لوح مبارک سلطان ایران با اعرابگذاری و لغتنامه

تنظیم: عزیزالله سلیمانی اردکانی
در تاریخ ۱۱۵ بدیع

هُوَاللهُ تَعالیٰ شَأنُهُ العَظَمَةُ وَ الاِقتِدارُ

[در کتاب «الواح نازله خطاب به ملوک و رؤسای ارض»، آیۀ آغاز لوح مبارک درج نشده است ولی در «مقالۀ شخصی سیّاح» از آثار حضرت عبدالبهاء آیۀ مبارکه درج شده است.]

یا مَلِکَ الاَرضِ اسْمَعْ نِدآءَ هذَا المَملُوکِ اِنّى عَبدٌ آمَنتُ بِالله وَ آیاتِه وَ فَدَیتُ نَفسى فى سَبیلِه وَ یَشهَدُ بِذلِکَ ما اَنَا فیهِ مِنَ البَلایَا الّتى ما حَمَلَها اَحَدٌ مِنَ العِبادِ وَ کانَ رَبِّىَ العَلیمُ عَلی ما اَقُولُ شَهیداً. ما دَعَوْتُ النّاسَ اِلّا اِلَی اللهِ رَبِّکَ وَ رَبِّ

العالَمینَ وَ وَرَدَ عَلَىَّ فى حُبِّه ما لا رَأتْ عَینُ الاِبداعِ شِبهَها یُصَدِّقُنى فى ذلِکَ العِبادُ الّذینَ ما مَنَعَتْهُمْ سُبُحاتُ البَشَرِ عَنِ التَّوَجُّهِ اِلَی المَنظَرِ الاَکبَرِ وَ عَنْ وَرائِهِمْ مَنْ عِندَهُ عِلمُ کُلِّ شَىءٍ فى لَوحٍ حَفیظٍ کُلَّما اَمطَرَتْ سَحابُ القَضآءِ سِهامَ البَلاءِ فى سَبیلِ اللهِ مالِکِ الاَسمآءِ اَقبَلتُ اِلَیها وَ یَشهَدُ بِذلِکَ کُلُّ مُنصِفٍ خَبیرٍ کَمْ مِن لَیالٍ فیهَا اسْتَراحَتِ الوُحُوشُ فى

کَنائِسِها وَ الطُّیُورُ فى اَوکارِها وَ کانَ الغُلامُ فِى السَّلاسِلِ وَ الاَغلالِ وَ لَمْ یَجِدْ لِنَفسِه ناصِراً وَ لا مُعیناً اَنِ اذْکُرْ فَضلَ اللهِ عَلَیکَ اِذْ کُنتَ فِى السِّجنِ مَعَ اَنفُسٍ مَعدُوداتٍ وَ اَخرَجَکَ مِنهُ وَ نَصَرَکَ بِجُنُودِ الغَیبِ وَ الشَّهادَةِ اِلی اَن اَرسَلَکَ السُّلطانُ اِلَی العِراقِ بَعدَ الّذى کَشَفْنا لَهُ بِاَنَّکَ ما کُنتَ مِنَ المُفسِدینَ اِنَّ الَّذینَ اتَّبَعُوا الهَوىٰ وَ اَعرَضُوا عَنِ التَّقوىٰ اُولئِکَ فى ضَلالٍ مُبینٍ وَ الَّذینَ یُفسِدُونَ

