ملاک ارزش مندی ایقان چیست؟ اهمّیت کتاب ایقان از چه لحاظ است؟ آیا بدون درنظر گرفتن ایقان، می‌توان مدعی تحقیق صحیح در امر مبارک شد؟ چرا ایقان نقشی اساسی در معرفت عمقی احبا داراست؟ نگرش ابوالفضائل گلپایگانی نسبت به ایقان چگونه بوده است؟ تبلیغ امرالله چه رابطه‌ای با ایقان دارد؟
- «ایاک أن تعترضَ بالکلمات علی الّذی خضعت الآیات لوجهه المشرق المنیر خف عن اللّه الّذی خلقک و سوّاک و لا تشمت الّذین آمنوا و انفقوا انفسهم و اموالهم فی سبیل اللّه الملک العزیز القدیرانک من الّذین اذ نزل الفرقان من لدی الرّحمن قالوا إن هذا الّا اساطیرُ الاوّلین و اعترضوا علی اکثر آیاته فانظر فی الایقان ثمّ فی کتب اُخری لتری و تعلم ما اعترضت به من قبل علی محمّد رسول‌الله و خاتَم‌النَّبیین.»(اقتدارات و چند لوح دیگر، صص195- 194، لوح قناع، خطاب به حاجی محمد کریم خان کرمانی، رئیس خود خواندۀ شیخیه) (مضمون: مبادا به کلمات به کسی که آیات در برابر وجه منیرش خاضعاند، اعتراض کنی. بترس از خداوندی که تو را خلق کرد و شکل داد، و کسانی را که ایمان آوردند و جان و مالشان را در راه خداوند ملک عزیز قدیر، نثار نمودند سرزنش مکنتو از کسانی هستی که در زمان نزول قرآن از نزد خداوند رحمن، گفتند این نیست مگر افسانه‌های پیشینیان و بر اکثر آیات آن اعتراض نمودند. به ایقان بنگر و نیز به کتاب‌های دیگر، تا آنچه را که از قبل به واسطۀ آن، به محمّد رسول‌الله و خاتَم انبیاء اعتراض نموده ای، ببینی و بفهمی.)
- «آنچه (در كتاب مستطاب ایقان) ذکر شده، جمیع ارض و مَن علیها را کافی است.»(ایقان مبارك، فقرۀ266)
- «معادله نمی‌نماید به آن (کتاب ایقان)، آنچه به این شان (به این سبک، شاید اشاره به آثار حضرت باب باشد) از قبل نازل شده.»(جمال مبارک، مائده 7، باب ششم، ص245)
- «حضرت ولی امرالله فرموده‌اند که ایقان “اساسی‌ترین کتاب در مورد ظهور امر بهایی” و “مهم‌ترین کتابی که در مورد اهمّیت روحانی امر مبارک نوشته شده” می‌باشد. “این سفر مبین، از اهم آثاری است که از قلم معجز شیم شارع امر بهایی نازل شده (و) اعظم و اشرف از کل محسوب است.” ، “از نقطه نظر بهایی این کتاب به مراتب مهم‌تر و اساسی‌تر از سایر آثار حضرت بهاءالله، به استثنای کتاب اقدس می‌باشد” ایشان می‌فرمایند که اهمّیت ایقان در این نکته است که این اثر، “مهم‌ترین کتابی است که حضرت بهاءالله اساس عقاید امرالله را در آن بیان فرموده‌اند.” »(نقل از مقالۀ “مقام و موقف کتاب مستطاب ایقان”، خاضع فناناپذیر و سینا فاضل، صص4- 3)
- «در میان لئالی پر ارزشی که در این دوره، از دریای موّاج ظهور حضرت بهاءالله بیرون ریخته، مهمّ‌ترین و مقدّم‌ترین آن‌ها، کتاب ایقان است.»(حضرت ولیِّ‌امرالله، مرور معبود، ص211- 210)
- «کسی که در صدد تحقیق شریعت بابیّه است، آیات و شواهدی کامل‌تر و جامع‌تر از این بیانات (مندرج در کتاب ایقان) در سایر کتب و آثار نمی‌یابد.»(حضرت ولیِّ‌امرالله، کتاب دور بهایی، ص44)
