قد کتب اللّه عليکم النّکاح ايّاکم ان تجاوزوا عن الاثنتين و الّذی اقتنع بواحدة من الامآء استراحت نفسه و نفسها و من اتّخذ بکراً لخدمته لا بأس عليه کذلک کان الامر من قلم الوحی بالحقّ مرقوماً * تزوّجوا يا قوم ليظهر منکم من يذکرنی بين عبادی هذا من امری عليکم اتّخذوه لانفسکم معيناً *
God hath prescribed matrimony unto you. Beware that ye take not unto yourselves more wives than two. Whoso contenteth himself with a single partner from among the maidservants of God, both he and she shall live in tranquillity. And he who would take into his service a maid may do so with propriety. Such is the ordinance which, in truth and justice, hath been recorded by the Pen of Revelation. Enter into wedlock, O people, that ye may bring forth one who will make mention of Me amid My servants. This is My bidding unto you; hold fast to it as an assistance to yourselves.
خداوند واجب کرده است بر شما نکاح را، مبادا بیشتر از دو زن بگیرید. اگر به یکی قناعت کنید هم خودش راحت است و هم زن راحت است. استخدام دوشيزگان را برای خدمات خانه توسّط مردان مجاز است. اینطور امر الهی از روی حق و راستی از قلم وحی نوشته شده است. ازدواج کنید ای مردم، تا اینکه از شما نسلی ظاهر شود که به ذکر الهی بپردازد و ذکر کند مرا بین بندگان. این از اوامر الهی است بر شما. این امر را برای خود معین و یار و یاور بگیرید.
گر چه نصّ کتاب مستطاب اقدس ظاهراً تزويج ثانی را اجازه می دهد، حضرت بهاءاللّه می فرمايند که آسايش و آسودگی خاطر وقتی ميسّر است که به همسر واحد قناعت شود. آن حضرت در باره اين نکته در لوحی می فرمايند که انسان بايد به نحوی عامل گردد که سبب راحت و آسايش خود و همسرش باشد. حضرت عبدالبهاء، مبيّن منصوص آيات اللّه در تبيين اين آيه مبارکه می فرمايند که مقصد از اين بيان مبارک فی الحقيقه زوجه واحده است و اين مطلب در بعضی الواح ذکر گرديده. از جمله می فرمايند: اعلمی انّ شريعة اللّه لا تجوز تعدّد الزّوجات لانّها صرحت بالقناعة بواحدة منها و شَرَطَ الزّوجة الثّانية بالقسط و العدالة بينهما فی جميع المراتب و الاحوال فامّا العدل و القسط بين الزّوجتين من المستحيل و الممتنعات و تعليق هذا الامر بشیء ممتنع الوجود دليل واضح علی عدم جوازه بوجه من الوجوه فلذلک لا يجوز الّا امرأة واحدة لکلّ انسان. تعدّد زوجات يک سنّت بسيار قديمی در بين اکثر جوامع بشری است. مظاهر الهی به مرور زمان مردم را برای اختيار همسر واحد آماده فرموده‌اند. مثلاً حضرت مسيح تعدّد زوجات را تحريم نفرمود، فقط امر طلاق را، مگر در مورد ارتکاب زنا، منسوخ داشت. حضرت محمّد تعداد زوجات را منحصر به چهار فرمود، اما اجرای عدالت را شرط لازم برای اختيار بيش از يک همسر مقرّر داشت و طلاق را نيز اجازه فرمود. حضرت بهاءاللّه که احکام و تعاليم خويش را در محيط اسلامی نازل فرمود، حکم اختيار زوجه واحده را با رعايت حکمت تدريجاً اظهار فرمود نه دفعةً واحدةً. جمال اقدس ابهی به صورت ظاهر اختيار دو زوجه را در کتاب مستطاب اقدس اجازت فرمودند و در عين حال با تعيين مبيّنی مصون از خطا شرايطی را به وجود آوردند که به موجب آن حضرت عبدالبهاء را قادر ساخت تا چنين تبيين فرمايند که مقصد از اين حکم اکتفا به زوجه واحده است.
من اتّخذ بكراً لخدمته لا بأس عليه
جمال اقدس ابهی استخدام دوشيزگان را برای خدمات خانه توسّط مردان مجاز دانسته‌اند زيرا اين امر در ميان شيعيان فقط وقتی جايز بوده که خطبه محرميّت بين صاحب خانه و دوشيزه مستخدم خوانده شده باشد. حضرت بهاءاللّه در باره اين موضوع می فرمايند که اين محض از برای خدمت است چنانکه صغار و کبار ديگر را اجرت می دهند برای خدمت (سؤال و جواب، فقره ۳٠). مخدوم حقّ هيچ نوع رابطه جنسی با دوشيزه مستخدم ندارد و آن بکر هر وقت که خواهد زوج اختيار کند اختيار با نفس او است زيرا خريدن اماء حرام است (سؤال و جواب، فقره ۳٠).
كذلك كان الامر من قلم الوحى بالحقّ مرقوماً. تزوّجوا يا قوم ليظهر منكم من يذكرنى بين عبادى هذا من امرى عليكم اتّخذوه لانفسكم معيناً. گر چه امر ازدواج در کتاب مستطاب اقدس نازل گرديده، ولی به صريح بيان حضرت بهاءاللّه اين حکم واجب نيست (سؤال و جواب، فقره ٤٦). حضرت ولىّ امراللّه نيز در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته می فرمايند که ازدواج به هيچ وجه از واجبات نيست و اتّخاذ تصميم در باره تأهّل و يا تجرّد مآلاً به افراد راجع است. اگر شخصی برای اختيار همسر مناسب مدّتی طولانی صبر نمايد و يا به کلّی مجرّد بماند نبايد تصوّر نمود که آن شخص به مقصد غائی حيات خويش که اصولاً امری است روحانی واصل نگرديده است.