فِى الاَرضِ وَ یَسفِکُونَ الدِّماءَ وَ یَأکُلُونَ اَموالَ النّاسِ بِالباطِلِ نَحنُ بَرىءٌ مِنهُم وَ نَسألُ اللهَ اَنْ لا یَجمَعَ بَینَنا وَ بَینَهُم لا فِى الدُّنیا وَ لا فِى الآخِرَةِ اِلّا بِاَنْ یَتُوبُوا اِلَیهِ اِنَّهُ هُوَ اَرحَمُ الرّاحِمینَ اِنَّ الَّذى تَوَجَّهَ اِلَی اللهِ یَنبَغى لَهُ بِاَن یَکُونَ مُمتازاً فى کُلِّ الاَعمالِ عَمّا سِواهُ [سِوٰیهُ] وَ یَتَّبِعَ ما اُمِرَ بِه فِى الکِتابِ کَذلِکَ قُضِىَ الاَمرُ فى کِتابٍ مُبینٍ وَ الَّذینَ نَبَذُوا اَمرَاللهِ وَراءَ ظُهُورِهِم وَ اتَّبَعُوا اَهوائَهُم اُولئِکَ

فى خَطَأٍ عَظیمٍ
یا سُلطانُ اُقسِمُکَ بِرَبِّکَ الرَّحمنِ بِاَنْ تَنظُرَ اِلَی العِبادِ بِلَحَظاتِ اَعیُنِ رَأفَتِکَ وَ تَحکُمَ بَینَهُم بِالعَدلِ لِیَحکُمَ اللهُ لَکَ بِالفَضلِ اِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الحاکِمُ عَلیٰ مایُریدُ سَتَفنَى الدُّنیا وَ ما فیها مِنَ العِزَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ یَبقَى المُلکُ لِلهِ المَلِکِ العَلِىِّ العَلیمِ قُلْ اِنَّهُ اَوْقَدَ سِراجَ البَیانِ وَ یُمِدُّهُ بِدُهنِ المَعانى وَ التِّبیانِ تَعالیٰ رَبُّکَ الرَّحمٰنُ مِنْ اَنْ یَقُومَ مَعَ اَمرِه خَلقُ

الاَکوانِ اِنَّهُ یُظهِرُ ما یَشاءُ بِسُلطانِه وَ یَحفَظُهُ بِقَبیلٍ مِنَ المَلائِکَةِ المُقَرَّبینَ هُوَ القاهِرُ فَوقَ خَلقِه وَ الغالِبُ عَلی بَرِیَّتِه اِنَّهُ لَهُوَ العَلیمُ الحَکیمُ.
یا سُلطانُ اِنّى کُنتُ کَاَحَدٍ مِنَ العِبادِ وَ راقِداً عَلَی المِهادِ مَرَّتْ عَلَىَّ نَسائِمُ السُّبحانِ وَ عَلَّمَنى عِلمَ ما کانَ لَیسَ هذا مِنْ عِندى بَلْ مِنْ لَدُنْ عَزیزٍ عَلیمٍ وَ اَمَرَنى بِالنِّداءِ بَینَ الاَرضِ وَ السَّمآءِ بِذلِکَ وَرَدَ عَلَىَّ ما تَذَرَّفَتْ بِه عُیُونُ العارِفینَ

ما قَرَأتُ ما عِندَ النّاسِ مِنَ العُلُومِ وَ ما دَخَلتُ المَدارِسَ فَاسْئَلِ المَدینَةَ الَّتى کُنتُ فیها لِتُوقِنَ بِاَنّى لَسْتُ مِنَ الکاذِبینَ هذا وَرَقَةٌ حَرَّکَتْها اَریاحُ مَشِیَّةِ رَبِّکَ العَزیزِ الحَمیدِ هَلْ لَهَا اسْتِقرارٌ عِندَ هُبُوبِ اَریاحٍ عاصِفاتٍ لا وَ مالِکِ الاَسمآءِ وَ الصِّفاتِ بَلْ تُحَرِّکُها کَیفَ تُریدُ لَیسَ لِلعَدَمِ وُجُودٌ تِلقاءَ القِدَمِ قَدْ جاءَ اَمرُهُ المُبرَمُ وَ اَنطَقَنى بِذِکرِه بَینَ العالَمینَ اِنّی لَمْ اَکُنْ اِلّا کَالمَیِّتِ تِلقاءَ اَمرِه

