اقدس به آن اشاره گرديده ، يعنی قبل از تشکيل

ص ١٥٣ بيت العدل اعظم سلاله اغصان به انتها رسيد (يادداشت شماره ٦٧) .

-٦٧ترجع الی اهل البهآء (بند ٤٢)
جمال اقدس ابهی امکان انقطاع در سلاله اغصان را قبل از تأسيس بيت العدل اعظم پيش بينی نموده و در صورت وقوع چنين وضعی مقرّر فرمودند که الاوقاف المختصّة للخيرات … ترجع الی اهل البهآء . اصطلاح “اهل بهاء” در آثار مبارکه معانی مختلف دارد . در اين مورد در وصف آنان چنين آمده است : الذّين لا يتکلّمون الّا بعد اذنه و لا يحکمون الّا بما حکم اللّه فی هذا اللّوح . از سنه ١٩٥٧ ، بعد از صعود حضرت وليّ امراللّه ، ايادی امراللّه تا هنگام تأسيس بيت العدل اعظم در سال ١٩٦٣ ، امور امر بهائی را اداره می نمودند (يادداشت شماره ١٨٣) .

-٦٨لا تحلقوا رؤوسکم (بند ٤٤)
در بعضی از شرايع تراشيدن موی سر سنّتی پسنديده محسوب می شود . جمال مبارک تراشيدن سر را منع نموده و تصريح فرموده‌اند که اين آيه کتاب مستطاب اقدس حکم وجوب تراشيدن موی سر را در سوره حجّ بيت مبارک شيراز منسوخ می سازد (سؤال و جواب ، فقره ١٠) .

ص ١٥٤

-٦٩و لا ينبغی ان يتجاوز عن حدّ الاذان (بند ٤٤)
تحريم تراشيدن موی سر مشمول رجال و نساء هر دو ميباشد ولی بنا به تصريح حضرت وليّ امراللّه اين حکم مبارک ، يعنی عدم تجاوز مو از حدّ آذان ، منحصر به رجال است . توضيح و تنفيذ اين حکم به بيت العدل اعظم راجع است . -٧٠ قد کتب علی السّارق النّفی و الحبس (بند ٤٥) جمال مبارک ميفرمايند که حدّ مجازات سرقت و تعيين مقدار آن ، بر حسب شدّت يا ضعف جرم ، به بيت العدل اعظم راجع است (سؤال و جواب ، فقره ٤٩) . در آينده هنگامی که اجرای اين حکم مناسب با مقتضيات جامعه بشری باشد ، بيت العدل اعظم جزئيّات آن را تشريع نموده به مورد اجرا خواهند گذاشت .

-٧١و فی الثّالث فاجعلوا فی جبينه علامة يعرف بها لئلّا تقبله مدن اللّه و
دياره (بند ٤٥) علامتی که در پيشانی سارق بايد گذاشت برای اين است که مردم از سوابق و تمايل او به دزدی آگاه و از او بر حذر گردند . جزئيّات مربوط به نوع علامت و مدّت داشتن آن ، طريق اجرا و شرايط رفع آن و همچنين تشخيص درجات شدّت دزدی و تعيين حدود آن بر

ص ١٥٥ حسب دستور جمال مبارک کلّاً به بيت العدل اعظم محوّل شده تا اين امور فرعيّه را در وقت مقتضی تشريع و تنفيذ نمايند .

-٧٢من اراد ان يستعمل اوانی الذّهب و الفضّة لا بأس عليه (بند ٤٦)
حضرت اعلی در کتاب مبارک بيان استفاده از ظروف طلا و نقره را مجاز فرموده‌اند بنا براين استفاده از چنين ظروفی که در اسلام مکروه بوده مجاز گشته است . البتّه مکروه بودن آن در قرآن مجيد نازل نشده بلکه بر پايه احاديث اسلامی استوار است . حضرت بهاءاللّه در اين آيه حکم حضرت اعلی را تأييد فرموده‌اند .

-٧٣ايّاکم ان تنغمس اياديکم فی الصّحاف و الصّحان (بند ٤٦)
بنا به توضيح حضرت وليّ امراللّه مقصد از اين آيه مبارکه نهی از فرو بردن دست در ظرف غذا است . در بسياری از نقاط دنيا رسم چنين است که عدّه‌ای با دست از يک ظرف مشترک غذا می خورند .

-٧٤خذوا ما يکون اقرب الی اللّطافة (بند ٤٦)
حضرت بهاءاللّه در چند موضع از کتاب مستطاب اقدس به اهميت

ص ١٥٦ لطافت و نظافت اشاره فرموده‌اند . کلمه “لطافت” متضمّن مفاهيم متعدّد صوری و معنوی است ، از قبيل ظرافت ، آراستگی ، حسن سليقه ، نظافت ، ادب ، حسن اخلاق ، ملايمت لطف و همچنين رقّت ، صفا ، تنزيه و تقديس و پاکی . هر يک از مفاهيم در هر مورد بر حسب سياق کلام متبادر به ذهن می گردد .

-٧٥ليس لمطلع الامر شريک فی العصمة الکبری (بند ٤٧)
جمال اقدس ابهی در لوح اشراقات تأييد فرموده‌اند که عصمت کبری به مظاهر الهی اختصاص دارد . حضرت عبدالبهاء در فصل ٤٥ کتاب (مفاوضات) شرح مفصّلی در باره اين آيه بيان و تصريح فرموده‌اند که عصمت ذاتيّه مختصّ به مظهر کلّی است زيرا عصمت لزوم ذاتی او است و چون عصمت لزوم ذاتی مظاهر کلّيه است ، لهذا از آن وجودات مقدّسه انفکاک پذير نيست . همچنين می فرمايند : مظاهر کلّيه را چون عصمت ذاتيّه محقّق لهذا آنچه از ايشان صادر عين حقيقت است و مطابق واقع . آنان در ظلّ شريعت سابق نيستند آنچه گويند قول حقّ است و آنچه مجری دارند عمل صدق .

ص ١٥٧

-٧٦کتب علی کلّ اب تربية ابنه و بنته بالعلم و الخطّ (بند ٤٨)
حضرت عبدالبهاء در آثار مبارکه توجّه والدين را به مسئوليت خطيرشان در امر تعليم و تربيت اولاد معطوف و نيز تصريح می فرمايند که تربيت و تعليم دختران اعظم و اهمّ از پسران است ، زيرا اين دختران وقتی مادران گردند و اول مربّی اطفال امّهاتند . بنا بر اين در صورتی که در خانواده‌ای امر تعليم و تربيت برای کلّيه اولاد ميسّر نباشد تربيت دختران ارجح است زيرا با تعليم و تربيت مادر فوائد علم و دانش در جامعه سريعتر و مؤثّرتر رواج می يابد .

-٧٧قد حکم اللّه لکلّ زانٍ و زانية دية مسلّمة الی بيت العدل (بند ٤٩)
زنا به طور کلّی به روابط نامشروع جنسی بين افراد ، اعمّ از متأهّل يا مجرّد ، اطلاق می شود (يادداشت شماره ٣٦) . طبق بيان حضرت عبدالبهاء جزای مصرّح در آيه فوق تعلّق به غير محصن دارد نه محصن ، يعنی مجرّد نه متأهّل . سپس می فرمايند : امّا زانی محصن و محصنه حکمش راجع به بيت العدل است (سؤال و جواب فقره ٤٩) .

ص ١٥٨ در يکی از الواح مبارکه حضرت عبدالبهاء به عواقب سوء روحانی و اجتماعی تجاوز از موازين عفّت و عصمت اشاره نموده و می فرمايند : شخص مرتکب فحشاء از درگاه احديّت مطرود و مردود . در صورتی که جرم ثابت و مرتکب محکوم به پرداخت جريمه شود ، به فرموده حضرت عبدالبهاء اين جزا به جهت آن است تا رذيل و رسوای عالم گردد و محض تشهير است و اين رسوائی اعظم عقوبت است . مراد از بيت العدل مذکور در اين آيه ظاهراً بيت العدل محلی است که در حال حاضر به محفل روحانی محلّی شهرت دارد .

-٧٨و هی تسعة مثاقيل من الذّهب و ان عادا مرّةً اخری عودوا بضعف الجزآء (بند (٤٩
وزن يک مثقال متداول در خاورميانه معادل است با ٢٤ نخود ، اما مثقالی که بين اهل بهاء رايج است نوزده نخود است چنانچه در بيان نازل شده (سؤال و جواب ، فقره

. (٢٣وزن نه مثقال بيانی معادل است با ٧٧٥/٣٢ گرم .
در باره اجرای حکم جزای زانی غير محصن و غير محصنه حضرت بهاءاللّه تصريح می فرمايند که تکرار زنا سبب می گردد که مقدار جزای قبلی طبق قانون تصاعد هندسی مضاعف شود (سؤال و جواب ،

ص ١٥٩ فقره ٢٣) . اجرای اين حکم موکول به مقتضيات آينده است تا در وقت مناسب ، بيت العدل اعظم پس از تشريع فروعات لازمه اين حکم را تنفيذ نمايند . -٧٩انّا حلّلنا لکم اصغآء الاصوات و النّغمات (بند ٥١) حضرت عبدالبهاء می فرمايند : در ميان بعضی از ملل شرق نغمه و آهنگ مذموم بود . گر چه اين مطلب در قرآن مجيد مذکور نيست ، امّا بعضی از پيروان اسلام اصغاء موسيقی را نا مشروع می شمارند و بعضی ديگر جواز آن را مشروط به شروط و حدودی می دانند . در آثار مبارکه در ستايش موسيقی بيانات متعدّدی مذکور گشته ، مثلاً حضرت عبدالبهاء می فرمايند : آهنگ و آواز رزق روحانی قلوب و ارواح است .

-٨٠يا رجال العدل (بند ٥٢)
حضرت عبدالبهاء و حضرت وليّ امراللّه در آثار خويش تصريح فرموده‌اند که گر چه عضويت بيت العدل اعظم منحصر به رجال است ، ولی نساء و رجال حقّ عضويت در بيوت عدل خصوصی و محلی را

ص ١٦٠ دارند ( اين بيوت عدل در حال حاضر به محافل روحانی ملّی و محلّی موسومند ) .

-٨١و امّا الشّجاج و الضّرب تختلف احکامهما باختلاف مقاديرهما و حکم الدّيّان
لکلّ مقدار دية معيّنة (بند ٥٦) جمال اقدس ابهی تصريح می فرمايند که مقدار ديه بستگی به شدّت ضرب و جرح دارد ، ولی در آثار قلم اعلی جزئيات مربوط به مقدار غرامتی که بايد به تناسب شدّت ضرب پرداخت گردد مذکور نگشته . تعيين اين امور به بيت العدل اعظم راجع است .

-٨٢قد رقم عليکم الضّيافة فی کلّ شهر مرّةً واحدة (بند ٥٧)
انعقاد جلسات ضيافات نوزده روزه مبتنی بر اين حکم مبارک است . در کتاب مستطاب بيان عربی حضرت اعلی به مؤمنين دور بيان امر فرموده بودند که هر نوزده روز يک بار مجتمع گردند و برای اظهار محبّت و مهمان نوازی ضيافتی ترتيب دهند . حضرت بهاءاللّه اين حکم را تأييد و مقصد از آن را ترويج اتّحاد و تأليف قلوب مقرّر داشته‌اند . حضرت عبدالبهاء و حضرت وليّ امراللّه اهميت

ص ١٦١ تشکيلاتی اين حکم را به تدريج تبيين و تشريح فرموده‌اند . در ابتدا حضرت عبدالبهاء اهميت جنبه روحانی و معنوی ضيافت را بيان فرمودند . سپس حضرت وليّ امراللّه ، علاوه بر تشريح جنبه های روحانی و اجتماعی ، قسمت اداری ضيافت را اضافه فرموده آن را تحت نظامی خاص درآورده و لزوم مشاوره در امور جامعه و ابلاغ اخبار و بشارات و پيامهای مؤسّسات امريّه را در جلسات ضيافات تأکيد فرموده‌اند . در پاسخ به سؤالی که آيا حکم ضيافت از واجبات است يا نه ، حضرت بهاءاللّه می فرمايند واجب نيست (سؤال و جواب ، فقره ٤٨) . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر هيکل مبارک صادر گرديده می فرمايند : شرکت در ضيافات نوزده روزه واجب نيست ولی بسيار اهميت دارد . هر يک از ياران بايد حضور در اين جلسات را از وظايف خود دانسته و شرکت در آن را موهبتی به شمار آرد . (ترجمه)

-٨٣اذا ارسلتم الجوارح الی الصّيد اذکروا اللّه اذاً يحلّ ما امسکن لکم و لو
تجدونه ميتاً (بند ٦٠) حضرت بهاءاللّه مراسم و مقرّراتی را که برای شکار حيوانات در اديان گذشته متداول بوده با اين حکم مبارک تقليل و تخفيف

ص ١٦٢ بخشيده‌اند . آن حضرت همچنين بيان فرموده‌اند که صيد با سلاحهائی از قبيل تير و کمان ، تفنگ و نظاير آن شامل اين حکم است ، ولی در مورد شکار به وسيله دام می فرمايند که اگر با دام صيد شود و شکار را در دام مرده يابند خوردن آن حرام است )سؤال و جواب ، فقره ٢٤) .

-٨٤ايّاکم ان تسرفوا فی ذلک (بند ٦٠)
گر چه صيد حيوانات در امر مبارک جايز است ، جمال قدم انذار فرموده‌اند که اسراف در صيد جايز نيست . بيت العدل اعظم موارد اسراف در صيد را در آتيه معيّن خواهند نمود .

-٨٥ما قدّر لهم حقّاً فی اموال النّاس (بند ٦١)
حضرت بهاءاللّه اهل بهاء را امر فرموده‌اند که در رفتار خود نسبت به افراد عائله مبارکه رعايت محبّت و مهربانی را بنمايند ولی تصريح فرموده‌اند که آنان را در اموال مردم حقّی نيست . اين حکم مبارک با آنچه بين شيعيان معمول است که سادات از عوايد بيت المآل سهمی می برند مغايرت دارد .