در کتاب اقدس و دیگر الواح جمال مبارک از جمله الفاظ نکاح، اقتران، قران، زواج، و تزویج به عنوان معادل اصطلاح ازدواج به کار رفته است .
قد كتب الله عليكم النّكاح ايّاكم ان تجاوزوا عن الاثنتين والّذى اقتنع بواحدة من الامآء استراحت نفسه ونفسها ومن اتّخذ بكراً لخدمته لا بأس عليه كذلك كان الامر من قلم الوحى بالحقّ مرقوماً. تزوّجوا يا قوم ليظهر منكم من يذكرنى بين عبادى هذا من امرى عليكم اتّخذوه لانفسكم معيناً. در این دو بیان مبارک به ازدواج امر میفرمایند تا نفوسی ظاهر شوند و ذکر الهی در میان بندگان نمایند و نیز در خصوص حکم ازدواج و مقصد غائی از آن در لوح بشارات میفرمایند: ” بشارت هشتم اعمال حضرات رهبه و خوریهای ملت حضرت روح علیه سلام الله و بهائه عندالله مذکور و لکن الیوم باید از انزوا قصد فضا نمایند و بماینفعهم به العباد مشغول گردند. و کل را اذن تزویج عنایت فرمودیم. لیظهر منهم من یذکر الله… ” حضرت عبدالبهاء میفرمایند: “تاهل بموجب شریعت لازم است. لذا خیلی مبارک است. در جوانی نتایج و برکاتش معلوم نیست ولی بعدها انسان میبیند عائله ای تشکیل نموده خیلی متلدذ میشود و محظوظ. دیگر انکه تاهل برای انسان حصنی میگردد که از هوی و هوس مصون میماند و محفوظ. سبب عفت و عصمت انسان شود. چه عندالله امری اعظم از عصمت و عفت نیست. این اعظم مقامات عالم انسانی است و از خصائص این خلقت رحمانی و دون آن از مقتضیات عالم حیوانی. لهذا تاهل مبارک است و عندالله مقبول.
در خصوص تعدد زوجات نیز باید گفت که حضرت بهالله در مواضع متعدده از کتاب اقدس پیش از نزول حکم خاصی بیان حضرت رب اعلی را در آن خصوص بعین عبارت و یا به مضمون نقل فرموده اند و سپس تعدیل فرموده اند. حکم عدم تجاوز از دو زوجه به حقیقت روح شرع بیان است که حضرت بهالله در عهد ابهی نقل و با شیوه ی مخصوص آنرا تعدیل فرموده اند زیرا میفرمایند اختیار دو زوجه مشروط به شرط عدالت است که تحقق آن محال است. در فقره ی سی ام از رساله ی سوال و جواب نیز نازل”… و زیاده بر دو زوجه هم حرام است” ظاهراً حکم به دو زوجه داده شده اما در کتاب اقدس میفرمایند راحت زوج و زوجه در ازدواج شخص با زوجه ی واحده فرموده اند. حضرت عبدالبهاء در لوح مبارک خطاب به صدر فریدنی میفرمایند” زوجه ی ثانیه مشروط به عدل است و عدل بسیار مشکل. طوبی لمن له القدره علی ذلک.” و در لوح دیگری میفرمایند” چون عدالت بسیار مشکل است لهذا راحت در زوجه ی واحده است….” و نیز در لوح حکمی داود میفرمایند” … عدالت را در تعدد زوجات شرط فرمودند تا کسی یقین بر اجرای عدالت نکند و قلبش مطمئن شود که عدالت خواهد کرد متصدی تزویج تانی نشود… و عدالت به درجه ی امتناع است… مقصود این است که تعدد زوجات بدون عدالت جائز نه” همچنین در لوح میسیس روزنبرگ میفرمایند:” اما به نص کتاب اقدس در تزویج فی الحقیقه توحید است زیرا مشروط به شرط محال است”
در ایام جمال ابهی و حضرت عبدالبهاء به علت رسوخ سنت دیرین که تعدد زوجات بود با مومنان در این باب با حکمت و مدارا معامله گردید و لیکن بشرحی که خواهد آمد در ایام حضرت ولی امرالله منع اختیار زوجه ی ثانی به تصریح کامل اعلام گردید.
حضرت ولی امرالله در توقیع ایادی امرالله جناب علی اکبر فروتن میفرمایند: راجع به تزویج نمودن دو زن در آن واحد فرمودند نهی صریح است زیرا مشروط به شرط محال است.” بیت العدل اعظم الهی نیز در توضیح آیه میفرمایند” اگر چه نص کتاب مستطاب اقدس ظاهراً تزویج ثانی را اجازه میدهد، حضرت بهالله میفرمایند که آسایش و آسودگی خاطر وقتی میسر است که به همسر واحد قناعت شود. …. حضرت عبدالبهاء در تبیین این آیه ی مبارکه میفرمایند که مقصد از این بیان مبارک فی الحقیقه زوجه واحده است و این مطلب در بعضی الواح ذکر گردیده. از جمله میفرمایند: اعلمی ان شریعه الله لا تجوز تعدد الزوجات لانها صرحت بالقناعه بواحده منها و شرط الزوجه الثانیه بالقسط و العداله بینهما فی جمیع المراتب و الاحوال فاما العدل و القسط بین الزوجتین من المستحیل و الممتنعات و تعلیق هذا الامر بشیئی ممتنع الوجود دلیل واضح علی عدم جوازه بوجه من الوجوه فلذلک لایحوز الا امراه واحده لکل انسان” ملحقات کتاب اقدس صفحات ۲۳۵-۲۳۶