قَلَّبَتْنى یَدُ اِرادَةِ رَبِّکَ الرَّحمنِ الرَّحیمِ هَلْ یَقدِرُ اَحَدٌ اَنْ یَتَکَلَّمَ مِنْ تِلقاءِ نَفسِه بِما یَعتَرِضُ بِه عَلَیهِ العِبادُ مِن کُلِّ وَضیعٍ وَ شَریفٍ لا وَ الَّذى عَلَّمَ القَلَمَ اَسرارَ القِدَمِ اِلّا مَنْ کانَ مُؤَیَّداً مِنْ لَدُنْ مُقتَدِرٍ قَدیرٍ یُخاطِبُنِىَ القَلَمُ الاَعلیٰ وَ یَقُولُ لا تَخَفْ اَنِ اقْصُصْ لِحَضرَةِ السُّلطانِ ما وَرَدَ عَلَیکَ اِنَّ قَلبَهُ بَینَ اِصْبَعَىْ رَبِّکَ الرَّحمنِ لَعَلَّ یَسْتَشْرِقُ مِنْ اُفُقِ قَلبِه شَمسُ العَدلِ وَ الاِحسانِ کَذلِکَ کانَ الحُکمُ

مِنْ لَدَى الحَکیمِ مَنزُولاً
قُلْ یا سُلطانُ فَانظُرْ بِطَرْفِ العَدلِ اِلَی الغُلامِ ثُمَّ احْکُمْ بِالحَقِّ فیما وَرَدَ عَلَیهِ اِنَّ اللهَ قَد جَعَلَکَ ظِلَّهُ بَینَ العِبادِ وَ آیَةَ قُدرَتِه لِمَن فِى البِلادِ اَنِ احْکُمْ بَینَنا وَ بَینَ الَّذینَ ظَلَمُونا مِنْ دُونِ بَیِّنَةٍ وَ لا کِتابٍ مُنیرٍ اِنَّ الَّذینَ فى حَولِکَ یُحِبُّونَکَ لِاَنفُسِهِم وَ الغُلامُ یُحِبِّکُ لِنَفسِکَ وَ ما اَرادَ اِلّا اَنْ یُقَرِّبَکَ اِلی مَقَرِّ الفَضلِ وَ یُقَلِّبَکَ اِلیٰ یَمینِ العَدلِ وَ کانَ

رَبُّکَ عَلیٰ ما اَقُولُ شَهیداً
اَنْ یا سُلطانُ لَوْ تَسمَعُ صَریرَ القَلَمِ الاَعلیٰ وَ هَدیرَ وَرقاءِ البَقاءِ عَلیٰ اَفنانِ سِدرَةِ المُنتَهىٰ فى ذِکرِ اللهِ مُوجِدِ الاَسمآءِ وَ خالِقِ الاَرضِ وَ السَّماءِ لِیُبَلِّغُکَ اِلیٰ مَقامٍ لا تَرىٰ فِى الوُجُودِ اِلّا تَجَلِّىَ حَضرَةِ المَعبُودِ وَ تَرَى المُلکَ اَحقَرَ شَىْءٍ عِندَکَ تَضَعُهُ لِمَنْ اَرادَ وَ تَتَوَجَّهُ اِلیٰ اُفُقٍ کانَ بِاَنوارِ الوَجهِ مُضیئاً وَ لا تَحمِلُ ثِقلَ المُلکِ اَبَداً اِلّا لِنُصرَةِ

رَبِّکَ العَلِىِّ الاَعلیٰ اِذاً یُصَلِّیَنَّ عَلَیکَ المَلَأُ الاَعلیٰ حَبَّذا لِهذَا المَقامِ الاَسنىٰ لَوْ تَرتَقى اِلَیهِ بِسُلطانٍ کانَ بِاسْمِ اللهِ مَعرُوفاً وَ مِنَ النّاسِ مَنْ قالَ اِنَّ الغُلامَ ما اَرادَ اِلّا اِبقاءَ اِسمِه وَ مِنهُمْ مَنْ قالَ اِنَّهُ اَرادَ الدُّنیا لِنَفسِه بَعدَ الَّذى ما وَجَدتُ فى اَیّامى مَقَرَّ الاَمنِ عَلیٰ قَدَرٍ اَضَعُ رِجْلی عَلَیهُ کُنتُ فى کُلِّ الاَحیانِ فى غَمَراتِ البَلایَا الَّتى مَا اطَّلَعَ بِها اَحَدٌ اِلَّا اللهُ اِنَّهُ قَدْ کانَ عَلیٰ ما اَقُولُ عَلیماً