-٨٦من احرق بيتاً متعمّداً فاحرقوه و من قتل

ص ١٦٣ نفساً عامداً فاقتلوه (بند ٦٢) حضرت بهاءاللّه فرموده‌اند که قتل نفس و حرق بيوت به طور عمد مجازاتش اعدام است ، هر چند به جای اعدام حبس ابد نيز مجاز است (يادداشت ٨٧) . حضرت عبدالبهاء در آثار مبارکه فرق بين مجازات و انتقام را بيان و می فرمايند : انّ البشر ليس له حقّ الانتقام لانّ الانتقام امر مبغوض مذموم عنداللّه ولی مقصد از مجازات انتقام نيست بلکه اجرای حکم در حقّ مجرم است چنانکه در کتاب مبارک مفاوضات تأييد می فرمايند : هيأت اجتماعيّه حقّ قصاص را از مجرم دارند و اين قصاص به جهت ردع و منع است . حضرت وليّ امراللّه در اين باره در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته چنين توضيح می فرمايند : در کتاب مستطاب اقدس حضرت بهاءاللّه مجازات قتل را اعدام مقرّر فرموده‌اند . امّا به جای آن حبس ابد را نيز اجازه داده‌اند و هر دو با احکام مبارک تطابق دارد . ممکن است بعضی از ما با بينش محدود خود حکمت بالغه اين حکم را درک ننمائيم ، ولی بايد آن را بپذيريم و بدانيم که مراتب حکمت و رحمت و عدالت مُنزل آن کامل و فی الحقيقه کافل نجات اهل عالم است . اگر

ص ١٦٤ نفسی سهواً محکوم به مرگ گردد ، آيا نبايد معتقد بود که خداوند مقتدر و توانا چنين بی عدالتی در اين جهان را هزاران برابر در جهان ديگر جبران فرمايد . البتّه نميتوان به خاطر اين احتمال نادر الوقوع که ممکن است يک فرد بی گناه سهواً مجازات شود از اين حکمی که نفعش به عموم راجع است صرف نظر کرد . (ترجمه) جمال اقدس ابهی جزئيّات مجازات قتل و حرق را که به هيأت اجتماعيّه آينده تعلّق دارد نازل نفرموده‌اند . فرعيّات اين احکام ، از قبيل اينکه درجات جرم تا چه حدّ است و آيا بايد عوامل مؤثّر در تخفيف جرم را منظور داشت ، و کدام يک از دو نوع مجازات بايد مجری گردد کلّاً به بيت العدل اعظم محوّل گشته که با ملاحظه شرايط زمان در وقت اجرای حکم تصميمات لازم را اتخاذ نمايند . نحوه اجرای حکم نيز به بيت العدل اعظم راجع است . در مورد حرق ، حدّ مجازات وابسته به اين است که چه مکانی مورد حرق قرار گرفته است . بدون شک مجرمی که انباری خالی را آتش زند و کسی که مدرسه‌ای پر از کودک را بسوزاند درجات جرمشان تفاوت بسيار دارد .

-٨٧و ان تحکموا لهما حبساً ابديّاً لا بأس

ص ١٦٥ عليکم فی الکتاب (بند ٦٢) در جواب سؤالی از اين آيه کتاب مستطاب اقدس حضرت وليّ امراللّه تصريح فرموده‌اند که گر چه به حکم کتاب قاتل را ميتوان اعدام نمود ولی به جای آن حبس ابد نيز جايز است و به اين وسيله از شدّت مجازات به مراتب کاسته می شود . همچنين می فرمايند که جمال مبارک حقّ انتخاب بين اين دو حکم را عنايت فرموده و جامعه بشری را مختار ساخته‌اند که با در نظر گرفتن جوانب اين حکم آنچه مقتضی باشد مجری دارد . چون دستورات صريح و مشخّص در باره تنفيذ اين حکم موجود نيست لهذا در آتيه تشريع قوانين مربوط به اين امر به بيت العدل اعظم راجع است .

-٨٨قد کتب اللّه عليکم النّکاح (بند ٦٣)
جمال اقدس ابهی در يکی از الواح مبارکه می فرمايند که خداوند متعال سنّت نکاح را تأسيس فرموده و آنرا حصن نجاح و فلاح مقرّر داشته است . احکام امّ الکتاب و مقرّرات مندرج در رساله (سؤال و جواب) در باره نکاح در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ١-١-٣ تا ١٥-١-٣ خلاصه و گروه بندی شده است . موارد ذيل در رساله (سؤال و جواب) مندرج است . در باره شرايطی که ازدواج را

ص ١٦٦ مجاز می دارد (فقرات ٣ ، ١٣ ، ٤٦ ، ٥٠ ، ٨٤ ، ٩٢ )، در باره نامزدی (فقره ٤٣) پرداخت مهريّه (فقرات ١٢ ، ٢٦ ، ٣٩ ، ٤٧ ، ٨٧ ، ٨٨ ) ، مقرّراتی که در صورت غيبت طولانی همسر بايد رعايت شود (فقرات ٤ و ٢٧ ) و ساير مقرّرات متفرقه (فقرات ١٢ و ) . ( ٤٧به يادداشتهای شماره ٨٩و ٩٩نيز مراجعه شود .)

-٨٩ايّاکم ان تجاوزوا عن الاثنتين و الّذی اقتنع بواحدة من الامآء استراحت
نفسه و نفسها (بند ٦٣) گر چه نصّ کتاب مستطاب اقدس ظاهراً تزويج ثانی را اجازه می دهد ، حضرت بهاءاللّه می فرمايند که آسايش و آسودگی خاطر وقتی ميسّر است که به همسر واحد قناعت شود . آن حضرت در باره اين نکته در لوحی می فرمايند که انسان بايد به نحوی عامل گردد که سبب راحت و آسايش خود و همسرش باشد . حضرت عبدالبهاء ، مبيّن منصوص آيات اللّه در تبيين اين آيه مبارکه می فرمايند که مقصد از اين بيان مبارک فی الحقيقه زوجه واحده است و اين مطلب در بعضی الواح ذکر گرديده . از جمله می فرمايند : اعلمی انّ شريعة اللّه لا تجوز تعدّد الزّوجات لانّها صرحت بالقناعة بواحدة منها و شَرَطَ الزّوجة الثّانية

ص ١٦٧ بالقسط و العدالة بينهما فی جميع المراتب و الاحوال فامّا العدل و القسط بين الزّوجتين من المستحيل و الممتنعات و تعليق هذا الامر بشیء ممتنع الوجود دليل واضح علی عدم جوازه بوجه من الوجوه فلذلک لا يجوز الّا امرأة واحدة لکلّ انسان . تعدّد زوجات يک سنّت بسيار قديمی در بين اکثر جوامع بشری است . مظاهر الهی به مرور زمان مردم را برای اختيار همسر واحد آماده فرموده‌اند . مثلاً حضرت مسيح تعدّد زوجات را تحريم نفرمود ، فقط امر طلاق را ، مگر در مورد ارتکاب زنا ، منسوخ داشت . حضرت محمّد تعداد زوجات را منحصر به چهار فرمود ، اما اجرای عدالت را شرط لازم برای اختيار بيش از يک همسر مقرّر داشت و طلاق را نيز اجازه فرمود . حضرت بهاءاللّه که احکام و تعاليم خويش را در محيط اسلامی نازل فرمود ، حکم اختيار زوجه واحده را با رعايت حکمت تدريجاً اظهار فرمود نه دفعةً واحدةً . جمال اقدس ابهی به صورت ظاهر اختيار دو زوجه را در کتاب مستطاب اقدس اجازت فرمودند و در عين حال با تعيين مبيّنی مصون از خطا شرايطی را به وجود آوردند که به موجب آن حضرت عبدالبهاء را قادر ساخت تا چنين تبيين فرمايند که مقصد از اين حکم اکتفا به زوجه واحده است .

ص ١٦٨

-٩٠و من اتّخذ بکراً لخدمته لا بأس عليه (بند ٦٣)
جمال اقدس ابهی استخدام دوشيزگان را برای خدمات خانه توسّط مردان مجاز دانسته‌اند زيرا اين امر در ميان شيعيان فقط وقتی جايز بوده که خطبه محرميّت بين صاحب خانه و دوشيزه مستخدم خوانده شده باشد . حضرت بهاءاللّه در باره اين موضوع می فرمايند که اين محض از برای خدمت است چنانکه صغار و کبار ديگر را اجرت می دهند برای خدمت (سؤال و جواب ، فقره ٣٠) . مخدوم حقّ هيچ نوع رابطه جنسی با دوشيزه مستخدم ندارد و آن بکر هر وقت که خواهد زوج اختيار کند اختيار با نفس او است زيرا خريدن اماء حرام است (سؤال و جواب ، فقره ٣٠) .

-٩١هذا من امری عليکم اتّخذوه لانفسکم معيناً (بند ٦٣)
گر چه امر ازدواج در کتاب مستطاب اقدس نازل گرديده ، ولی به صريح بيان حضرت بهاءاللّه اين حکم واجب نيست (سؤال و جواب ، فقره ٤٦) . حضرت وليّ امراللّه نيز در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته می فرمايند که ازدواج به هيچ وجه از واجبات نيست و اتّخاذ تصميم در باره تأهّل و يا تجرّد مآلاً به افراد راجع است . اگر

ص ١٦٩ شخصی برای اختيار همسر مناسب مدّتی طولانی صبر نمايد و يا به کلّی مجرّد بماند نبايد تصوّر نمود که آن شخص به مقصد غائی حيات خويش که اصولاً امری است روحانی واصل نگرديده است .

-٩٢انّا … علّقناه باذن الابوين (بند ٦٥)
در توضيح اين حکم حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته چنين می فرمايند : جمال اقدس ابهی صريحاً می فرمايند که شرط لازم برای ازدواج بهائی تحصيل رضايت والدينی است که در قيد حيات باشند . اين شرط واجب الاجرا است چه والدين بهائی باشند چه نباشند ، چه بين آنان سالهای متمادی طلاق واقع شده باشد چه نشده باشد . حضرت بهاءاللّه اين حکم محکم را نازل فرمودند تا بنيان جامعه انسانی استحکام پذيرد و روابط خانوادگی پيوندی بيشتر يابد و سبب شود که قلوب فرزندان حسّ احترام و حق شناسی نسبت بوالدينشان که آنان را جان بخشيده و روانشان را در سير جاودانی به سوی خالق متعال رهسپار ساخته‌اند ايجاد گردد . (ترجمه)

ص ١٧٠

-٩٣لا يحقّق الصّهار الّا بالامهار (بند ٦٦)
موارد عمده مربوط به پرداخت مهريّه در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ١-١٠-١-٣ تا ٥-١٠-١-٣ خلاصه شده . حکم مهريّه و جزئيّات آن در کتاب مبارک بيان نازل شده است . مهريّه بايد از طرف داماد به عروس پرداخت گردد . ميزان آن برای اهل مدن نوزده مثقال طلای خالص و برای اهل قری نوزده مثقال نقره است (يادداشت شماره ٩٤) . حضرت بهاءاللّه می فرمايند که اگر در هنگام عقد داماد قادر نباشد که مهريّه را تماماً به عروس ادا کند ، مأذون است قبض مجلس رد نمايد (سؤال و جواب ، فقره

. (٣٩با ظهور جمال مبارک بسياری از عقايد و آداب و رسوم متداوله من جمله مسئله
مهريّه تغيير يافته و معانی جديدی به خود گرفته است . پرداخت مهريّه از عادات کهنه در بين بسياری از جوامع و فرهنگها است که به اطوار مختلفه اجرا می شود . در بعضی ممالک مهريّه از طرف پدر و مادر عروس به داماد پرداخت می گردد ، در بعضی ممالک ديگر مهريّه را داماد به پدر و مادر عروس می پردازد ، که آنرا “شير بها” می گويند . در هر دو حال مبلغ پرداختی معمولاً معتنابه است . حکم جمال قدم اين رسوم متنوّعه را از ميان برداشته و مهريّه را به عنوان رمزی يعنی هديه‌ای با ارزش محدود و معيّن مقرّر فرموده که از طرف داماد به عروس تسليم ميگردد .

ص ١٧١

-٩٤قد قدّر للمدن تسعة عشر مثقالاً من الذّهب الابريز و للقری من الفضّة (بند (٦٦
حضرت بهاءاللّه می فرمايند که تعيين ميزان مهريّه به اعتبار توطّن زوج است نه زوجه (سؤال و جواب ، فقره ٨٧ و ٨٨) .

-٩٥و من اراد الزّيادة حرّم عليه ان يتجاوز عن خمسة و تسعين مثقالاً … و
الّذی اقتنع بالدّرجة الاولی خير له فی الکتاب (بند ٦٦) در پاسخ به سؤالی در باره مهريّه حضرت بهاءاللّه می فرمايند : و در مهر هم آنچه در بيان نازل شده مجری است و ممضی . ولکن در کتاب اقدس ذکر درجه اولی شده و مقصود نوزده مثقال نقره است که در باره اهل قری در بيان نازل شده و اين احب است عنداللّه اگر طرفين قبول نمايند که مقصود رفاهيّت کل و وصلت و اتّحاد ناس است . لذا هر چه در اين امورات مدارا شود احسن است … بايد اهل بهاء با کمال محبّت و صفا با يکديگر معامله و معاشرت نمايند و در فکر منافع عموم باشند خاصّةً دوستان حقّ . حضرت عبدالبهاء در لوحی به طور اختصار بعضی از عواملی را که

ص ١٧٢ بايد برای تعيين ميزان مهريّه منظور شود بيان فرموده‌اند . واحد مذکور در لوح ذيل جهت پرداخت مهريّه معادل است با نوزده مثقال . چنانچه می فرمايند : اهل مدن بايد طلا بدهند و اهل قری فضّه . و اين بسته به اقتدار زوج است . اگر فقير است يک واحد می دهد و اگر اندک سرمايه دارد دو واحد می دهد . اگر با سر و سامان است سه واحد می دهد ، اگر از اهل غنا است چهار واحد می دهد و اگر در نهايت ثروت است پنج واحد می دهد . فی الحقيقه بسته به اتّفاق ميان زوج و زوجه و ابوين است . هر نوع در ميان اتّفاق حاصل شود مجری گردد . در همين لوح مبارک حضرت عبدالبهاء اهل بهاء را توصيه می فرمايند که اسئله خويش را در باره اجرای اين حکم به بيت العدل اعظم ارجاع نمايند . چنانچه می فرمايند: اين احکام فی الحقيقه راجع به بيت العدل عمومی است که شارع است … احکام و تفرّعاتی که در کتاب اللّه مصرّح نيست بيت عدل تشريع نمايد .

-٩٦قد کتب اللّه لکلّ عبد اراد الخروج من وطنه ان

ص ١٧٣ يجعل ميقاتاً لصاحبته فی ايّة مدّة اراد ان اتی (بند ٦٧) حضرت بهاءاللّه در مورد زوجی که سفر نمايد و همسرش را از تاريخ مراجعتش مطّلع نسازد و خبری از او به همسرش نرسد و مفقود الاثر گردد می فرمايند که اگر او امر کتاب اقدس را شنيده باشد زوجه بايد يک سال تمام تربّص نمايد و بعد اختيار ازدواج و يا تجرّد با او است . و اگر شخص امر کتاب را نشنيده باشد زوجه بايد صبر نمايد تا خبری از شوهرش به او برسد (سؤال و جواب ، فقره ٤) .

-٩٧فلها تربّص تسعة اشهر معدودات و بعد اکمالها لا بأس عليها فی اختيار الزّوج
)بند ٦٧) در صورتی که زوج در موعد مقرّر مراجعت ننمايد و يا همسرش را از تأخير در مراجعت مطّلع نسازد ، زوجه مختار است پس از نه ماه اصطبار مجدّداً ازدواج نمايد ، امّا ارجح آن است که مدّتی بيشتر صبر نمايد ( برای اطّلاع از تقويم امری به يادداشت شماره ١٤٧ مراجعه شود ). جمال اقدس ابهی می فرمايند که در چنين مواردی اگر خبر موت يا قتل زوج به او برسد ، زوجه بايد نه ماه صبر نمايد و پس از آن در امر ازدواج مختار است ( سؤال و جواب ، فقره ٢٧) . حضرت عبدالبهاء در لوحی توضيح می فرمايند که مسئله خبر

ص ١٧٤ موت يا قتل زوج و مکث نه ماه اين تعلّق به غائب دارد نه به زوج حاضر .

