شعر ، ادب ، هنر در دیانت بهائی

موسیقی و نقش آن در تعلیم و تربیت اطفال (بخش چهارم)

حتی با استفاده از وزنهای منظم موسیقی و تاثیری که در جریان خون و تنفس آدمی و برانگیختن هیجانات دارد، آهنگهای حماسی و نظامی ساخته شده است که سبب تقویت قوای سپاهیان گردد و آنان را در بحبوحۀ خطرات به میدان جنگ می کشاند25

اما موسیقی به طور کلی سبب می شود که انسان از کار یکنواخت خسته نشده و به صرف انرژی کمتری، کار بیشتری بپردازد. حتی این تاثیر در حیوانات نیز مشاهده شده است. به طوریکه شترها در برابر آهنگی به نام “حدی” – آهنگی که اعراب برای شترها در راه و کاروان می خوانند- رنج راه و حتی تشنگی خود را از یاد می برند و مسافات زیادی را تا مقصد بدون احساس تشنگی و خستگی طی می کنند.
امروزه در کارخانه ها و کارگاه های کشورهای پیشرفته، از موسیقی در جهت ایجاد نظم و ترتیب در کارها استفاده می کنند، اما نظم و ترتیبی که بیشتر به جنب و جوش و حرکت متمایل باشد نه به آرامش و انبساط، تا بتواند محرک کار و کوشش بیشتری شود. با این وصف می توان با استفاده از موسیقی، هنگامی که موقعیت ایجاب می کند که کودکان به انجام کاری بپردازند و یا آن کار را تعلیم بگیرند، برای تقویت قوای آنان و ایجاد نظم و ترتیب و حسّ شادابی و عدم خستگی، از نغمات موسیقی یا آواز های دسته جمعی مدد گرفت موسیقی و تحکیم مبانی اخلاقی و اجتماعی در کودکان:
موسیقی یکی از مقتدر ترین وسایل موثر در پیشرفت مدنیّت اجتماعی و فرهنگ اخلاقی است. این وسیله انسان ها را قادر می سازد که صحیح ترین و مفید ترین و عالی ترین اصول اخلاقی و انسانی که هدیۀ الهی است، در خلق و خوی خود ظاهر سازند. قائل شدن ارزش اخلاقی برای موسیقی از دیرباز مورد توجه حکما و دانشمندان بوده است. به خصوص در یونان قدیم که افلاطون واضع این اصل بود و شاگردش ارسطو نیز آن را تکمیل نمود. روایتی از تورات نیز نقل شده است است و حاکی از آن است که حضرت داوود با نواختن چنگ، روح پلید را از تن کسی که به آن مبتلا شده بود، بیرون می رانده است.(26)
موسیقی در ایجاد و تقویت فضائل اخلاقی اثر بسزائی دارد. حضرت عبدالبهاء می فرمایند:
“بعضی از احساسات به طور عَرَضی ایجاد می شوند و برخی مبنای اساسی دارند، فی المثل بعضی افراد، طبعاً مهربانند ولی ممکن است ناگهان دستخوش خشم و غضب گردند. ولی در چنین موقعی اگر موسیقی اصغاء نمایند، طبیعت واقعی آنها، مجدداً بروز می نماید. موسیقی فی الحقیقه طبیعت ذاتی و جوهر حقیقی هر فرد را بیدار می سازد.” (27)
اگر چه موسیقی دارای این اثر عظیم است ولی در مورد همه افراد، این قدرت موسیقی موثر نمی افتد، زیرا اشخاصی هستند که دیگر خُلق و خوی ناپسند در وجودشان جایگزین و دائمی شده است. معذالک قابلیت تغییر خلق و عادت به وسیله موسیقی در اکثر کودکان وجود دارد زیرا اطفال در سنین کم دارای روحی پاک و احساسات لطیف و قلبی فارغ از هر نوع کدورت و تیرگی می باشند و به فرمودۀ حضرت عبدالبهاء: “موسیقی هیجان و تأثیر شدیدی در قلوب اطفال ایجاد می کند زیرا قلوبشان پاک و بی آلایش است و نغمات موسیقی در آن تأثیر شایان دارد.” (28)
موسیقی در ایجاد حس تعاون و همکاری و مهار نمودن حالت خودخواهی در کودکان نیز موثر است و به گفته یکی از روانشناسان، “شرکت در فعالیت موسیقی اثرات مثبتی در روابط بین فردی و همبستگی گروهی بر جا می گذارد.” (29)
همچنین موسیقی در ایجاد روحیۀ شجاعت و نیز تحمّل سختی ها و ایجاد صبر و حوصله نیز موثر می باشد. دیگر از تاثیرات موسیقی در کودکان، ایجاد حس رأفت و مهربانی می باشد. حضرت عبدالبهاء در مورد تاثیر موسیقی در محبت، می فرمایند: ” موسیقی در عوالم محبت چه نقش موثری دارد، وقتی انسان به درک محبت الله فائز گردد، موسیقی تاثیر شدید در او می بخشد.” (30)
از آنجا که نغمات منظم و هماهنگ موسیقی در روح و روان همه افراد (حتی کسانی که به شنیدن موسیقی عادت ندارند) موثر است، می توان گفت که موسیقی یکی از بهترین وسایلی است که وظیفه ارتباط بین ارواح انسانی را می تواند انجام دهد. موسیقی می تواند به عنوان یک زبان جهانی، موجد احساس یگانگی و برابری بین انسان ها شود. از موسیقی می توان به عنوان وسیله ای در جهت تفهیم اصل ” وحدت عالم انسانی” و نیز ایجاد صلح عمومی استفاده نمود. به فرموده حضرت ولی امرالله: ” برای اثر بخشیدن در روح انسانی، موسیقی وسیلۀ مهمی است که ما را در ارتباط روحی کمک نماید.”


طلوعی دیگر(Tlgrm.in/tolouidigar)