کَمْ مِنْ اَیّامٍ اضْطَرَبَتْ فیها اَحُبَّتى لِضُرّى وَ کَمْ مِنْ لَیالٍ ارْتَفَعَ فیها نَحیبُ البُکاءِ مِنْ اَهلی خَوفاً لِنَفسى وَ لا یُنکِرُ ذلِکَ اِلّا مَنْ کانَ عَنِ الصِّدقِ مَحرُوماً وَ الَّذى لا یَرىٰ لِنَفسِهِ الحَیٰوةَ فى اَقَلَّ مِنْ آنٍ هَلْ یُریدُ الدُّنیا فَیا عَجَباً مِنَ الَّذینَ یَتَکَلَّمُونَ بِاَهوائِهِم وَ هامُوا فى بَرِّیَّةِ النَّفسِ وَ الهَوىٰ سَوفَ یُسئَلُونَ عَمّا قالُوا یَومَئِذٍ لایَجِدُونَ لِأنفُسِهِم حَمیماً وَ لا نَصیراً وَ مِنهُم مَنْ قالَ اِنَّهُ کَفَرَ بِاللهِ بَعدَ الَّذى یَشهَدُ

کُلُّ جَوارِحى بِاَنَّهُ لا اِلهَ اِلّا هُوَ وَ الَّذینَ بَعَثَهُم بِالحَقِّ وَ اَرسَلَهُم بِالهُدىٰ اُولئِکَ مَظاهِرُ اَسمائِهِ الحُسنىٰ وَ مَطالِعُ صِفاتِهِ العُلیا وَ مَهابِطُ وَحیِه فى مَلَکُوتِ الاِنشاءِ وَ بِهِمْ تَمَّتْ حُجَّةُ اللهِ عَلیٰ ما سِواهُ وَ نُصِبَتْ رایَةُ التَّوحیدِ وَ ظَهَرَتْ آیَةُ التَّجریدِ وَ بِهِمِ اتَّخَذَ کُلُّ نَفسٍ اِلیٰ ذِى العَرشِ سَبیلاً نَشهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلّا هُوَ لَمْ یَزَلْ کانَ وَ لَمْ یَکُنْ مَعَهُ مِنْ شَىءٍ وَ لایَزالُ یَکُونُ بِمِثلِ ما قَدْ کانَ تَعالَی الرَّحمنُ

مِنْ اَنْ یَرتَقِىَ اِلیٰ اِدراکِ کُنهِه اَفئِدَةُ اَهلِ العِرفانِ اَوْ یَصعَدَ اِلیٰ مَعرِفَةِ ذاتِه اِدراکُ مَنْ فِى الاَکوانِ هُوَ المُقَدَّسُ عَنْ عِرفانِ دُونِه وَ المُنَزَّهُ عَنْ اِدراکِ ما سِواهُ اِنَّهُ کانَ فى اَزَلِ الآزالِ عَنِ العالَمینَ غَنِیّاً وَ اذْکُرِ الاَیّامَ الَّتى فیها اَشرَقَتْ شَمسُ البَطحاءِ عَنْ اُفُقِ مَشِیَّةِ رَبِّکَ العَلِىِّ الاَعلیٰ اَعرَضَ عَنهُ العُلَماءُ وَ اعْتَرَضَ عَلَیهِ الاُدَباءُ لِتَطَّلِعَ بِما کانَ الیَومَ فى حِجابِ النُّورِ مَستُوراً وَ اشْتَدَّتْ عَلَیهِ