-٩٨لها ان تأخذ المعروف (بند ٦٧)
حضرت بهاءاللّه می فرمايند : مقصد از معروف در اين مقام اصطبار است (سؤال و جواب ، فقره ٤) .

-٩٩العدلين (بند ٦٧)
جمال اقدس ابهی ميزان عدالت را حسن شهرت در بين عباد معيّن ميفرمايند . بر طبق بيان مبارک لازم نيست شهود از اهل بهاء باشند چنانچه می فرمايند : شهادت عباد اللّه از هر حزبی لدی العرش مقبول (سؤال و جواب ، فقره ٧٩) .

-١٠٠و ان حدث بينهما کدورة او کره ليس له ان يطلّقها و له ان يصبر سنة کاملة )بند ٦٨)
امر طلاق در آئين بهائی شديداً مذموم است ولی در صورتی که بين زوج و زوجه کدورت و کراهت به ميان آيد طلاق پس از طيّ يک سال کامل مجاز است ٠ زوج موظّف است که احتياجات مالی همسر و فرزندان خود را در مدت يک سال اصطبار تأمين نمايد و در عين

ص ١٧٥ حال طرفين مکلفند که به رفع اختلافات خود بکوشند . حضرت وليّ امراللّه می فرمايند که حقوق طرفين در تقاضای طلاق مساوی است و هر طرف که طلاق را قطعيّاً لازم داند می تواند تقاضا نمايد . در رساله (سؤال و جواب) حضرت بهاءاللّه مسائلی چند مربوط به سنه اصطبار را مشروحاًبيان فرموده‌اند . موارد مصرّحه عبارتند از شرايط برگزاری سال تربّص )سؤال و جواب ، فقره ١٢) ، تعيين ابتدای سنه (فقرات ١٩ و ٤٠) ، شرايط اصلاح فيما بين زوج و زوجه (فقره ٣٨) ، وظيفه شهود و بيت العدل محلّی (فقرات ٧٣ و ٩٨) . بيت العدل اعظم می فرمايند که وظايف شهود در مورد طلاق در اين ايّام بر عهده محافل روحانيّه است . جزئيّات حکم طلاق در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام ) ، قسمت د ، ١-٢-٣ تا

٣-٢-٩خلاصه شده است .
-١٠١قد نهاکم اللّه عمّا عملتم بعد طلقات ثلث (بند ٦٨)
اين آيه اشاره است به حکمی در قرآن کريم که طبق آن مردی که زوجه‌اش را تحت شرايط معيّنی طلاق داده باشد نمی تواند با او مجدّداً ازدواج کند مگر اينکه زوجه مطلّقه به عقد مرد ديگری

ص ١٧٦ در آيد و از او طلاق گيرد . حضرت بهاءاللّه اين عمل را در کتاب اقدس نهی فرموده‌اند (سؤال و جواب ، فقره ٣١) .

-١٠٢و الّذی طلّق له الاختيار فی الرّجوع بعد انقضآء کلّ شهر بالمودّة و
الرّضآء ما لم تستحصن … الّا بعد امر مبين (بند ٦٨) حضرت وليّ امراللّه در بيان مقصود از انقضاء کلّ شهر می فرمايند که مراد اين نيست که محدوديتی در رجوع حاصل شود بلکه تجديد ازدواج زوج و زوجه مطلّقه در هر زمان بعد از طلاق مجاز است به شرط آنکه در هنگام رجوع هيچ کدام از طرفين متأهّل نباشند .

-١٠٣قد حکم اللّه بالطّهارة علی مآء النّطفة (بند ٧٤)
بر حسب عقايد بعضی از مذاهب نظير شيعه اسلام ماء نطفه ناپاک است . جمال مبارک در آيه فوق اين عقيده را مردود شمرده‌اند . ( به يادداشت شماره ١٠٦ نيز مراجعه شود .)

-١٠٤تمسّکوا بحبل اللّطافة (بند ٧٤)
حضرت عبدالبهاء در باره لطافت می فرمايند : تنزيه و تقديس و پاکی و لطافت سبب علويّت عالم

ص ١٧٧ انسانی و ترقّی حقايق امکانی است حتّی در عالم جسمانی نيز لطافت سبب حصول روحانيّت است … نظافت ظاهره هر چند امری است جسمانی ولکن تأثير شديد در روحانيّات دارد . (به يادداشت شماره ٧٤ نيز مراجعه شود .)

-١٠٥طهّروا کلّ مکروه بالمآء الّذی لم يتغيّر بالثّلث (بند ٧٤)
مقصود از “ثلاث” اوصاف ثلاثه آب يعنی رنگ و طعم و بوی آن است . حضرت بهاءاللّه توضيحات بيشتری در باره آب بکر داده و بيان فرموده‌اند که آب مستعمل در چه کيفيّتی قابل استفاده محسوب نمی شود (سؤال و جواب ، فقره ٩١) .

-١٠٦رفع اللّه حکم دون الطّهارة عن کلّ الاشيآء و عن ملل اخری (بند ٧٥)
بعضی از جوامع دينی و طوايف و قبايل بنا بر آداب و شعاير مذهبی به نجاست بعضی از نفوس و اشياء معتقدند . حضرت بهاءاللّه اين شعاير را باطل شمرده و می فرمايند که بر اثر اين ظهور اعظم بيان مبارک قد انغمست الاشيآء فی بحر الطّهارة تحقّق يافته است . ( به يادداشتهای شماره ١٢ ، ٢٠ و ١٠٣ نيز مراجعه شود .)

ص ١٧٨

-١٠٧اوّل الرّضوان (بند ٧٥)
اين آيه اشاره است به ورود جمال مبارک و اصحاب به باغ نجيبيّه واقع در حومه بغداد . اين حديقه بعداً در بين اهل بهاء به باغ رضوان شهرت يافت . ورود حضرت بهاءاللّه به اين باغ که مصادف با يوم سی و يکم نوروز در ماه آوريل سنه ١٨٦٣ ميلادی بود آغاز دوره‌ای است که در آن جمال اقدس ابهی صريحاً به اصحاب خويش اظهار امر فرمودند . در اشاره به آن ايّام در يکی از الواح می فرمايند : ايّام فيها ظهر الفرح الاعظم و در وصف باغ رضوان می فرمايند : مقام فيه تجلّی باسم الرّحمن علی من فی الامکان . حضرت بهاءاللّه دوازده روز در اين باغ توقّف و سپس به سوی اسلامبول که محلّ سرگونی بعدی آن حضرت بود حرکت فرمودند . به مناسبت اظهار امر حضرت بهاءاللّه هر سال دوازده روز ايّام رضوان که به فرموده حضرت وليّ امراللّه اعظم و اقدس اعياد بهائی محسوب است جشن گرفته می شود (يادداشتهای شماره ١٣٨ و . (١٤٠

-١٠٨البيان (بند ٧٧)
کتاب بيان امّ الکتاب دور بابی است و حضرت اعلی کتاب احکام خويش را به اين عنوان تسميه فرموده‌اند و همين عنوان نيز به تمام

ص ١٧٩ آثار حضرتش اطلاق می گردد . کتاب بيان فارسی مخزن عمده عقايد دينی و احکام دور بابی است که حضرت اعلی نازل فرموده‌اند . بيان عربی محتوياتش با بيان فارسی مطابق ولی مختصرتر و اهميتش کمتر است . حضرت وليّ امراللّه در توصيف کتاب بيان فارسی در کتاب ( گاد پاسز بای) چنين فرموده‌اند : فی الحقيقه اين کتاب را در رتبه اولی بايد گنجينه‌ای دانست شامل اوصاف و نعوت حضرت موعود نه مجموعه‌ای از سنن و احکامی که جهت هدايت مستمرّ نسلهای آتيه تدوين شده باشد . (ترجمه) حضرت عبدالبهاء می فرمايند : کتاب بيان به کتاب اقدس منسوخ مگر احکامی که در کتاب اقدس مؤکّداً مذکور .

-١٠٩محو الکتب (بند ٧٧)
حضرت بهاءاللّه در لوح اشراقات می فرمايند : حضرت مبشّر روح ما سواه فداه احکامی نازل فرموده‌اند ولکن عالم امر معلّق بود به قبول لذا اين مظلوم بعضی را اجرا نمود و در کتاب اقدس به عبارات اخری نازل و در بعضی توقّف نموديم .

ص ١٨٠ در کتاب مبارک بيان محو کتب بر مؤمنين فرض گرديده بود مگر کتبی که در اثبات امر و شريعت اللّه نوشته شده باشد . جمال اقدس ابهی اين حکم را نسخ فرموده‌اند . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر هيکل اطهر صادر گرديده در باره ماهيّت و کيفيّت احکام شديدی که در کتاب مبارک بيان نازل شده چنين می فرمايند : فهم و درک کامل احکام و حدود شاقّه نازله از قلم حضرت اعلی فقط از اين طريق ميسّر است که ماهيّت و مقصد و خواصّ ممتازه شريعت مبارکش به نحوی که نفس آن حضرت در آثار خويش بيان فرموده‌اند منظور گردد . طبق اين بيانات واضحه دور بيان اصولاً يک نهضت دينی و انقلاب اجتماعی بود که مدّتش بالضّروره کوتاه ولی مملوّ از وقايعی مصيبت آميز و مشحون از اصلاحاتی وسيع النّطاق و بنيان کن بود . موازين شديده و اعمال قاطعه‌ای را که حضرت نقطه اولی و اصحاب مجری می داشتند کل برای اين بود که بنياد تقاليد حزب شيعه را برانداخته راه را برای ظهور حضرت بهاءاللّه هموار سازد . حضرت اعلی به منظور اثبات استقلال دور جديد و نيز برای آماده ساختن زمينه

ص ١٨١ جهت ظهور قريب الوقوع جمال قدم احکامی بسيار دشوار و شديد نازل فرمودند . اگر چه اغلب اين احکام هرگز به مرحله اجرا در نيامد ولی نفس نزول اين احکام دلالت بر استقلال آئين حضرت اعلی داشت و همين کافی بود تا هيجانی عظيم ايجاد نمايد و علمای دين را به چنان مخالفتی برانگيزد که بالمآل شهادت حضرتش را سبب گردد . )ترجمه)

-١١٠و اذنّاکم بان تقرئوا من العلوم ما ينفعکم لا ما ينتهی الی المجادلة فی
الکلام (بند ٧٧) کسب علوم و تحصيل صنايع و فنون در آثار مبارکه بر کل فرض گرديده و به اهل بهاء توصيه شده که اهل دانش و هنر را محترم شمارند و از کسب علومی که صرفاً به مشاجره و جرّ و بحثهای بيهوده انجامد پرهيز نمايند . حضرت بهاءاللّه در الواح مبارکه اهل بهاء را تشويق فرموده‌اند که به تحصيل علوم و فنون نافعه‌ای اشتغال ورزند که سبب و علّت ترقّی عباد است و نيز آنان را انذار فرموده‌اند که از علومی که به حرف ابتدا شود و به حرف منتهی گردد ، و تحصيلش به مجادله در کلام انجامد احتراز جويند . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر

ص ١٨٢ شده علومی را که از حرف ابتدا و به حرف منتهی گردد به بحث و موشکافی های بی ثمر در مجرّدات و فرضيّات توصيف فرموده‌اند . در توقيعی ديگر می فرمايند که مقصد حضرت بهاءاللّه از چنين علوم در وهله اولی آن گونه رسائل و تفسيرات مربوط به علوم دينی و الهيّات است که بجای آنکه مددی در نيل به حقيقت باشد باری سنگين بر ذهن انسان می نهد .

-١١١الکليم (بند ٨٠)
در عرف مسلمين و يهود حضرت موسی به لقب کليم ملقّب گرديده‌اند . جمال اقدس ابهی می فرمايند : هذا يوم فيه فازت الآذان باصغآء ما سمع الکليم فی الطّور .

-١١٢الطّور (بند ٨٠)
طور نام کوهی است که در آنجا احکام الهی بر حضرت موسی نازل شد .

-١١٣الرّوح (بند ٨٠)
روح از القاب حضرت مسيح است که در آثار اسلامی و بهائی به کار برده شده است .

ص ١٨٣

-١١٤سرع کوم اللّه … و صاح الصّهيون (بند ٨٠)
کرمل يا کوم اللّه کوهی است در اراضی مقدّسه . مقام اعلی و مرکز جهانی اداری بهائی در دامنه اين کوه قرار گرفته است . صهيون تپّه‌ای است در اورشليم و جائی است که طبق روايات متداوله مقبره حضرت داود در آنجا واقع است . صهيون اشاره به شهر مقدّس اورشليم است .

-١١٥السّفينة الحمرآء (بند ٨٤)
مقصد از سفينه حمراء امر جمال اقدس ابهی است که حضرت اعلی در قيوّم الاسماء آن را به اين اسم ستوده‌اند . راکبين اين سفينه جمع اهل بهاء می باشند .

-١١٦يا ملک النّمسة کان مطلع نور الاحديّة فی سجن عکّآء اذ قصدت المسجد
الاقصی (بند ٨٥) فرانسوا ژوزف (١٩١٦-١٨٣٠) امپراطور اطريش و پادشاه مجارستان در سال ١٨٦٩ برای زيارت به اورشليم عزيمت کرد . او در مدّت اقامتش در اراضی مقدّسه کوششی ننمود که در باره حضرت بهاءاللّه که در آن زمان در مدينه عکّا مسجون بودند استفساری نمايد و اين فرصت را از دست داد .

ص ١٨٤ در قرآن مجيد ذکر مسجد اقصی آمده است و مسجدی به همين نام در اورشليم در محلّی که به جبل الهيکل معروف گرديده بنا شده است .

-١١٧يا ملک برلين (بند ٨٦)
قيصر ويليام اول ( ويلهلم فردريک لودويگ ، ١٨٨٨-١٧٩٧ ) ، هفتمين پادشاه پروس ، در ژانويه سال ١٨٧١ ، پس از غلبه آلمان بر فرانسه در جنگ فرانسه و پروس ، در قصر ورسای در فرانسه رسماً به عنوان اولين امپراطور آلمان تعيين گرديد .

-١١٨من کان اعظم منک شأناً و اکبر منک مقاماً (بند ٨٦)
اين آيه اشاره است به ناپليون سوم (١٨٧٣-١٨٠٨) ، امپراطور فرانسه که به عقيده بسياری از مورّخين در عصر خود بزرگترين پادشاه دنيای غرب شمرده می شد . حضرت بهاءاللّه دو لوح مهيمن خطاب به ناپليون سوم نازل فرمودند . در لوح دوم در مقام اخطار و انذار صريحاً به او می فرمايند : بما فعلت تختلف الامور فی مملکتک و يخرج الملک من کفّک … و تأخذ الزّلازل کلّ

ص ١٨٥ القبائل فی هناک . هنوز يک سال از اين اخطار نگذشته بود که ناپليون سوم در سال ١٨٧٠ در جنگ سدان به دست قيصر ويلهلم اول شکست فاحشی خورد و به انگلستان تبعيد و سه سال بعد در آنجا وفات نمود .

-١١٩يا معشر الرّوم (بند ٨٩)
در خاور ميانه کلمه روم به طور کلّی برای معرّفی قسطنطنيّه و تمام امپراطوری روم شرقی به کار می رفت ، شهر بيزانتيوم و حکومت آن و متعاقباً امپراطوری عثمانی نيز به همين اسم معروف شد .