- «حضرت ولیِّ‌امرالله مثل همیشه، به ما یادآور می‌شوند که تا چه حدی باید به این کتاب (ایقان) توجّه داشته باشیم. می‌فرمایند این کتاب در میان آثار عقیدتی حضرت بهاءالله برجسته‌ترین و ممتازترین است و در واقع تنها کتاب مهم در میان تمامی آثار نازله از قلم وحی به استثنای کتاب مستطاب اقدس می‌باشداصول عقاید عظیم امر مبارک، پیام عظیم حضرت بهاءالله در کتاب ایقان مندرج است. حضرت ولیِّ‌امرالله می‌فرمایند: “(ایقان) مخزنی بی‌مثیل از کنوز (لآلی) بی‌حدّ و حصر” (ترجمه) می‌باشد.» [هوپر دانبار، کتاب ایقان (مصاحبه‌ای با هوپر دانبار)، ص2]
- «كتاب مستطاب ایقان، از نظر عقیدتی، به منزلۀ پیش‌فرضی است برای درك همۀ دیگر آثار حضرت بهاءالله در دوران بعد از بغداد (1892- 1863).»(رمزوراز، ص90)
- «آن حضرت (حضرت بهاءالله) در آخرین اثر برجستۀ خود، لوح ابن ذئب، اظهار می‌دارند: “باری، در مقامات لقاء و تجلّی در كتاب ایقان نازل شده آنچه كه منصفین را كفایت نماید.” اهمّیت این اثر را در «معرفت عمقیِ» شخص بهایی و نیز در تبلیغ امرالله، بیش از این نمی‌توان مورد تأكید قرار داد. حضرت شوقی افندی توصیه می‌فرمایند: “احبای الهی، به خصوص آنان كه مایلند مبلّغینی توانا و كارآمد باشند، باید این را از فرائض حتمیّۀ خود شمرند كه در اعلی وجه ممكن، با جزییّات این كتاب مقدّس (ایقان) آشنا شوند، به نحوی كه بتوانند پیام الهی را به شکلی شایسته ارائه نمایند.” اهمّیت كتاب ایقان به هیچ عنوان محدود به جرگۀ مؤمنان نیست، زیرا به تجربه ثابت شده كه این متن مبارك برای مطالعه و تحقیق دیانت بهایی، توسّط هر شخصی، از ضروریات اساسی است. این اهمّیت به اصول اعتقادی مندرج در آن تعلّق می‌گیرد.»(9)(ترجمه) (رمزوراز، ص91)
- «دانشمند شهیر بهایی، جناب ابوالفضائل گلپایگانی(1914-1844) پس از اقبال به امر جدید در سال 1876، بدایتاً از نگاشتن هر چیزی راجع به دیانت بهایی اِبا داشت؛ زیرا می‌پنداشت كه آثاری از حضرت بهاءالله همچون كتاب مستطاب ایقان، هر نوع بحث و بررسی دیگری را غیر ضروری می‌نماید(و) مكرّراً متقاضیان را به این كتاب احاله می‌داد.»(رمزوراز، صو)
- «شرق‌شناس کمبریج، ادوارد گرانویل براون، در بارۀ ایقان می‌گوید: “این، اثری است با شایستگی‌های فراوان، با سبکی مُتقن و بـرهانی روشن و دلیلی محکم کـه هیچ نشانی از نگرش‌های جاری انجیلی یا قرآنی یا روایتی در آن دیده نمی‌شود. (منتخبات، 254)” »(مندرج در کریستفر باک، مقالۀ “در ورای خاتَمُ‌النَّبیین”، ص3)
- «کتاب ایقان بهترین نمونه براى فراگرفتن روش تبلیغ امر الهى است.»(ادیب طاهرزاده، نفحات ظهور حضرت بهاءلله، فونت نیورومن14، ص90)
- «دو کتاب اقدس و ایقان میرزا حسین‌علی نوری نزد آنان (بهاییان) از اهمّیت ویژه‌ای برخودار است.»(حجّت‌الاسلام محمّدرضا نصوری، سایت خبرگزاری فارس، مورّخ 1/3/1395)