الاُمُورُ مِنْ کُلِّ الجِهاتِ اِلیٰ اَنْ تَفَرَّقَ مَنْ فى حَولِه بِاَمرِه کَذلِکَ کانَ الاَمرُ مِنْ سَمآءِ العِزِّ مَنزُولاً ثُمَّ اذْکُرْ اِذْ دَخَلَ اَحَدٌ مِنهُم عَلَی النَّجاشِىِّ وَ تَلٰا عَلَیهِ سُورَةً مِنَ القُرانِ قالَ لِمَنْ حَولَهُ اَنَّها نُزِّلَتْ مِنْ لَدُنْ عَلیمٍ حَکیمٍ مَنْ صَدَّقَ بِالحُسنىٰ وَ اٰمَنَ بِما اَتىٰ بِه عیسىٰ لایَسَعُهُ الاِعراضُ عَمّا قُرِءَ اِنّا نَشهَدُ لَهُ کَما نَشهَدُ لِما عِندَنا مِنْ کُتُبِ اللهِ المُهَیمِنِ القَیُّومِ تَاللهِ یا مَلِکُ لَوْ تَسمَعُ نَغَماتِ الوَرقاءِ الَّتى تَغَنُّ

عَلَی الاَفنانِ بِفُنُونِ الاَلحانِ بِاَمرِ رَبِّکَ الرَّحمنِ لَتَدَعُ المُلکَ [در کتاب «الواح نازله خطاب به ملوک و رؤسای ارض»، کلمۀ «عَنْ» بین دو کلمۀ «الملک» و «ورائک» وجود دارد ولی در «مقالۀ شخصی سیّاح» کلمۀ «عَنْ» نیست.] وَرائَکَ وَ تَتَوَجَّهُ اِلَی المَنظَرِ الاَکبَرِ المَقامِ الَّذى کانَ کِتابُ الفَجرِ عَنْ اُفُقِه مَشهُوداً وَ تُنفِقُ ما عِندَکَ ابْتِغاءً لِما عِندَاللهِ اِذاً تَجِدُ نَفسَکَ فى عُلُوِّ العِزَّةِ وَ الاِستِعلاءِ وَ سُمُوِّ العَظَمَةِ وَ الاِستِغناءِ کَذلِکَ کانَ الاَمرُ فى اُمِّ البَیانِ مِنْ قَلَمِ الرَّحمنِ مَسطُوراً لا خَیرَ فیما مَلَکتَهُ الیَومَ فَسَوفَ یَملِکُهُ غَداً غَیرُکَ اَنِ اخْتَرْ لِنَفسِکَ مَا اخْتارَهُ اللهُ لِاَصفِیائِه

اِنَّهُ یُعطیکَ فى مَلَکُوتِه مُلکاً کَبیراً نَسأَلُ اللهَ بِاَنْ یُؤَیِّدَ حَضرَتَکَ عَلیٰ اِصغاءِ الکَلِمَةِ الَّتى مِنهَا اسْتَضاءَ العالَمُ وَ یَحفَظَکَ عَنِ الَّذینَ کانُوا عَنْ شَطرِ القُربِ بَعیداً
سُبحانَکَ اللّٰهُمَّ یا اِلهى کَمْ مِنْ رُؤُسٍ نُصِبَتْ عَلَی القَناةِ فى سَبیلِکَ وَ کَمْ مِنْ صُدُورٍ اسْتَقبَلَتِ السِّهامَ فى رِضائِکَ وَ کَمْ مِنْ قُلُوبٍ تَشَبَّکَتْ لِارتِفاعِ کَلِمَتِکَ وَ انتِشارِ اَمرِکَ وَ کَمْ مِنْ عُیُونٍ تَذَرَّفَتْ فى حُبِّکَ اَسئَلُکَ یا مالِکَ