-١٢٠يا ايّتها النّقطة الواقعة فی شاطئ البحرين (بند٨٩)
اين آيه اشاره است به قسطنطنيّه که امروز به اسلامبول معروف است . مدينه اسلامبول بزرگترين شهر و بندر ترکيّه است و در کنار تنگه بُسْفُر که طول آن ٣١ کيلومتر و دريای سياه و دريای مرمره را بهم متّصل می نمايد واقع شده است . قسطنطنيّه از ١٤٥٣ تا ١٩٢٢ پايتخت امپراطوری عثمانی بود . در زمان اقامت جمال مبارک در اين شهر سلطان جابر عبدالعزيز ،

ص ١٨٦ بر تخت سلطنت جالس بود . سلاطين عثمانی خليفه و پيشوای مسلمانان سنی بودند . حضرت بهاءاللّه سقوط خلافت را پيش بينی فرمودند و در سنه ١٩٢٤ خلافت منقرض گرديد

-١٢١يا شواطئ نهر الرّين (بند ٩٠)
حضرت عبدالبهاء در يکی از الواح مبارکه که قبل از جنگ جهانی اول ( ١٩١٨- ١٩١٤ ) صادر گرديده می فرمايند : در خصوص نهر رين هر چند آن واقعه‌ای بود که در ايّام ناپليون ثالث واقع شد و خونهای زياد در شاطی آن جوی ريخته گشت ولی باز باقی دارد . حضرت وليّ امراللّه در کتاب ( گاد پاسز بای) می فرمايند که پس از شکست آلمان در جنگ جهانی اول معاهده‌ای بر آن کشور تحميل گرديد که شرايط بسيار صعب و دشوارش سبب شد تا آنچه را که حضرت بهاءاللّه در باره حنين برلين بيش از نيم قرن پيش اخبار و انذار فرموده بودند تحقّق يابد .

-١٢٢يا ارض الطّآء (بند ٩١)
” طاء ” حرف اول طهران ، عاصمه ايران است . حضرت بهاءاللّه غالباً به جای آنکه اسامی بلاد را ذکر نمايند فقط به ذکر حرف اول

ص ١٨٧ آنها اکتفا فرموده‌اند . طبق حساب ابجد ، ارزش عددی ط نه (٩) است که معادل است با ارزش عددی اسم “بهاء ” .

-١٢٣ولد فيک مطلع الظّهور (بند ٩٢)
اشاره به ولادت حضرت بهاءاللّه در طهران است که يوم ١٢ نوامبر سنه ١٨١٧ واقع شد .

-١٢٤يا ارض الخآء (بند ٩٤)
مقصد از ارض خاء ايالت خراسان در ايران و نواحی اطراف آن است که شامل مدينه عشق آباد نيز می شود .

-١٢٥و الّذی تملّک مائة مثقال من الذّهب فتسعة عشر مثقالاً للّه فاطر الارض و
السّمآء (بند ٩٧) فريضه حقوق اللّه در اين آيه مبارکه مقرّر گشته و آن عبارت از تقديم ميزان معيّنی از مايملک هر فرد بهائی است . حقوق اللّه در ابتدا به جمال اقدس ابهی ، مظهر ظهور الهی و بعد از صعود مبارک به حضرت عبدالبهاء ، مرکز ميثاق ، تقديم می گرديد . در الواح مبارکه وصايا حضرت عبدالبهاء می فرمايند : حقوق اللّه راجع به وليّ امراللّه است . حال چون کرسی ولايت خالی است

ص ١٨٨ حقوق اللّه به مرجع امراللّه که بيت العدل اعظم است راجع می گردد . عايدات اين صندوق به مصرف ترويج امراللّه و تأمين مصالح امريّه و اعمال خيريّه و منافع عموميّه می رسد . اداء حقوق اللّه وظيفه ای است روحانی که انجامش به وجدان افراد بهائی موکول گشته است . اهميت فريضه حقوق اللّه را ميتوان به جامعه بهائی تذکّر داد ولی هيچ کس حق ندارد از افراد مطالبه حقوق نمايد . در چند فقره از رساله (سؤال و جواب) توضيحات بيشتری در باره حکم حقوق اللّه مذکور گشته است . اداء حقوق مبتنی بر محاسبه ارزش دارائی افراد است . فريضه روحانی هر شخصی آن است که اگر ارزش دارائی او اقلّاً معادل با نوزده مثقال طلا باشد (سؤال و جواب ، فقره ٨) ، نوزده در صد آن مبلغ را بابت حقوق اللّه بپردازد و حقوق اللّه بر اين مبلغ فقط يک مرتبه تعلّق می گيرد (سؤال و جواب ، فقره ٨٩) . بعد از آن هر موقع در آمد او ، پس از وضع همه مصارف ، به لا اقل معادل نوزده مثقال طلا افزايش يابد ، نوزده در صد اين افزايش بايد بابت حقوق اللّه پرداخت شود . هر يک از عوايد بعدی نيز به همين ترتيب محاسبه می گردد )سؤال و جواب ، فقرات ٩ و ٨٠) . بعضی از اقلام دارائی از قبيل خانه مسکونی از پرداخت حقوق اللّه معاف است )سؤال و جواب ، فقرات ٨ ، ٤٢ و ٩٥) . همچنين در موارد

ص ١٨٩ زيان مالی (سؤال و جواب ، فقرات ٤٤ و ٤٥) و املاکی که منفعت از آن عايد نشود )سؤال و جواب ، فقره ١٠٢) و پرداخت حقوق اللّه که بر ذمّه شخص متوفّی باشد )سؤال و جواب ، فقرات ٩ ، ٦٩ و ٨٠) مقرّرات خاصّی وضع گرديده است . ( در مورد اخير به يادداشت شماره ٤٧ نيز مراجعه شود .) منتخبات عديده‌ای از الواح و فقراتی از رساله (سؤال و جواب) و ساير آثار مبارکه در باره اهميت روحانی حقوق اللّه و جزئيات مربوط به اجرای آن در مجموعه‌ای تحت عنوان “حقوق اللّه” طبع و نشر گرديده است .

-١٢٦قد حضرت لدی العرش عرآئض شتّی من الّذين امنوا و سئلوا فيها اللّه ربّ ما
يری و ما لا يری ربّ العالمين لذا نزّلنا اللّوح و زيّنّاه بطراز الامر لعلّ النّاس باحکام ربّهم يعملون (بند ٩٨) حضرت بهاءاللّه در يکی از الواح مبارکه ميفرمايند : در سنين معدودات از اطراف عرايض ناس به شطر اقدس وارد و از اوامر الهيّه سؤال می نمودند انّا امسکنا القلم علی ذکرها الی ان اتی الميقات . از زمان بعثت خفيّ حضرت بهاءاللّه در سياه چال طهران تا هنگام نزول کتاب مستطاب اقدس که

ص ١٩٠ مخزن حدود و احکام دور بهائی است بيست سال به طول انجاميد و حتّی بعد از نزولش تا مدّتی به ياران رحمانی در ايران ارسال نشد . اين تأخير در نزول احکام اصليّه که صرفاً به اراده الهی بوده و همچنين اجرای تدريجی احکام بعد از نزول ، کل مدلّ بر آن است که حتّی در ايّام حيات نفس مظاهر ظهور جلوه و استقرار شريعت اللّه امری تدريجی است .

-١٢٧البقعة المبارکة الحمرآء (بند ١٠٠)
اشاره به مدينه محصّنه عکّا است . در آثار امری کلمه “حمراء” متضمّن معانی خاص برای بيان اشارات و استعارات متعدّده است .

-١٢٨سدرة المنتهی (بند ١٠٠)
در عقايد اسلامی درختی است در اعلی نقطه جنّت که هيچ کس را به ماورای آن راهی نيست . اين اصطلاح در شرح معراج حضرت رسول اکرم آمده و در سير تقرّب به آستان الهی آخرين نقطه‌ای است که بشر و ملائکه فراتر از آن نتوانند رفت . لهذا سدرة المنتهی رمزی از محدوديت تجلّيات علم الهی در عالم انسانی است . اين اصطلاح در آثار امری بسيار مذکور گشته و مقصد از آن غالباً نفس مظهر الهی است . ( به يادداشت شماره ١٦٤ نيز مراجعه شود ) .

ص ١٩١

-١٢٩امّ الکتاب (بند ١٠٣)
اصطلاح “امّ الکتاب ” معمولاً به کتاب آسمانی هر يک از شرايع الهی اطلاق می شود . در قرآن کريم و احاديث اسلامی مراد از امّ الکتاب قرآن مجيد است . کتاب مبارک بيان امّ الکتاب شريعت بابی و کتاب مستطاب اقدس امّ الکتاب دور بهائی است . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر هيکل مبارک صادر گرديده می فرمايند که اصطلاح امّ الکتاب را نيز ميتوان بر تمامی آثار نازله از قلم حضرت بهاءاللّه جمعاً اطلاق نمود . مفهوم جامع تری از امّ الکتاب اشاره به مظاهر ظهور و مطالع وحی الهی است .

-١٣٠انّ الّذی يأوّل ما نزّل من سمآء الوحی و يخرجه عن الظّاهر (بند ١٠٥)
حضرت بهاءاللّه در بسياری از الواح تفاوت بين آيات متشابهات و آيات محکمات را بيان فرموده‌اند . متشابهات آياتی است که قابل تأويل است و محکمات اوامر الهی است که معنای آنها واضح و اهل بهاء مأمور به اجرای آنها هستند . همان طور که در يادداشتهای شماره ١٤٥ و ١٨٤ توضيح داده شده ، حضرت بهاءاللّه فرزند ارشد خود ، حضرت عبدالبهاء ، را

ص ١٩٢ جانشين و مبيّن منصوص تعاليم خويش منصوب فرمودند . حضرت عبدالبهاء نيز حفيد ارشدشان ، حضرت شوقی افندی ، را بعد از خود به سمت مبيّن آيات و وليّ امراللّه معيّن فرمودند . اهل بهاء آنچه را که حضرت عبدالبهاء و حضرت وليّ امراللّه تبيين فرموده اند هدايت الهيّه ميدانند و قبولش را از فرايض حتميّه خود می شمارند . امّا اين نصوص قاطعه مانع از اين نيست که افراد احبّاء از مطالعه و غور و تعمّق در آثار الهی و حصول استنباطات شخصی خودداری نمايند ، ولی البتّه مطابق بيانات مبارکه فرق و تمايزی فاحش بين نصوص قاطعه و استنباطات شخصيّه موجود است . آنچه افراد از بيانات مبارکه بر حسب فهم و ادراک خويش استنباط نمايند نتيجه فکر بشری است و هر چند ممکن است در کشف حقايق امريّه مؤثّر و مفيد باشد وليکن فاقد اعتبار و سنديّت است . از اين رو به افراد احبّاء اکيداً تذکّر داده شده که در اظهار نظر و ابراز عقايد خود همواره آيات منزله را حجّت دانند و فصل الخطاب شمارند و به انکار تبيينات منصوصه نپردازند و معارضه ننمايند و راه جدل در پيش نگيرند بلکه نظريّات خود را به عنوان خدمتی به توسعه معارف عرضه داشته تصريح نمايند که آنچه اظهار می دارند نظريّات شخصيّه آنان است .

ص ١٩٣

-١٣١ايّاکم ان تقربوا خزآئن حمّامات العجم (بند ١٠٦)
جمال مبارک ورود به خزينه حمّامهای عمومی را که در ايران معمول بود منع فرموده‌اند . رسم متداول اين بوده که تعداد زيادی از مردم خود را در اين خزينه ها می شستند و چون آب آنها مدّتی مديد عوض نميشد ، بر اثر کثرت استعمال رنگ آن تغيير می کرد ، متعفّن می شد و سبب اشمئزاز می گرديد و مخالف بهداشت بود .

-١٣٢و کذلک حياضهم المنتنة اترکوها و کونوا من المقدّسين (بند ١٠٦)
در حياط اغلب خانه های ايران حوض آبی موجود بود که از آب آن جهت نظافت ، شست و شو و ساير امور خانه استفاده می کردند . چون آب اين حوضها راکد بود و هفته ها عوض نميشد ، معمولاً متعفّن می گرديد .

-١٣٣قد حرّمت عليکم ازواج ابآئکم (بند ١٠٧)
در اين آيه مبارکه حرمت ازدواج پسر با زن پدرش تصريح شده است . همين حرمت در مورد ازدواج دختر با شوهر مادرش نيز مجری است . احکامی را که جمال مبارک در باره روابط بين

ص ١٩٤ زن و مرد نازل فرموده‌اند ، با در نظر گرفتن تفاوتهای لازمه جزئيّه بالسّويّه در مورد هر دو اجرا می گردد مگر در مواردی که اين امر غير ممکن باشد . حضرت عبدالبهاء و حضرت وليّ امراللّه بيان فرموده‌اند که هر چند در کتاب مستطاب اقدس منحصراً حرمت نکاح پسر با زوجات پدر ذکر شده ولی اين دليل بر آن نيست که ازدواج با ساير محارم جايز باشد . جمال اقدس ابهی می فرمايند که تشريع احکام مربوط به حلّيّت و حرمت نکاح اقارب راجع به بيت العدل اعظم است (سؤال و جواب ، فقره ٥٠) . حضرت عبدالبهاء می فرمايند : در اقتران هر چه دورتر موافقتر زيرا بعد نسبت و خويشی بين زوج و زوجه مدار صحّت بنيه بشر و اسباب الفت بين نوع انسانی است .

-١٣٤حکم الغلمان (بند ١٠٧)
مقصود از کلمه غلمان در اين مورد رابطه جنسی شخص مذکّر با پسران است . حضرت وليّ امراللّه در تبيين اين حکم فرموده‌اند که مراد تحريم همه نوع روابط جنسی بين افراد هم جنس است . روابط جنسی بر حسب تعاليم بهائی منحصراً در ظلّ ازدواج حلّيّت دارد و بنيان جامعه بشری بر آن استوار است و مقصد از اين تعاليم مبارکه

ص ١٩٥ حمايت و تقويت آن اساس الهی است . بنا بر اين شريعت بهائی روابط جنسی را فقط بين زن و مردی که با يکديگر ازدواج نموده باشند مشروع می شمارد . در توقيعی که حسب الامر حضرت وليّ امراللّه تحرير يافته چنين مذکور است : هر قدر عشق و محبّت بين دو هم جنس شديد و خالص باشد ، اگر به روابط جنسی منجر گردد نادرست و خطا است و اگر گفته شود که اين روابط کمال مطلوب عشق و محبّت است چنين ادّعائی عذری است نامقبول . حضرت بهاءاللّه هر نوع انحراف و فساد اخلاقی را به کلّی تحريم فرموده‌اند و نيز رابطه نامشروع بين دو هم جنس را علاوه بر آنکه بر خلاف قانون طبيعت است از انحرافات اخلاقی محسوب فرموده‌اند . ابتلا به چنين بليّه‌ای ثقلی عظيم بر روح هر فرد با وجدانی تحميل می کند ، امّا نفوس مبتلا قادرند که با مشاوره و مساعدت اطبّاء و اراده و سعی راسخ و دعا و مناجات بر اين ضعف و مشکل فايق آيند . (ترجمه) حضرت بهاءاللّه تعيين مقادير حد زنا و لواط را به بيت العدل اعظم محوّل فرموده‌اند (سؤال و جواب ، فقره ٤٩) .

