اصلاحات اعمال شده در ایقان چه بوده و در چه زمانی انجام شده است؟ آیا این اصلاحات علنی بوده یا مخفی؟ منظور از این اصلاحات چه بوده است؟ اشکالات لازم به اصلاح چه بوده‌اند؟ آیا در کتب سماوی دیگر نیز از این دست اشکالات موجود بوده است؟
بروز اشکالات موجود در کتب سماوی، از جمله ایقان عمدی است یا سهوی؟ اگر عمدی است، مقصد از آن چیست؟ آیا این که اشکالاتی لغوی و جزیی در ایقان اوّلیّه موجود بوده از وقر و منزلت آن می‌کاهد؟ آیا منزول بودن ایقان (یا هر کتاب آسمانی دیگر) مشروط به مبرّا بودن آن از اشکالات لغوی است؟ آیا یک اثر منزول از هر لحاظ باید مطابق عرف جاری خلایق باشد؟ آیا مظهر الهی نمی‌تواند بعضی مقاصد تمحیصی- تطهیری خود را از طریق عدم تطابق متن منزول با قواعد قوم به انجام برساند؟ آیا نمونه‌ای از این جریان را به یاد می‌آورید؟ اقرار علنی و رسمی مراجع بهائی بر اِعمال اصلاحات متنی در ایقان اوّلیّه چه چیزی را ثابت می‌کند؟ آیا کتب آسمانی دیگر از جمله قرآن مجید از فرایند اصلاح اشکالات مصون بوده‌اند؟ آیا آیات ناسخ و منسوخ در قرآن مجید نوعی از همین اصلاحات نیست؟ آیا مظهر الهی از نقل به مضمون آیات کتب پیشین ممنوع است؟ چرا حضرت بهاءالله در حالی که در آخرین اثر منزول از قلم مبارکشان، لوح شیخ نجفی، فقرات متعدّد و بعضاً مفصّل از آثار و آیات پیشین خود را بعینه نقل می‌فرمایند، در ایقان اوّلیّه معدودی از آیات قرآنی را با جزیی تغییر در شکل ظاهری آن، نقل به مضمون فرموده‌اند؟ آیا این پدیده نیز دامی امتحانی برای طرد قشریّون اسلامی نبوده است؛ درست مثل جلسۀ محاکمۀ حضرت باب در تبریز که علمای اعلام به دلیل امتناع هیکل مبارک از صرف صیغه‌های یک فعل عربی، از ایمان به موعود و محبوب ابدی خود بازماندند؟
الف) از منظر منابع بهائی
- «این‌که در بارۀ کتاب مبارک ایقان مرقوم داشتند، این سنه و سنۀ قبل، حسب الامر مجدد در حضور عرض شد و به طراز بدیع مزیّن؛ انشاءاللّه یک جلد از آن ارسال می‌شود تا طالبین و مقبلین از روی آن بنویسند. اگر چه کلّ ما ظهر من عنده هو حقّ لا ریب فیه، و لکن از آنچه نازل شد، همان نسخۀ اوّل به اطراف رفت من غیر ملاحظه ” انتهی.»(جمال مبارک، مائدۀ7، ص139، مطلب سیزدهم)
- «در حفظ کتاب الهی (ایقان) سعی بلیغ مبذول دارند چه که مجدّد امام وجه قرائت شده. آنچه در دست عباد است باید به آن مطابق و موافق شود و کتاب ایقان هم صحیح آن به جناب علی قبل اکبر علیه بهایی عنایت شد. نسخ موجوده باید به آن مطابق شود یا از روی آن مجدد بنویسند؛ این اولی و انسب است.»(حضرت بهاءالله، فاضل مازندرانی، اسرارالآثار1، ص278)
- «نُسَخ خطّی دیگر (از کتاب ایقان) نیز از سال 1280 و سنین متعاقبۀ آن به نظر رسید و تفاوت‌هایی در نُسَخ متأخّره با نسخ سابقه موجود است که فقط در تغییر بعضی از جُمَل عربیّه به تطبیق با قوانین ادبیّه می‌باشد که در ایّام ابهی شد.»(فاضل مازندرانی، اسرارالآثار1، ص268)
- «نسخه اصلی کتاب ایقان که جناب حاجى میرزا سیّد محمّد به اخذ آن مفتخر شده بود به خط حضرت عبدالبهاء که در آن زمان بیش از هیجده سال از عمرشان نمى‌گذشت تسوید گشته‌است. حضرت بهاءالله درحاشیه بعضى از صفحات به خطّ مبارک تصحیحات چندى را مرقوم نموده و در صفحات آخر کتاب چنین فرموده‌اند: “این عبد در کمال رضا جان بر کف حاضرم که شاید از عنایت الهى و‌فضل سبحانى این حرف مذکور مشهور در سبیل نقطه و کلمه علیا فدا‌شود و‌جان در‌بازد و اگر‌این‌خیال نبود فوالّذى نَطَق الرُّوح به امره آنى در این بلد توقّف نمى‌نمودم و‌کفى بالله شهیداً.”»(نفحات ظهور حضرت بهاءالله، ص173)
ب) از منظر کتاب رمز و راز
- «اصلاحاتی كه حضرت بهاءالله، بنفسه‌الاقدس در ایقان انجام دادند، نسخه جدیدی از كتاب به وجود آورد و به طور خیلی طبیعی، نُسَخ دیگر از حیّز انتفاع ساقط شدند.»(دایرۀ تحقیق مرکز جهانی، رمزوراز، ص64)
- «دایرۀ تحقیق از انواع تغییرات متنی دیگر نیز سخن می‌گوید، مثل اصلاحات سبكی و دستوری. حضرت بهاءالله خود، در رسالۀ سؤال و جواب كه مكمّلی است بر كتاب اقدس، فرایند تصحیح و دلایل آن را افشاء می‌فرمایند: «بسیاری از الواح نازل شد و همان صورت اوّلیه، من دون مطابقه و مقابله، به اطراف رفته؛ لذا حسب الامر به ملاحظۀ آنكه معرضین را مَجال اعتراض نماند، مكرّر در ساحت اقدس قرائت شد و قواعد قوم در آن اجراء گشت.»(87) و چنین مطلبی البتّه حملاتی را از آن دست كه نجفی انجام داده، محتمل می‌سازد. چنین افشاگری‌هایی در مورد تصحیـح، به خصوص از جانب خود حضرت بهاءالله، امثال نجفی را پاك كنف می‌كند. دایرۀ تحقیق در همین یادداشت، به نحو تأییدآمیزی فاش می‌سازد كه: «در مورد تغییرات سبكی و دستوری باید خاطرنشان كرد كه تغییرات متعدّدی كه همۀ آن‌ها در متون استنساخ شده در زمان حیات حضرت بهاءالله منعكس شده‌اند، ثبت شده است و این بدان معنی است كه آن حضرت این تغییرات را ملاحظه و تأیید فرموده‌اند. امّا بعضی از این تغییرات در نسخه‌های چاپ سنگی اوّلیه اعمال نشده‌اند. لطفاً به سند ضمیمه كه در آن تعدادی از این تغییرات فهرست شده، رجوع نمایید. بسیار مهم است توجّه شود كه تغییرات سبكی و دستوری مذكور، در طول زمان صورت گرفته و اغلب، این خود زین‌المقربین بوده كه آن‌ها را پیش‌نهاد می‌داده است و لهذا دستنویس‌های مختلف، از این لحاظ، تا حدودی با هم فرق دارند.»(رمزوراز، ص66)