المُلُوکِ وَ راحِمَ المَملُوکِ بِاسمِکَ الاَعظَمِ الَّذى جَعَلتَهُ مَطلَعَ اَسمائِکَ الحُسنىٰ وَ مَظهَرَ صِفاتِکَ العُلیا بِاَنْ تَرفَعَ السُّبُحاتِ الَّتى حالَتْ بَینَکَ وَ بَینَ خَلقِکَ وَ مَنَعَتهُم عَنِ التَّوَجُّهِ اِلی اُفُقِ وَحیِکَ ثُمَّ اجْتَذِبْهُم یا اِلهى بِکَلِمَتِکَ العُلیا عَنْ شِمالِ الوَهمِ وَ النِّسیانِ اِلیٰ یَمینِ الیَقینِ وَ العِرفانِ لِیَعرِفُوا ما اَرَدتَ لَهُم بِجُودِکَ وَ فَضلِکَ وَ یَتَوَجَّهُوا اِلیٰ مَظهَرِ اَمرِکَ وَ مَطلَعِ اٰیاتِکَ یا اِلهى اَنتَ الکَریمُ

ذُو الفَضلِ العَظیمِ لا تَمنَعْ عِبادَکَ عَنِ البَحرِ الاَعظَمِ الَّذى جَعَلتَهُ حامِلاً لِلَاٰلِیَ عِلمِکَ وَ حِکمَتِکَ وَ لاتَطرُدْهُم عَنْ بابِکَ الَّذى فَتَحتَهُ عَلیٰ مَنْ فى سَمآئِکَ وَ اَرضِکَ اَىْ رَبِّ لاتَدَعْهُم بِاَنفُسِهِم لِاَنَّهُم لایَعرِفُونَ وَ یَهرُبُونَ عَمّا هُوَ خَیرٌ لَهُم مِمّا خُلِقَ فى اَرضِکَ فَانظُرْ اَلَیهِم یا اِلهى بِلَحَظاتِ اَعیُنِ اَلطافِکَ وَ مَواهِبِکَ وَ خَلِّصْهُم عَنِ النَّفسِ وَ الهَوىٰ لِیَتَقَرَّبُوا اِلیٰ اُفُقِکَ الأَعلیٰ وَ یَجِدُوا حَلاوَةَ ذِکرِکَ وَ لَذَّةَ

المائِدَةِ الَّتى نُزِّلَتْ مِنْ سَمآءِ مَشِیَّتِکَ وَ هَواءِ فَضلِکَ لَمْ یَزَلْ اَحاطَ کَرَمُکَ المُمکِناتِ وَ سَبَقَتْ رَحمَتُکَ الکائِناتِ لا اِلهَ اِلّا اَنتَ الغَفُورُ الرَّحیمُ
سُبحانَکَ یا اِلهى اَنتَ تَعلَمُ بِاَنَّ قَلبى ذابَ فى اَمرِکَ وَ یَغْلی دَمى فى کُلِّ عِرْقى مِنْ نارِ حُبِّکَ وَ کُلُّ قَطرَةٍ مِنهُ یُنادیکَ بِلِسانِ الحالِ یا رَبِّىَ المُتَعالِ فَاسْفِکْنى عَلَی الاَرضِ فى سَبیلِکَ لِیَنبُتَ مِنها ما اَرَدتَهُ فى اَلواحِکَ وَ سَتَرتَهُ

عَنْ اَنظُرِ عِبادِکَ اِلَّا الَّذینَ شَرِبُوا کَوثَرَ العِلمِ مِنْ اَیادى فَضلِکَ وَ سَلسَبیلَ العِرفانِ مِنْ کَأسِ عَطائِکَ وَ اَنتَ تَعلَمُ یا اِلهى بِاَنّى ما اَرَدتُ فى اَمرٍ اِلّا اَمرَکَ وَ ما قَصَدتُ فى ذِکرٍ اِلّا ذِکرَکَ وَ ما تَحَرَّکَ قَلَمى اِلّا وَ قَدْ اَرَدتُ بِه رِضائَکَ وَ اِظهارَ ما اَمَرتَنى بِه بِسُلطانِکَ تَرانى یا اِلهى مُتَحَیِّراً فى اَرضِکَ اِنْ اَذکُرْ ما اَمَرتَنى بِه یَعتَرِضْ عَلَىَّ خَلقُکَ وَ اِنْ اَترُکْ ما اُمِرْتُ بِه مِنْ عِندِکَ اَکُونُ مُستَحِقّاً لِسِیاطِ قَهرِکَ