ص ١٩٦

-١٣٥ليس لاحد ان يحرّک لسانه امام النّاس اذ يمشی فی الطّرق و الاسواق (بند (١٠٨
اين آيه مبارکه اشاره است به عادت بعضی از روحانيّون و رهبران اديان گذشته که از روی ريا و تظاهر و برای ايجاد محبوبيت در بين پيروان خود هنگام راه رفتن در کوچه و بازار به زمزمه ادعيه و مناجات می پردازند و قصدشان آن است که به زهد و تقوی شهرت يابند . حضرت بهاءاللّه اين گونه عادات را تحريم نموده و تأکيد فرموده‌اند که آنچه عنداللّه اهميت دارد همانا خضوع و خشوع و خلوص و تقوی است .

-١٣٦قد فرض لکلّ نفس کتاب الوصيّة (بند ١٠٩)
طبق تعاليم جمال اقدس ابهی احبّاء به نوشتن وصيّت نامه موظّفند و اختيار دارند که دارائی خود را به ميل خويش تقسيم نمايند (يادداشت شماره ٣٨) . حضرت بهاءاللّه در مورد نوشتن وصيّت نامه می فرمايند : انسان در مال خود مختار است … قد اذن اللّه له بان يفعل فيما ملّکه اللّه کيف يشآء (سؤال و جواب ، فقره ٦٩) . مقرّراتی که در کتاب مستطاب اقدس جهت توزيع ارث وضع گرديده راجع به مواردی است که وصيّت نامه موجود نباشد (يادداشت های شماره ٤٨-٣٨) .

ص ١٩٧

-١٣٧الاسم الاعظم (بند ١٠٩)
همان طور که در يادداشت شماره ٣٣ توضيح داده شده ، اسم اعظم الهی به صورتهای مختلف آمده و ريشه همه آنها کلمه ” بهاء ” است . بهائيان مشرق زمين صدر وصيّت نامه را به عباراتی مانند يا بهاءالابهی ، بسم اللّه الابهی ، هوالابهی مزيّن ساخته و از اين راه حکم کتاب مستطاب اقدس رااجرا نموده‌اند .

-١٣٨قد انتهت الاعياد الی العيدين الاعظمين … و الاخرين فی يومين (بند ١١٠)
حضرت بهاءاللّه در اين آيه مبارکه به عظمت چهار عيد عمده در سال اشاره می فرمايند . اولين عيد از عيدين اعظمين عيد رضوان است . اين عيد جشن اظهار امر حضرت بهاءاللّه است که در ماههای آوريل و مه سنه ١٨٦٣ ميلادی طيّ دوازده روز توقّف هيکل اقدس در باغ رضوان در مدينه بغداد تحقّق يافت . حضرت بهاء اللّه اين عيد را سلطان اعياد ملقّب فرموده اند . دومين عيد از عيدين اعظمين يوم بعثت حضرت نقطه اولی است که در ماه مه سنه ١٨٤٤ در شيراز واقع شد . روزهای اول ، نهم و دوازدهم عيد رضوان از ايّام محرّمه امری محسوب است (سؤال و جواب ، فقره

. (١يوم بعثت حضرت اعلی نيز از ايّام محرّمه است .

ص ١٩٨ دو عيد ديگر عبارتند از اعياد ولادت حضرت بهاءاللّه و حضرت ربّ اعلی . در تقويم اسلامی که قمری است اين دو يوم متوالی يکديگرند . يوم مولود حضرت بهاءاللّه روز دوم ماه محرّم سنه ١٢٣٣ هجری قمری (١٢ نوامبر ١٨١٧ ميلادی) است و يوم ميلاد حضرت اعلی اول ماه محرّم سنه ١٢٣٥ هجری قمری (٢٠ اکتبر ١٨١٩ ميلادی) . به اين مناسبت اين دو يوم ولادت به عيدين معروفند . حضرت بهاءاللّه می فرمايند : اين دو يوم يک يوم محسوب شده عنداللّه (سؤال و جواب ، فقره ٢) . و نيز می فرمايند که اگر اين اعياد با ايّام صيام مقارن گردد ، حکم روزه در آن دو روز مرتفع است (سؤال و جواب ، فقره ٣٦) . نظر به اينکه اساس تقويم بهائی بر تقويم شمسی استوار است )يادداشت های شماره ٢٦ و ١٤٧) ،تعيين اين مطلب بر بيت العدل اعظم است که آيا اين دو عيد مولود بايد طبق تقويم شمسی برگزار شود يا قمری .

-١٣٩يوم الاوّل من شهر البهآء (بند ١١١)
در تقويم بهائی اسم اعظم ” بهاء ” نام اولين ماه سال و اولين روز هر ماه است . با اين ترتيب يوم البهاء من شهر البهاء روز اول سال نو بهائی يعنی نوروز است که حضرت اعلی آن را عيد مقرّر فرموده و

ص ١٩٩ طبق اين آيه مبارکه به تأييد حضرت بهاءاللّه نيز رسيده است (يادداشتهای شماره ٢٦و ١٤٧) علاوه بر هفت يومی که در کتاب مستطاب اقدس از ايّام محرّمه محسوب شده است ، يوم شهادت حضرت اعلی نيز در زمان حيات عنصری حضرت بهاءاللّه در عداد يکی از ايّام محرّمه بود . بر اين قياس حضرت عبدالبهاء صعود جمال اقدس ابهی را نيز به ايّام محرّمه اضافه فرمودند و به اين ترتيب تعداد ايّام متبرّکه جمعاً به نُه روز بالغ می گردد . دو روز ديگر نيز که از ايّام متبرّکه محسوب ولی در آن اشتغال به کار ممنوع نيست عبارت از يوم جلوس مرکز ميثاق و يوم صعود آن حضرت است . برای مزيد اطّلاعات به کتاب (عالم بهائی) ، جلد هجده ، قسمت تقويم امری ، مراجعه شود .

-١٤٠قل انّ العيد الاعظم لسلطان الاعياد (بند ١١٢)
اين آيه مبارکه اشاره به عيد رضوان است (يادداشت های شماره ١٠٧ و ١٣٨) .

-١٤١قد کتب اللّه علی کلّ نفس ان يحضر لدی العرش بما عنده ممّا لا عدل له انّا
عفونا عن ذلک (بند ١١٤)

ص ٢٠٠ اين آيه مبارکه ناسخ حکم کتاب مبارک بيان است داير بر اينکه هر شيئی که در نوع خود بی عديل و مثيل باشد بايد در ايّام ظهور من يظهره اللّه تقديم حضور حضرتش گردد و در توضيح اين حکم حضرت اعلی می فرمايند که چون مظهر الهی را نظير و بديلی نيست لذا هر شیء بی نظيری حقّاً متعلّق به او است مگر اينکه خود غير از اين حکم فرمايد

-١٤٢فی الاسحار (بند ١١٥)
در باره توجّه به مشرق الاذکار در اسحار حضرت بهاءاللّه می فرمايند : اگر چه در کتاب الهی ذکر اسحار شده ولکن در اسحار و طلوع فجر و بعد از طلوع فجر الی طلوع آفتاب و دو ساعت هم بعد از آن لدی اللّه مقبول است (سؤال و جواب ، فقره ١٥) .

-١٤٣قد زيّنت الالواح بطراز ختم فالق الاصباح الّذی ينطق بين السّموات و
الارضين (بند ١١٧) حضرت بهاءاللّه مکرّراً اصالت تامّه آثار خويش را که کلّاً کلام الهی است تأييد می فرمايند . بعضی از الواح مبارکه آن حضرت به اثر يکی از مهرهای مبارک نيز مزيّن گرديده است . در صفحه ٤ مجلّد

ص ٢٠١ پنجم کتاب (عالم بهائی) تصوير سجع تعدادی از مهرهای مبارک گراور شده است .

-١٤٤ليس للعاقل ان يشرب ما يذهب به العقل (بند ١١٩)
در آثار مبارکه مکرّراً شرب خمر و مسکرات ديگر تحريم گرديده و اثرات سوء آن در افراد تصريح شده است . در يکی از الواح مبارکه حضرت بهاءاللّه می فرمايند : ايّاکم ان تبدلوا خمر اللّه بخمر انفسکم لانّها يخامر العقل و يقلب الوجه عن وجه اللّه العزيز البديع المنيع و انتم لا تتقرّبوا بها لانّها حرمت عليکم من لدی الله العليّ العظيم . حضرت عبدالبهاء در توضيح اين آيه می فرمايند : استعمال مسکرات به نصّ کتاب اقدس مذموم است خواه مسکرات قويّه و خواه مسکرات خفيفه و مذمّتش اين است که عقل زائل گردد و سبب ضعف بنيه شود . حضرت وليّ امراللّه در توقيعاتی که حسب الامر هيکل مبارک صادر گرديده بياناتی می فرمايند دالّ بر اينکه اين حرمت فقط شامل شرب خمر نيست ، بلکه شامل هر چيزی است که عقل را مختل سازد . به علاوه تصريح می فرمايند که استعمال الکل فقط بعنوان معالجه

ص ٢٠٢ طبّی مجاز است ، آن هم به شرطی که به تجويز اطبّای حاذق و سليم باشد که استعمالش را برای معالجه امراض مخصوصی لازم دانند .

-١٤٥توجّهوا الی من اراده اللّه الّذی انشعب من هذا الاصل القديم (بند ١٢١)
جمال مبارک در اين آيه مبارکه تلويحاً حضرت عبدالبهاء را وصيّ خويش قرار داده به مؤمنين امر می فرمايند که به آن حضرت توجّه نمايند و در کتاب عهدی در تشريح اين آيه چنين می فرمايند : مقصود از اين آيه مبارکه غصن اعظم بوده . “غصن اعظم” از جمله القابی است که حضرت بهاءاللّه به حضرت عبدالبهاء عنايت فرمودند . (به يادداشت های شماره ٦٦ و ١٨٤ نيز مراجعه شود .)

-١٤٦حرّم عليکم السّؤال فی البيان (بند ١٢٦)
حضرت اعلی در کتاب بيان می فرمايند که سؤال از من يظهره اللّه جايز نيست مگر آنکه از آنچه لايق به او است سؤال شود و کتباً تقديم گردد . به (منتخبات آثار حضرت نقطه اولی) مراجعه شود . جمال اقدس ابهی با الغاء اين حکم اجازه فرمودند که سؤالاتی را که مؤمنين لازم دانند عرضه دارند ولی بر عکس رجال قبل از سؤالات بيهوده احتراز جويند .

ص ٢٠٣

-١٤٧انّ عدّة الشّهور تسعة عشر شهراً فی کتاب اللّه (بند ١٢٧)
طبق تقويم بديع سال عبارت است از نوزده ماه نوزده روزه . ايّام زائده ( چهار روز در سالهای معمولی و پنج روز در سالهای کبيسه ) بين ماههای هجدهم و نوزدهم سال قرار دارد تا تقويم امری با تقويم شمسی توافق يابد . حضرت اعلی ماههای سال را به بعضی از اسماء و صفات الهيّه تسميه فرمودند . روز اول سال يا نوروز طبق علم نجوم مقارن است با اعتدال ربيعی ( به يادداشت شماره ٢٦ مراجعه شود ) . برای کسب اطّلاعات بيشتردر باره تقويم امری و اسامی روزهای هفته و ماه به کتاب (عالم بهائی) ، جلد هجدهم ، قسمت تقويم بهائی ، مراجعه شود .

-١٤٨قد زيّن اوّلها بهذا الاسم المهيمن علی العالمين (بند ١٢٧)
حضرت اعلی در کتاب مبارک بيان فارسی اولين ماه سال را به نام بهاء تسميه فرموده‌اند (يادداشت شماره ١٣٩) .

-١٤٩قد حکم اللّه دفن الاموات (بند ١٢٨)
حضرت اعلی در کتاب مبارک بيان امر فرموده‌اند که اموات در

ص ٢٠٤ تابوتهائی از بلور يا حجر مصيقل دفن شود . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک به انگليسی صادر گرديده می فرمايند که اين حکم مبيّن اين نکته است که جسد انسان چون زمانی محلّ تجلّی روح ابدی انسانی بوده شايان احترام است . به طور اختصار مواردی که در احکام دفن اموات نازل شده از اين قرار است : حمل ميّت بيش از مسافت يک ساعت از محلّ وفات جايز نيست . جسد بايد در کفنی از حرير يا کتان پيچيده شود . در انگشت شخص متوفّی بايد انگشتری قرار داده شود که اين آيه روی آن منقوش باشد : قد بدئت من اللّه و رجعت اليه منقطعاً عمّا سواه و متمسّکاً باسمه الرّحمن الرّحيم . تابوت بايد از بلور يا سنگ يا چوب محکم لطيف باشد . صلات ميّت بايد قبل از دفن تلاوت گردد ( يادداشت شماره ١٠) . حضرت عبدالبهاء و حضرت ولی امراللّه تأييد فرموده‌اند که اين احکام دالّ بر آن است که سوزاندن اموات جايز نيست . صلات ميّت و انگشتر اختصاص به کسانی دارد که به حدّ بلوغ يعنی به سنّ پانزده سالگی رسيده باشند (سؤال و جواب ، فقره ٧٠) . در مورد تابوت ، مراد از حکم آن است که حتّی المقدور از مصالح پردوام ساخته شود . از اين رو بيت العدل اعظم تصريح فرموده‌اند

ص ٢٠٥ که برای ساختن تابوت علاوه بر مصالحی که در کتاب مستطاب اقدس مذکور است ميتوان از محکمترين چوبی که در دسترس است يا از سيمان استفاده نمود . در حال حاضر اهل بهاء در انتخاب مصالح تابوت مختارند .

-١٥٠نقطة البيان (بند ١٢٩)
)) نقطة البيان )) از القابی است که حضرت اعلی برای خود اختيار فرموده اند .

-١٥١و ان تکفنوه فی خمسة اثواب من الحرير او القطن (بند ١٣٠)
حضرت اعلی در کتاب مبارک بيان مقرّر فرمودند که جسد در پنج پارچه حرير يا کتان پيچيده شود . جمال اقدس ابهی اين حکم را تأييد نموده و اضافه فرمودند : من لم يستطع يکتفی بواحدة منهما . وقتی از حضور مبارک سؤال شد که آيا مقصود از اثواب خمسه مذکور در آيه فوق پنج پارچه سرتاسری است يا (( پنج پارچه ای است که در قبل معمول ميشد ))، در جواب فرمودند که مقصود پنج پارچه است (سؤال و جواب ، فقره ٥٦) .

ص ٢٠٦ در آثار مبارکه بيانی که حاکی از طرز پيچيدن جسد در پنج پارچه مجزّا و يا در يک ثوب باشد موجود نيست . در حال حاضر اهل بهاء در اجرای اين امر مختارند .

-١٥٢حرّم عليکم حمل الميّت ازيد من مسافة ساعة من المدينة (بند ١٣٠)
مقصود از اين حکم آن است که مدّت حمل ميّت به محلّ دفن ، با هر وسيله نقليّه‌ای که اختيار شود ، محدود گردد و از يک ساعت تجاوز ننمايد . حضرت بهاءاللّه در اين مورد می فرمايند : هر چه زودتر دفن شود احب و اولی است (سؤال و جواب ، فقره ١٦) . در تعريف محلّ موت ميتوان محدوده شهر را در نظر گرفت . لذا مدّت يک ساعت را ميتوان از سرحدّ شهری که در آن وفات واقع شده تا محلّ دفن حساب نمود . مقصود از اين حکم آن است که شخص متوفّی در نزديکی محل وفات مدفون گردد .

-١٥٣قد رفع اللّه ما حکم به البيان فی تحديد الاسفار (بند ١٣١)
حضرت اعلی سفر را مشروط به شروطی فرمودند که تا زمان ظهور من يظهره اللّه رعايت شود ولی امر فرمودند که مؤمنين در يوم ظهور

ص ٢٠٧ موعود بيان برای درک لقای او که ثمره وجود و مقصد غائی خلقتشان است ولو با پای پياده سفر نمايند .

-١٥٤و ارفعنّ البيتين فی المقامين و المقامات الّتی فيها استقرّ عرش ربّکم (بند (١٣٣
در باره (( بيتين )) حضرت بهاءاللّه می فرمايند : بيت اعظم در بغداد و بيت نقطه در شيراز مقصود است هر يک را که حجّ نمايند کافی است ( سؤال و جواب ، فقرات ٢٩ و

٣٢و يادداشت شماره ٥٤) .
حضرت وليّ امراللّه در باره المقامات الّتی فيها استقرّ عرش ربّکم می فرمايند که اشاره به مقاماتی است که محلّ استقرار هيکل مبارک گشته . جمال مبارک ميفرمايند : و مقامات ديگر به اختيار اهل آن بلد است هر بيتی را که محلّ استقرار شده مرتفع نمايند يا يک بيت را اختيار کنند (سؤال و جواب فقره ٣٢) . مؤسّسات امری با شواهد و اسناد لازمه اماکن متبرّکه مربوط به حضرت بهاءاللّه و حضرت اعلی را مشخّص و حتّی المقدور ابتياع و تعدادی را به صورت اوليّه تعمير نموده‌اند .

-١٥٥ايّاکم ان يمنعکم ما نزّل فی الکتاب عن هذا

ص ٢٠٨ الکتاب الّذی ينطق بالحقّ (بند ١٣٤) مراد از ما نزّل فی الکتاب آيات و کلمات منزله بر مظاهر الهيّه است و مقصد از الکتاب الّذی ينطق بالحقّ نفس مظهر الهی است . آيات فوق اشاره است به فرموده حضرت اعلی در کتاب مبارک بيان فارسی که مقصود از ” کتاب اللّه ” نفس من يظهره اللّه است . در يکی از الواح مبارکه حضرت بهاءاللّه می فرمايند : قد ظهر کتاب اللّه علی هيکل الغلام . در اين آيه از کتاب مستطاب اقدس و همچنين در بند ١٦٨ حضرت بهاءاللّه خود را )) کتاب ناطق )) ناميده و امم سايره را انذار می فرمايند که با استدلال از کتب مقدّسه خويش کتاب الّذی ينطق فی قطب الابداع را رد ننمايند و نصيحت می فرمايند که مبادا بياناتی که در کتب آسمانی نازل شده سبب شود که از عرفان مقام مظهر ظهور و تمسّک به امر جديد محروم مانند .

-١٥٦ما جری من قلم مبشّری فی ذکر هذا الظّهور (بند ١٣٥)
اين آيه اشاره به آيات کتاب بيان عربی است در ذکر و ثنای موعود بيان .

ص ٢٠٩

-١٥٧انّما القبلة من يظهره اللّه متی ينقلب تنقلب الی ان يستقرّ (بند ١٣٧)
برای اطّلاع در باره آيه فوق به يادداشت های شماره ٧ و ٨ مراجعه شود .

-١٥٨لا يحلّ الاقتران ان لم يکن فی البيان و ان يدخل من احد يحرم علی الاخر ما
يملک من عنده (بند ١٣٩) اين آيه از کتاب مبارک بيان که حضرت بهاءاللّه نقل فرموده‌اند مؤمنين را متوجّه قرب ظهور من يظهره اللّه می سازد . حضرت اعلی ازدواج بابی با غير بابی را تحريم و همچنين تعلّق دارائی همسر مؤمن را به شوهر يا زن غير بابی نهی فرمودند ولی اجرای اين دو حکم را به صراحت موکول به ظهور من يظهره اللّه نمودند و حضرت بهاءاللّه قبل از آنکه اين احکام به مرحله اجرا در آيد آنها را ملغی فرمودند . جمال مبارک با نقل اين فقره به اين مطلب اشاره می فرمايند که حضرت اعلی در طيّ اين آيات امکان ارتفاع امر حضرت بهاءاللّه را قبل از امر خود پيش بينی فرموده بودند . حضرت وليّ امراللّه در (گاد پاسز بای) در باره کتاب مبارک بيان توضيحی می فرمايند که ترجمه‌اش اين است : در رتبه اولی

ص ٢١٠ مقصد از اين مصحف آسمانی را بايد وصف و ثنای حضرت موعود محسوب داشت نه آنکه آن را مجموعه‌ای از سنن و احکام ابدی برای هدايت نسلهای آتيه دانست . سپس می فرمايند : آن حضرت متعمّداً حدود و احکام بسيار شديدی مقرّر داشتند و اصولی اضطراب انگيز وضع فرمودند تا سبب ايقاظ مردم و رهبران دينی از خمودت مزمنه قديمه گردد و ضربه ای ناگهانی و مؤثّر و مهلک به مؤسّسات مهجوره عتيقه وارد آورد . و با وضع مقرّراتی بسيار سخت و حاد اعلان فرمود که يوم موعود فرا رسيده يعنی ” يوم يدع الدّاع الی شیء نکر ” و نيز يوم ” يهدم ما کان قبله کما هدم رسول اللّه امر الجاهليّه ” ( به يادداشت شماره ١٠٩ نيز مراجعه شود ) .

-١٥٩نقطة البيان (بند ١٤٠)
نقطه بيان يکی از القاب حضرت اعلی است .

-١٦٠انّه لا اله الّا انا (بند ١٤٣)
حقيقت مظاهر الهی و کيفيّت ارتباطشان با خداوند متعال در بسياری

ص ٢١١ از آثار مبارکه اين ظهور تشريح شده است . حضرت بهاءاللّه در باره فردانيّت و عظمت و جلال مقام الوهيّت می فرمايند : و چون ما بين خلق و حقّ … به هيچ وجه رابطه و مناسبت و موافقت و مشابهت نبوده و نيست لهذا در هر عهد و عصر کينونت ساذجی را در عالم ملک و ملکوت ظاهر فرمايد و اين لطيفه ربّانی و دقيقه صمدانی را از دو عنصر خلق فرمايد عنصر ترابی ظاهری و عنصر غيبی الهی و دو مقام در او خلق فرمايد يک مقام حقيقت که مقام لا ينطق الّا عن اللّه ربّه است … و مقام ديگر مقام بشريّت است که می فرمايد ” ما انا الّا بشر مثلکم و قل سبحان ربّی هل کنت الّا بشرا رسولا ” . بنا به بيان مبارک در عوالم روحانی همه مظاهر الهی حکم يک نفس و يک ذات را دارند . جمال الهی از جمالشان باهر و اسماء و صفات حقّ در آنان ظاهر و آنانند مظاهر امر او . در اين مقام می فرمايند : و اگر شنيده شود از مظاهر جامعه (( انّی انا اللّه )) حقّ است و ريبی در آن نيست چنانچه به کرّات مبرهن شد که به ظهور و صفات و اسمای ايشان ظهور اللّه و اسم اللّه و صفة اللّه در ارض ظاهر .

ص ٢١٢ مظاهر الهی که مرايای اسماء و صفات الهی و وسايط وصول نوع بشر به عرفان حقّ و مشارق وحی او هستند به فرموده حضرت وليّ امراللّه هرگز نبايد آنان را با غيب منيع لا يدرک و ذات الوهيّت يکی دانست . و نيز در باره جمال قدم می فرمايند که هيکل عنصری حضرتش را که مظهر چنين ظهور اعظم و مهيمنی است نبايد با حقيقت الوهيّت يکسان دانست . حضرت وليّ امراللّه در باره مقام بی همتای جمال اقدس ابهی و عظمت ظهور مبارکش می فرمايند که با ظهور حضرت بهاءاللّه وعود کتب مقدّسه در باره (( يوم اللّه )) تحقّق يافته است : طبق نبوّات کتب مقدسه يهود ظهور مبارک همان ظهور (( پدر سرمدی )) و (( ربّ الجنود )) است که (( با هزاران هزار مقدّسين )) ظاهر گشته و همچنين نزد ملّت روح مجیء ثانی مسيح است که با (( جلال اب سماوی )) آمده و در نظر شيعه اسلام (( رجعت حسينی )) و به اصطلاح اهل سنّت و جماعت نزول (( روح اللّه )) و به اعتقاد زرتشتيان ظهور شاه بهرام موعود و نزد هندوها رجوع کريشنا و نزد بودائيها بودای پنجم است . در باره مقام الوهيّت که در همه مظاهر الهی متجلّی است حضرت بهاءاللّه چنين توضيح می فرمايند :

ص ٢١٣ اين مقام مقام فنای از نفس و بقاء باللّه است و اين کلمه اگر ذکر شود مدلّ بر نيستی بحت بات است . اين مقام لا املک لنفسی نفعاً و لا ضرّاً و لا حياةً و لا نشوراً است . و در باره نسبت خود با خدای متعال می فرمايند : يا الهی اذا انظر الی نسبتی اليک احبّ بان اقول فی کلّ شیء بانّی انا اللّه و اذا انظر الی نفسی اشاهدها احقر من الطّين .

-١٦١زکوة (بند ١٤٦)
زکات که در قرآن مجيد بر مسلمين واجب گرديده نوعی خاص از خيرات و مبرّات است که به مرور زمان به صورت يک نوع ماليات خيريّه در آمد و مؤمنين را مکلّف ساخت که جهت کمک به فقرا و امور خيريّه و نصرت دين اللّه مقدار معيّنی از بعضی از عايدات خود را پس از رسيدن به حدّ نصاب ادا نمايند . حدّ معافيت از پرداخت اين ماليات در مورد امتعه متنوّعه و نيز نصاب معيّنی که بايد پرداخت شود تفاوت دارد . حضرت بهاءاللّه می فرمايند : در باره زکات هم امر نموديم کما نزل فی الفرقان عمل نمايند ( سؤال و جواب ، فقره ١٠٧) .

ص ٢١٤ نظر باينکه حدّ معافيت و نوع عايدات و موعد اداء زکات و حدّ نصاب در موارد مختلفه هيچ يک در قرآن مجيد ذکر نشده است ، لهذا اتّخاد تصميم در اين مسائل منوط به قرار بيت العدل اعظم در آينده است و تا آن زمان به فرموده حضرت وليّ امراللّه بايد احبّاء در خور توانائی و مقدورات خويش مرتّباً به صندوقهای امری تبرّع نمايند

-١٦٢لا يحلّ السّؤال و من سئل حرّم عليه العطآء (بند ١٤٧)
حضرت عبدالبهاء در لوحی در توضيح اين آيه چنين می فرمايند : تکدّی حرام است و بر گدايان که تکدّی را صفت خويش نموده‌اند انفاق نيز حرام است . مقصود اين است که ريشه گدائی کنده شود و امّا اگر نفسی عاجز باشد يا به فقر شديد افتد و چاره نتواند اغنياء يا وکلاء بايد چيزی مبلغی در هر ماهی از برای او معيّن کنند تا با او گذران کند … مقصود از وکلاء ، وکلاء بيت است که اعضای بيت عدل باشد . افراد يا محافل روحانيّه نبايد چنين پندارند که حرمت اعطاء به گدايان مانع از اين است که فقرا و مساکين را اعانت نمايند و يا

ص ٢١٥ وسايل تحصيل حرفه‌ای را برايشان فراهم آورند که از آن راه بتوانند امرار معاش نمايند ( به يادداشت شماره ٥٦ مراجعه شود ) .

-١٦٣من يحزن احداً فله ان ينفق تسعة عشر مثقالاً من الذّهب (بند ١٤٨)
در کتاب مبارک بيان امر شده که اگر کسی سبب حزن ديگری گردد جريمه‌ای پرداخت نمايد . جمال اقدس ابهی اين حکم را ملغی فرموده‌اند .

-١٦٤السّدرة (بند ١٤٨)
مقصود از (( السّدرة )) همان (( سدرة المنتهی )) است ( به يادداشت شماره ١٢٨ مراجعه شود ) . در اينجا به صورت استعاره آمده است و مراد حضرت بهاءاللّه است .

-١٦٥اتلوا ايات اللّه فی کلّ صباح و مسآء (بند١٤٩)
حضرت بهاءاللّه می فرمايند : شرط اعظم ميل و محبّت نفوس مقدّسه است به تلاوت آيات (سؤال و جواب ، فقره ٦٨) . در باره (( آيات اللّه )) جمال مبارک می فرمايند : مقصود جميع ما نزل من ملکوت البيان است . حضرت وليّ امراللّه در توضيح

ص ٢١٦ کلمه (( آيات )) در توقيع مبارک خطاب به يکی از احبّای شرق می فرمايند که آنچه از کلک ميثاق صادر از آيات محسوب نيست و همچنين تذکّر داده‌اند که آثار قلميّه خود آن حضرت را نيز نبايد از آيات دانست .

-١٦٦کتب عليکم تجديد اسباب البيت بعد انقضآء تسع عشرة سنة (بند ١٥١)
حضرت بهاءاللّه حکم کتاب مبارک بيان عربی را در مورد تجديد اسباب بيت هر نوزده سال تأييد ولی اجرای آن را مشروط به استطاعت و توانائی افراد فرموده‌اند . حضرت عبدالبهاء اين حکم را از مقتضيات نظافت و لطافت دانسته در باره حکمت آن چنين می فرمايند : مراد از اين اشياء تحفه های ناديده و اشياء مرغوبه نه مثلاً مجوهرات داخل نه بلکه مقصد اشيائی است که در ظرف نوزده سال کهنه گردد و از رونق افتد و انسان از مشاهده‌اش کره حاصل نمايد .

-١٦٧اغسلوا ارجلکم (بند ١٥٢)
جمال قدم در کتاب مستطاب اقدس به اهل بهاء توصيه فرموده‌اند که بطور مرتّب استحمام نمايند و البسه پاکيزه بپوشند و جوهر

ص ٢١٧ نظافت و لطافت باشند . خلاصه بيانات مبارک در اين موارد در جزوه (تلخيص و تدوين حدود و احکام) ، قسمت د ، ١-٢٥-٣-٤ تا ٦-٢٥-٣-٤ مذکور گشته است . در باره شستن پا حضرت بهاءاللّه می فرمايند که استعمال آب گرم ارجح است ولی آب سرد نيز جايز است (سؤال و جواب ، فقره ٩٧) .