وَ بَعیداً عَنْ رِیاضِ قُربِکَ لا فَوَ عِزَّتِکَ اَقبَلتُ اِلیٰ رِضائِکَ وَ اَعرَضتُ عَمّا تَهوىٰ بِه اَنفُسُ عِبادِکَ وَ قَبِلتُ ما عِندَکَ وَ تَرَکتُ ما یُبَعِّدُنى عَنْ مَکامِنِ قُربِکَ وَ مَعارِجِ عِزِّکَ فَوَ عَزَّتِکَ بِحُبِّکَ لااَجزَعُ عَنْ شَىءٍ وَ فى رِضائِکَ لااَفزَعُ مِنْ بَلایَا الاَرضِ کُلِّها لَیسَ هذا اِلّا بِحَولِکَ وَ قُوَّتِکَ وَ فَضلِکَ وَ عِنایَتِکَ مِنْ غَیرِ اسْتِحقاقى بِذلِکَ فَیا اِلهى هذا کِتابٌ اُریدُ اَنْ اُرسِلَهُ اِلَی السُّلطانِ وَ اَنتَ تَعلَمُ بِاَنّى ما اَرَدتُ مِنهُ

اِلّا ظُهُورَ عَدلِه لِخَلقِکَ وَ بُرُوزَ اَلطافِه لِاَهلِ مَملِکَتِکَ وَ اِنّى لِنَفسى ما اَرَدتُ اِلّا ما اَرَدتَهُ وَ لااُریدُ بِحَولِکَ اِلّا ما تُریدُ عُدِمَتْ کَینُونَةٌ تُریدُ مِنکَ دُونَکَ فَوَ عِزَّتِکَ رِضائُکَ مُنتَهىٰ اَمَلی وَ مَشِیَّتُکَ غایَةُ رَجائى فَارْحَمْ یا اِلهى هذَا الفَقیرَ الَّذى تَشَبَّثَ بِذَیلِ غَنائِکَ وَ هذَا الذَّلیلَ الَّذى یَدعُوکَ بِاَنَّکَ اَنتَ العَزیزُ العَظیمُ اَیِّدْ یا اِلهى حَضرَةَ السُّلطانِ عَلیٰ اِجراءِ حُدُودِکَ بَینَ عِبادِکَ وَ اِظهارِ عَدلِکَ بَینَ خَلقِکَ لِیَحکُمَ عَلیٰ هذِهِ الفِئَةِ کَما یَحکُمُ عَلیٰ ما دُونَهُم اِنَّکَ اَنتَ المُقتَدِرُ العَزیزُ الحَکیمُ.