-١٦٨قد منعتم عن الارتقآء الی المنابر من اراد ان يتلو عليکم ايات ربّه
فليقعد علی الکرسيّ الموضوع علی السّرير (بند ١٥٤) سابقه اين احکام در کتاب بيان فارسی است . حضرت اعلی ارتقاء بر منابر را به منظور موعظه و اداء خطابه يا تلاوت آيات نهی و به جای آن دستور فرموده‌اند که به جهت شخص ناطق صندلی بر سريری نهاده شود تا کل بتوانند آيات الهی را به وضوح استماع نمايند . حضرت عبدالبهاء و حضرت وليّ امراللّه در تبيين اين حکم می فرمايند که در مشرق الاذکار موعظه ممنوع و فقط تلاوت آيات الهی جايز است . افراد مختارند در حال نشسته يا ايستاده آيات را تلاوت نمايند و برای اينکه آيات بهتر استماع شود ، می توانند از سرير کوتاه قابل انتقالی استفاده کنند ولی وجود منبر جايز نيست .

ص ٢١٨ در مورد جلساتی که در محلّی غير از مشرق الاذکار منعقد می گردد ناطق يا خواننده می تواند نشسته يا ايستاده باشد و يا از سرير استفاده نمايد . حضرت عبدالبهاء در يکی از الواح مبارکه ، پس از تأکيد حرمت استفاده از منبر می فرمايند که در مجامع احبّای الهی ناطقين بايد در کمال محويّت و خضوع و خشوع تکلّم نمايند .

-١٦٩حرّم عليکم الميسر (بند ١٥٥)
مواردی که مشمول اين حرمت می شود در آثار جمال مبارک ذکر نشده است . حضرت عبدالبهاء و حضرت وليّ امراللّه تصريح فرموده‌اند که تفاصيل مربوط به اين حکم را بيت العدل اعظم معيّن خواهند فرمود . بيت العدل اعظم در پاسخ به سؤالاتی که آيا لاتار ، شرط بندی در اسب دوانی و فوتبال و بينگو و امثال آن قمار محسوب می شود يا نه چنين فرموده‌اند که اتّخاذ تصميم در باره اين امور موکول به آينده است و عجالةً از محافل و افراد خواسته‌اند که نه ممانعت نمايند و نه ترغيب ، بلکه اين امور را به وجدان افراد واگذار کنند . طبق دستور بيت العدل اعظم اعانت به صندوقهای امری از طريق لاتار و بخت آزمائی و امثال آن موافق و مناسب نيست .

ص ٢١٩

-١٧٠حرّم عليکم … الافيون … ايّاکم ان تستعملوا ما تکسل به هياکلکم و يضرّ
ابدانکم (بند ١٥٥) حرمت استعمال افيون ، در اين آيه مبارکه و مجدّداً در بند آخر کتاب مستطاب اقدس تأکيد شده است . حضرت وليّ امراللّه فرموده‌اند که از لوازم تقديس و تنزيه اجتناب تامّ از شرب افيون و احتراز از استعمال مواد مخدّره اعتياد آور است . هروئين ، حشيش و ماروانا و پيوتی و اِل-اِس-دی و همه عصاره ها و مشتقات موادی از اين قبيل مشمول اين حرمت می شود . حضرت عبدالبهاء ميفرمايند : امّا مسئله افيون کثيف ملعون نعوذ باللّه من عذاب اللّه به صريح کتاب اقدس محرم و مذموم و شربش عقلاً ضربی از جنون و به تجربه مرتکب آن به کلّی از عالم انسانی محروم . پناه به خدا می برم از ارتکاب چنين امر فظيعی که هادم بنيان انسانی است و سبب خسران ابدی . جان انسان را بگيرد وجدان بميرد شعور زايل شود ادراک بکاهد زنده را مرده نمايد حرارت طبيعت را افسرده کند ديگر نتوان مضرّتی اعظم از اين تصوّر نمود . خوشا به حال نفوسی که نام ترياک بر زبان نرانند تا چه

ص ٢٢٠ رسد به استعمال آن . ای ياران الهی جبر و عنف و زجر و قهر در اين دوره الهی مذموم ولی در منع از شرب افيون بايد به هر تدبيری تشبّث نمود بلکه از اين آفت عظمی نوع انسان خلاصی و نجات يابد و الّا واويلا علی کلّ من يفرّط فی جنب اللّه . در يکی از الواح مبارکه حضرت عبدالبهاء می فرمايند : در خصوص افيون مرقوم نموديد شارب و شاری و بايع کل محروم از فيض و عنايت الهی هستند . و در لوح ديگری می فرمايند : در مسئله حشيش فقره‌ای مرقوم بود که بعضی از نفوس ايرانيان به شربش گرفتار . سبحان اللّه اين از جميع مسکرات بدتر و حرمتش مصرّح و سبب پريشانی افکار و خمودت روح انسان از جميع اطوار . چگونه ناس به اين ثمره شجره زقّوم استيناس يابند و به حالتی گرفتار گردند که حقيقت نسناس شوند . چگونه اين شیء محرم را استعمال کنند و محروم از الطاف حضرت رحمن گردند … خمر سبب ذهول عقل است و صدور حرکات جاهلانه . امّا اين افيون و زقّوم کثيف و حشيش خبيث عقل را زايل و نفس را خامد و روح را جامد و

ص ٢٢١ تن را ناهل و انسان را به کلّی خائب و خاسر نمايد . بايد دانست که اگر مواد مخدّره خاصّی در معالجات طبّی لازم آيد و تحت نظر اطبّای حاذق تجويز و استعمال شود مشمول اين حرمت نمی گردد .

-١٧١سرّ التّنکيس لرمز الرّئيس (بند ١٥٧)
شيخ احمد احسائی ( ١٨٣١ – ١٧٥٣ ) ، مؤسّس مکتب شيخی ، اول کوکب درخشنده از دو نيّر تابناکی است که قرب ظهور حضرت باب را درک نموده و خبر داد که در زمان ظهور قائم موعود همه چيز واژگون و دگرگون يعنی اول آخر و آخر اول خواهد شد . حضرت بهاءاللّه در لوحی می فرمايند : فانظر سرّ التّنکيس لرمز الرّئيس حيث جعل اعليهم اسفلهم و اسفلهم اعليهم و اذکر اذ اتی اليسوع انکره العلمآء و الفضلآء و الادبآء و اقبل الی الملکوت من يصطاد الحوت ( به يادداشت شماره ١٧٢ نيز مراجعه شود ) . برای کسب اطّلاع بيشتر در باره شيخ احمد به فصول ١ و ١٠ تاريخ نبيل * ( مطالع الانوار ) * مراجعه شود ٠

-١٧٢السّتّة الّتی ارتفعت بهذه الالف القائمة (بند ١٥٧)
شيخ احمد احسائی در آثار خود اهميت خاصّی برای حرف (( واو))

ص ٢٢٢ قائل شده است . نبيل اعظم در تاريخ خود ذکر نموده که اين حرف نزد حضرت اعلی رمزی از ظهور کور بديع محسوب می شود و حضرت بهاءاللّه در کتاب مستطاب اقدس با ذکر عبارت سرّ التّنکيس لرمز الرّئيس به اين مفهوم اشاره فرموده‌اند . حرف “و” در تلفّظ از سه جزء “و” ، “ا” ، “و” تشکيل شده است . طبق حساب ابجد ارزش عددی هر کدام از اين حروف به ترتيب عبارت است از ٦ ، ١ ، ٦ . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک در پاسخ سؤال يکی از ياران شرق صادر گرديده در باره اين آيه کتاب مستطاب اقدس چنين می فرمايند : مقصود از الف قائمه ظهور قائم آل محمّد يعنی حضرت اعلی است . واو اول که قبل از الف است و عدد آن شش است اشاره به ادوار سابقه و مظاهر قبل است . واو ثانی که حرف ثالث کلمه واو است مقصود ظهور اقدس کلّی جمال ابهی است که بعد از الف ظاهر گشته .

-١٧٣حرّم عليکم حمل الات الحرب الّا حين الضّرورة (بند ١٥٩)
جمال مبارک حکم کتاب مبارک بيان را در تحريم حمل اسلحه جز در موقع ضرورت تأييد فرموده‌اند . در باره اينکه تحت چه شرايطی

ص ٢٢٣ حمل اسلحه برای افراد ضروری است ، حضرت عبدالبهاء در خطابی به يکی از ياران حمل اسلحه را برای دفاع از نفس در مواقع خطر جايز دانسته‌اند . حضرت وليّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک تحرير يافته می فرمايند که در احيان بروز وقايع اضطراری و هنگامی که هيچ نوع مرجع قانونی برای داد خواهی وجود ندارد ، افراد احبّاء مجازند از خود دفاع نمايند . موارد ديگری نيز وجود دارد که استفاده از اسلحه ضروری و موجّه است . مثلاً در ممالکی که مردم برای تأمين غذا و لباس شکار می نمايند ، يا در ورزشهائی از قبيل نشانه زنی و تير و کمان و شمشيربازی . امّا از لحاظ هيأت اجتماعيّه امنيّت عمومی که از تشريک مساعی قاطبه دول و ملل حاصل می شود از اصولی است که در الواح جمال اقدس ابهی مذکور ( ( منتخبات آثار حضرت بهاءاللّه ) ، فقره ١١٧) و در تواقيع حضرت وليّ امراللّه ( نظم بديع جهانی حضرت بهاءاللّه ) تفصيل و تشريح گشته است لذا اصل حرمت حمل آلات حرب مستلزم آن نيست که قوّه جبريّه به کار نرود بلکه نظامی را ارائه می دهد که در آن قدرت ، خادم عدل و مقتضی ايجاد يک نيروی بين المللی جهت حفظ وحدت اصليّه ملل عالم است . حضرت بهاءاللّه در لوح بشارات نويد می دهند که سلاح عالم به اصلاح تبديل شود و فساد و جدال از ما بين عباد

ص ٢٢٤ مرتفع گردد . حضرت بهاءاللّه در همان لوح اهميت معاشرت با جميع احزاب را در کمال روح و ريحان تأکيد و می فرمايند : بشارت اول که از امّ الکتاب در اين ظهور اعظم به جميع اهل عالم عنايت شد محو حکم جهاد است از کتاب .

-١٧٤و احلّ لکم لبس الحرير (بند١٥٩)
طبق رسوم اسلامی پوشيدن حرير برای مردان عموماً ممنوع بوده مگر در مواقع جهاد . اين تحريم که اساسش بر آيات قرآنی استوار نيست توسّط حضرت اعلی ملغی گرديد .

-١٧٥قد رفع اللّه عنکم حکم الحدّ فی اللّباس و اللّحی (بند ١٥٩)
منشأ بسياری از آداب مربوط به لباس در احکام و سنّتهای اديان مختلف يافت می شود . مثلاً روحانيّون اهل تشيّع برای خود نوعی لباس مشخّص مانند عمّامه و عبا انتخاب و مردم را از پوشيدن لباسهای اروپائی منع می نمودند . علاقه مسلمين به پيروی از سيره حضرت رسول اکرم سبب ايجاد محدوديتهائی در مورد آرايش ريش و سبيل و حدّ آن گرديد. جمال اقدس ابهی زمام البسه و ترتيب لحی و اصلاح آن

ص ٢٢٥ را در قبضه اختيار عباد قرار داده و در عين حال احبّاء را نصيحت فرموده‌اند که از حدّ وقار تجاوز نکنند و اعتدال را در مورد لباس و پوشاک رعايت نمايند .

-١٧٦يا ارض الکاف و الرّآء (بند ١٦٤)
کاف و راء اشاره به شهر کرمان است .

-١٧٧نجد ما يمرّ منک فی سرّ السّرّ (بند ١٦٤)
اين فقره از کتاب مستطاب اقدس اشاره به دسايس گروهی از اهل کرمان است از پيروان ميرزا يحيی ازل (يادداشت شماره ١٩٠) . من جمله ملّا جعفر و پسرش شيخ احمد روحی و ميرزا آقاخان کرمانی ( اين دو نفر اخير از دامادهای ميرزا يحيی بودند ) و همچنين ميرزا احمد کرمانی . اين نفوس در تضعيف اساس امراللّه کوشا بودند و در توطئه های سياسی که منجر به قتل ناصرالدّين شاه گرديد نيز دخالت داشتند .

-١٧٨اذکروا الشّيخ الّذی سمّی بمحمّد قبل حسن (بند ١٦٦)
از جمله اشخاصی که حضرت اعلی را انکار کرد شيخ محمّد حسن

ص ٢٢٦ از مراجع تقليد شيعه بود که کتب متعدّد در تفسير احکام و قوانين اسلامی در مذهب شيعه تأليف کرده است و وفاتش را در حدود سنه ١٨٥٠ ميلادی ميدانند . نبيل اعظم در کتاب خود تفصيل ملاقاتی را که در نجف بين ملّا علی بسطامی ، يکی از حروف حيّ و شيخ محمّد حسن روی داد شرح داده است . در ضمن اين ملاقات ملّا علی بسطامی ظهور حضرت اعلی را اعلان و قوای مودوعه در آثار نازله حضرتش را ستايش نمود . لهذا به تحريک شيخ حکم فساد عقيده در حقّ ملّا علی صادر و از مجلس اخراج گرديد و پس از محاکمه به اسلامبول تبعيد و به اعمال شاقّه محکوم شد .

-١٧٩من ينقّی القمح و الشّعير (بند ١٦٦) اين آيه اشاره است به ملّا محمّد جعفر گندم پاک کن که اول من آمن به حضرت اعلی
در اصفهان بود . در کتاب مبارک بيان فارسی از او به عنوان کسی که قميص نقابت را می پوشد ياد شده است . نبيل اعظم در کتاب تاريخ خود اقبال بلا شرط او را به امر حضرت اعلی و قيام عاشقانه‌اش را برای ترويج امر بديع توصيف می نمايد . ملّا جعفر به گروه مدافعين قلعه شيخ طبرسی پيوست و در آن واقعه شهيد شد .

ص ٢٢٧

-١٨٠ايّاکم ان يمنعکم ذکر النّبيّ عن هذا النّبأ الاعظم (بند ١٦٧)
جمال مبارک اهل بصيرت را انذار می فرمايند که مبادا استنباطات و تعبيراتشان از کتب مقدّسه باعث احتجابشان از مظهر الهی گردد . محبّت و تعلّق شديدی که مؤمنين به مؤسّس دين خود دارند سبب شده که ظهور او را آخرين ظهور الهی بدانند و در نتيجه اين تصوّر امکان ظهور پيغمبر بعد را انکار نمايند . چنانکه ملل يهودی و مسيحی و مسلمان همين اعتقاد را دارند . حضرت بهاءاللّه مسئله خاتميّت را چه در مورد اديان گذشته و چه در مورد ظهور خود رد فرموده‌اند . در مورد اهل فرقان در کتاب مستطاب ايقان می فرمايند : به ذکر ” خاتم النّبيّين ” محتجب شده از جميع فيوضات محجوب و ممنوع شده‌اند . سپس می فرمايند : و به اين مطلب جميع اهل ارض در اين ظهور ممتحن شده‌اند چنانچه اکثری به همين قول تمسّک جسته از صاحب قول معرض شده‌اند . حضرت اعلی در اشاره به اين نکته می فرمايند : به اسماء از مالک آن محتجب ممانيد حتّی اسم النّبيّ فان ذلک الاسم يخلق بقوله .

ص ٢٢٨

-١٨١او الولاية عن ولاية اللّه المهيمنة علی العالمين (بند ١٦٧)
مفاهيم کلمه ” ولايت ” متعدّد است و به نايب و امام و وليّ و وصيّ اطلاق می شود. اين کلمه در مقام الوهيّت و مظهريّت و جانشينی مظاهر الهيّه به کار می رود. در آيه فوق جمال اقدس ابهی انذار می فرمايند که مبادا در اين ظهور بديع که حقيقت ولايت اللّه است چنين مفاهيمی سبب احتجاب ناس از سلطنت مهيمنه الهيّه گردد

-١٨٢اذکروا الکريم (بند ١٧٠)
حاجی محمّد کريم خان کرمانی ( حدود ١٨١٠ تا ١٨٧٣ ميلادی ) بعد از فوت سيّد کاظم رشتی که وصيّ و جانشين شيخ احمد احسائی بود خود را رهبر شيخيّه می دانست

)يادداشتهای شماره ١٧١ و ١٧٢ ) و به ترويج تعاليم شيخ احمد می پرداخت . عقايدی
که ابراز می داشت بين هواداران و مخالفانش هر دو سبب گفتگو و مجادله می شد . حاجی محمّد کريم خان از اعلم علمای عصر خود محسوب می شد و صاحب تأليفات و رسالات متعدّد در رشته های مختلف علمی رايج در زمان خود بود و با امر حضرت اعلی و حضرت بهاءاللّه با جديّت

ص ٢٢٩ تامّ مخالفت می ورزيد و در رسالات خود به حضرت اعلی و تعاليم مبارکه‌اش اعتراض می کرد . جمال مبارک در کتاب مستطاب ايقان لحن و اسلوب کلام و مندرجات کتب او را محکوم و مخصوصاً يکی از آثارش را که شامل نسبت هائی ناروا به حضرت اعلی بود مردود شمرده‌اند . حضرت وليّ امراللّه مشارٌاليه را بی نهايت جاه طلب و مزوّر توصيف نموده و می فرمايند که به دستور شاه در يکی از رسالاتش به امر بديع و تعاليم آن مغرضانه حمله نمود .

-١٨٣يا معشر العلمآء فی البهآء (بند ١٧٣)
حضرت بهاءاللّه در ستايش مقام علماء در کتاب عهدی می فرمايند : طوبی للامرآء و العلمآء فی البهآء . حضرت وليّ امراللّه در باره اين بيان مبارک می فرمايند : علماء در اين کور مقدّس در يک مقام ايادی امراللّه و در مقام ديگر مبلّغين و ناشرين امر که در سلک ايادی نباشند ولی رتبه اولی را در تبليغ حايز . مقصود از امراء اعضاء بيت العدل محلّی و ملّی و بين المللی است . وظايف هر يک از اين نفوس من بعد معيّن گردد . حضرت بهاءاللّه افرادی را به سمت ايادی امراللّه منصوب و مسئوليتهائی را به آنان محوّل فرمودند . از جمله وظايف خاصّ

ص ٢٣٠ ايادی حفظ و صيانت و تبليغ و انتشار امراللّه است . در (تذکرة الوفاء) حضرت عبدالبهاء چند تن از وجوه مؤمنين را به عنوان ايادی نام بردند و در الواح مبارکه وصايا مقرّر فرمودند که حضرت وليّ امراللّه نفوسی را به اراده خود به سمت ايادی امراللّه منصوب سازند . حضرت وليّ امراللّه در وهله اولی عدّه‌ای از نفوس را پس از وفاتشان به مقام ايادی امراللّه مفتخر فرمودند و سپس در سالهای اخير دوره ولايت سی و دو نفس مبارک را در قارّات خمسه به اين سمت منصوب نمودند . در سنوات بين صعود حضرت وليّ امراللّه در ١٩٥٧ و انتخاب بيت العدل اعظم در

١٩٦٣حضرات ايادی امراللّه وظيفه مفوّضه مقدّسه خود را در حراست و صيانت
جامعه جهانی بهائی ايفا نمودند ( يادداشت شماره ٦٧ ) . در نوامبر سال ١٩٦٤ بيت العدل اعظم اعلام داشتند که وضع قراری جهت تعيين و انتصاب ايادی امراللّه ممکن نيست و در عوض در سنه ١٩٦٨ مقرّر داشتند که برای ادامه وظايف صيانت و ترويج امراللّه که به حضرات ايادی محوّل شده بود هيأتهای مشاورين قارّات تشکيل گردد و نيز دارالتّبليغ بين المللی را در ارض اقدس در سنه ١٩٧٣ تأسيس نمودند . بيت العدل اعظم مشاورين عضو دارالتّبليغ و مشاورين قارّات را انتخاب می نمايند و مشاورين قارّات اعضاء هيأتهای معاونت را تعيين

ص ٢٣١ می نمايند . جميع اين نفوس در رتبه ” علماء ” که در بيان حضرت وليّ امراللّه مذکور است قرار می گيرند .

-١٨٤ارجعوا ما لا عرفتموه من الکتاب الی الفرع المنشعب من هذا الاصل القويم
)بند ١٧٤) حضرت بهاءاللّه حقّ تبيين آثار مبارکه را به حضرت عبدالبهاء عنايت فرموده‌اند

)به يادداشت شماره ١٤٥ نيز مراجعه شود ) .
-١٨٥مکتب التّجريد (بند١٧٥)
در اين آيه و آيه بعد از آن حضرت بهاءاللّه يکی از ايراداتی را که بعضی از بابيان در انکار موعود بيان به آن تمسّک جستند رد فرموده‌اند . اعراض آن گروه متّکی به لوحی از حضرت اعلی بود که در رأس آن مرقوم فرموده بودند : در مکتب خانه من يظهره اللّه منوّر فرمايند . اين لوح در (منتخبات آيات از آثار حضرت نقطه اولی) به چاپ رسيده است . به نظر اين نفوس چون سنّ مبارک حضرت بهاءاللّه دو سال از حضرت اعلی بيشتر بوده وصول لوح در ” مکتب خانه ” ممکن نبوده است . بنا به بيان حضرت بهاءاللّه مطلب مزبور اشاره به وقايعی است که

ص ٢٣٢ در عوالم روحانی که ما فوق عالم وجود است به ظهور رسيده .

-١٨٦و قبلنا ما اهداه لی من ايات اللّه (بند ١٧٥)
حضرت اعلی در لوح مبارک خطاب به ” من يظهره اللّه ” می فرمايند : انّ البيان … هدية منّی اليک به (منتخبات آيات از آثار حضرت نقطه اولی) رجوع شود .

-١٨٧يا ملأ البيان (بند ١٧٦)
اشاره است به پيروان حضرت اعلی .

-١٨٨يقترن الکاف برکنها النّون (بند ١٧٧)
حضرت وليّ امراللّه در تواقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته مفاهيم و معانی حروف ” کاف ” و ” نون ” را به اين مضمون بيان فرموده‌اند : کلمه ” کن ” متشکّل از دو حرف ” کاف ” و ” نون ” است که اشاره‌ای است به کلمه خلّاقه خداوند که آفرينش به امر او به وجود می آيد و نيز حاکی از قدرت مظهر ظهور الهی و قوّه عظيم روحانی او است . در قرآن مجيد کلمه ” کن ” به معنای صدور حکم خداوند در ايجاد و خلقت آمده است .

ص ٢٣٣

-١٨٩هذا النّظم الاعظم (بند ١٨١)
در کتاب مبارک بيان فارسی حضرت اعلی می فرمايند : طوبی لمن ينظر الی نظم بهآءاللّه و يشکر ربّه فانّه يظهر و لا مردّ له من عنداللّه فی البيان . حضرت وليّ امراللّه اين ” نظم ” را همان نظم بديعی می دانند که جمال مبارک در کتاب مستطاب اقدس اصول و احکامی را که کافل اجرای اين نظم عظيم است نازل و در توصيفش می فرمايند : قد اضطرب النّظم من هذا النّظم الاعظم . خصوصيات نظم بديع جهانی در آثار جمال مبارک و حضرت عبدالبهاء و تواقيع حضرت وليّ امراللّه و دست خطهای بيت العدل اعظم مشروحاً بيان گرديده است . مؤسّسات نظم اداری بهائی که در حال حاضر داير است و به منزله اساس بنيان نظم بديع حضرت بهاءاللّه محسوب در آينده ايّام به مرحله بلوغ خواهد رسيد و به اتّحاديّه جهانی بهائی مبدّل خواهد شد . در اين مورد حضرت وليّ امراللّه فرموده‌اند که اين نظم اداری همينکه اجزاء مرکّبه و تأسيسات اصليّه‌اش با کمال اتقان و جدّيت شروع به فعّاليت نمود دعوی خود را مبرهن داشته ثابت خواهد کرد که نه تنها قابليت آن را دارا است که به منزله هسته نظم بديع الهی محسوب گردد بلکه نمونه کامل آن است و بايد در ميقات خود عالم انسانی را فرا گيرد .

ص ٢٣٤ برای اطّلاع بيشتر در باره سير تکاملی نظم اداری به تواقيع حضرت وليّ امراللّه که در (نظم بديع جهانی حضرت بهاءاللّه ) منتشر شده رجوع شود .

-١٩٠يا مطلع الاعراض (بند ١٨٤)
اين آيه اشاره به ميرزا يحيی معروف به صبح ازل ، يکی از برادران ناتنی حضرت بهاءاللّه است که از هيکل اقدس سنّاً جوانتر بود و به مخالفت با آن حضرت و امر مبارکش قيام کرد . حضرت اعلی ميرزا يحيی را تعيين فرمودند که تا قبل از ظهور قريب الوقوع موعود بيان زعامت اسمی جامعه بابی را عهده دار شود . ميرزا يحيی به اغوای سيد محمّد اصفهانی (يادداشت شماره ١٩٢) به امر حضرت اعلی خيانت کرد و مدّعی جانشينی آن حضرت شد و بر ضدّ حضرت بهاءاللّه توطئه کرد ، حتّی در صدد قتل هيکل اطهر برآمد . وقتی جمال مبارک رسماً امر خود را در ادرنه به او اعلان فرمودند ميرزا يحيی در جواب ، ادّعای مظهريّت نمود ولی عاقبة الامر به جز عدّه معدودی که به او گرويدند و به ازلی معروف شدند جميع ، ادّعاهای او را رد نمودند )يادداشت شماره ١٧٧) . حضرت وليّ امراللّه او را مرکز نقض عهد حضرت اعلی توصيف فرمودند . (رجوع شود به (گاد پاسز بای) ، فصل دهم . )

ص ٢٣٥

-١٩١اذکر فضل مولاک اذ ربّيناک فی اللّيالی و الايّام لخدمة الامر (بند ١٨٤)
حضرت وليّ امراللّه در (گاد پاسز بای) به اين نکته اشاره می فرمايند که حضرت بهاءاللّه سيزده سال از ميرزا يحيی بزرگتر بودند و در ايّام کودکی و بلوغ او را تحت رعايت و دلالت خويش داشتند .

-١٩٢قد اخذ اللّه من اغواک (بند ١٨٤)
اين آيه اشاره است به سيّد محمّد اصفهانی که حضرت وليّ امراللّه او را دجّال امر بهائی خوانده‌اند . سيّد محمّد از نظر اخلاقی منحط و جاه طلب و همان شخصی بود که ميرزا يحيی را اغوا کرد که ادّعای مظهريّت کند و به مخالفت با حضرت بهاءاللّه برخيزد (يادداشت شماره ١٩٠) . سيّد محمّد گر چه از پيروان ميرزا يحيی بود ، ولی با جمال مبارک به عکّا تبعيد شد و در آنجا به تحريکات و توطئه های خود بر ضدّ حضرت بهاءاللّه ادامه داد . حضرت وليّ امراللّه در (گاد پاسز بای) عواملی را که به مرگ او منجر شد تشريح می فرمايند که ترجمه آن از اين قرار است : چنين معلوم بود که حيات جمال اقدس ابهی را خطری

ص ٢٣٦ جديد تهديد می نمايد . هر چند هيکل مبارک مکرّراً کتباً و شفاهاً پيروان خويش را قويّاً انذار فرمودند که در مقابله با دشمنان جفاکار هرگز انتقام نجويند و حتّی عرب سرکشی را که به امر مبارک اقبال کرده بود و برای استخلاص مولای محبوبش از مصائب وارده ، فکر انتقام در سر می پرورانيد به بيروت روانه فرمودند ، با وجود اين تأکيدات ، هفت نفر از مجاورين در خفا سه نفر از ستمکاران را که از جمله سيّد محمّد و آقا جان (معروف به کج کلاه) بودند به قتل رساندند . وحشت و اضطرابی که از اين عمل ، جامعه ستمديده ياران الهی را فرا گرفت چنان بود که وصف نتوان کرد . تکدّر و تأثّر قلب اطهر بی نهايت شديد بود چنانکه در لوحی که اندکی بعد از اين واقعه نازل گرديد در باره تأثّرات خويش چنين می فرمايند : ” لو اذکر حرفاً منه لتنفطر عنه السّموات و الارضين ” و ” يندکّ کلّ جبل شامخ رفيع ” و در مقام ديگر می فرمايند : ” ليس ضرّی سجنی بل عمل الّذين ينسبون انفسهم اليّ و يرتکبون ما ناح به قلبی و قلمی ” .

ص ٢٣٧

-١٩٣اختاروا لغة من اللّغات … و کذلک من الخطوط (بند ١٨٩)
حضرت بهاءاللّه امر می فرمايند که يک زبان و يک خطّ بين المللی اختيار شود و برای تحقّق اين امر در آثار مبارکه دو مرحله پيش بينی شده است . مرحله اول اختيار يکی از زبانهای متداول يا اختراع زبانی است که بايد علاوه بر زبان مادری در تمام مدارس عالم تدريس شود . جمال مبارک دول عالم را موظّف فرموده‌اند که از طريق پارلمانهای خود قرار اين امر عظيم را بدهند . مرحله ثانی آن است که در مستقبل بعيد يک زبان و يک خط در جميع عالم متداول گردد .

-١٩٤انّا جعلنا الامرين علامتين لبلوغ العالم (بند ١٨٩)
علامت اول که در آثار جمال مبارک برای بلوغ عالم معيّن شده ظهور صنعت مکنونه است و آن متضمّن کشف طريق کاملی است برای تبديل عناصر و کشف اين صنعت علامت پيشرفت حيرت انگيز علوم و صنايع در آينده ايّام است . در باره علامت ثانی حضرت وليّ امراللّه می فرمايند : جمال اقدس ابهی در کتاب اقدس اختيار يک لسان و يک خطّ

ص ٢٣٨ را برای من علی الارض امر فرموده‌اند . اجرای اين حکم ، طبق بيان مبارک ، يکی از علائم بلوغ عالم است . (ترجمه) و نيز در مورد مراحل تحقّق بلوغ عالم اين بيان مبارک حضرت بهاءاللّه سبب مزيد بصيرت است : از جمله علامت بلوغ دنيا آن است که نفسی تحمّل امر سلطنت ننمايد سلطنت بماند و احدی اقبال نکند که وحده تحمّل آن نمايد . آن ايّام ايّام ظهور عقل است ما بين بريّه . طبق بيان حضرت وليّ امراللّه تحقّق بلوغ عالم با وحدت عالم انسانی و تشکيل اتحاديّه جهانی و ايجاد نيروی محرّکه بی سابقه‌ای در حيات روحانی و اخلاقی و عقلانی نوع بشر مقارن است .