حسب الاِذن و اجازۀ سلطان زمان این عبد از مقرّ سریر سلطانى بعراق عرب توجّه نمود و دوازده سنه در آن ارض ساکن و در مدّت توقّف شرح احوال در پیشگاه سلطانى معروض نشد و همچنین بدُوَلِ خارجه اظهارى نرفت مُتوکِّلاً عَلَی الله در آن ارض ساکن تا آنکه یکى از مأمورین وارد عراق شد و بعد از ورود در صدد اذیّت جمعى فقراء افتاد هر روز باِغواى بعضى از علماى ظاهره و غیره متعرّض این عباد بوده مَعَ آنکه ابداً خلاف دولت و ملّت و مغایر اصول و آداب اهل مملکت از این عباد ظاهر نشده و این عبد بملاحظۀ آنکه مبادا از افعال مُعتَدین امرى مُنافى رأى جهان آراى سلطانى احداث شود لذا اجمالی بباب وزارت خارجه میرزا سعید خان اظهار رفت تا در پیشگاه حضور معروض دارد و بآنچه حکم سلطان صدور یابد معمول گردد مدّتها گذشت و حکمى صدور نیافت تا آنکه امر بمقامى رسید که بیم آن بود بَغتَةً فسادى برپا شود و خون جمعى ریخته گردد لابُدّاً حِفظاً لِعِبادِ الله معدودى بوالی عراق توجّه نمودند اگر بنظر عدل در آنچه واقع شده ملاحظه فرمایند بر مِرآتِ قلب منیر روشن خواهد شد که آنچه واقع شده نظر بمصلحت بوده و چاره جز آن بر حسب ظاهر نه ذات شاهانه شاهد و گواهند که در هر بلد که معدودى از این طائفه بوده اند نظر بتعدّى بعضى از حُکّام نار حَرب و جدال مشتعل می شد ولکن این فانى بعد از ورود عراق کلّ را از فساد و نزاع منع نموده و گواه این عبد عمل او است چه که کلّ مطّلعند و شهادت میدهند که جمعیّت این حزب در عراق اکثر از جمیعِ بُلدان بوده مَعَذلِک احدى از حدّ خود تجاوز ننموده و بنفسى متعرّض نشده قریب پانزده سنه میشود که کلّ ناظِراً اِلَی الله وَ مُتَوَکِّلاً عَلَیه ساکنند و آنچه بر ایشان وارد شد صبر نموده اند و بحقّ گذاشته اند و بعد از ورود این عبد باین بلد که موسوم باَدرنه است بعضى از اهل عراق و غیره از معنى نصرت که در کتب الهى نازل شده سؤال نموده اند اَجوِبَۀ شَتّىٰ در جواب ارسال یکى از آن اَجوِبَه در این ورقه عرض میشود تا در پیشگاه حضور واضح گردد که این عبد جز صلاح و اصلاح بامرى ناظر نبوده و اگر بعضى از الطاف الهیّه که مِنْ غَیرِ استحقاق عنایت فرموده واضح و مکشوف نباشد این قدر معلوم میشود که بعنایت واسعه و رحمت سابقه قلب را از طراز عقل محروم نفرموده صورت کلماتی که در معنى نصرت عرض شد این است هُوَ اللهُ تَعالیٰ معلوم بوده که حقّ جَلَّ ذِکرُهُ مقدّس است از دنیا و آنچه در اوست و مقصود از نصرت این نبوده که نفسى بنفسى محاربه و یا مجادله نماید سلطانِ یَفعَلُ ما یَشاء ملکوتِ اِنشاء را از بَرّ و بَحر بِیَدِ مُلوک گذاشته و ایشانند مَظاهر قدرت الهیّه عَلیٰ قَدَرِ مَراتِبِهِم اگر در ظلِّ حقّ وارد شوند از حقّ محسوب وَاِلّا اِنَّ رَبَّکَ لَعَلیمٌ وَ خَبیرٌ و آنچه حقّ جَلَّ ذِکرُهُ از براى خود خواسته قلوب عباد او است که کنائز ذکر و محبّت ربّانیّه و خزائن علم و حکمت الهیّه اند لَمْ یَزَلْ ارادۀ سلطانِ لایَزال این بوده که قلوب عباد را از اشارات دنیا و ما فیها طاهر نماید تا قابل انوار تجلّیاتِ مَلیکِ اَسماء و صفات شوند پس باید در مدینۀ قلب بیگانه راه نیابد تا دوستِ یگانه بمَقَرِّ خود آید یعنى تجلّى اسماء و صفاتش نه ذاته تعالی چه که آن سلطان بیمثال لازال مقدّس از صعود و نزول بوده و خواهد بود پس نصرت الیوم اعتراض بر احدى و مجادله با نفسى نبوده و نخواهد بود بلکه محبوب آن است که مدائن قلوب که در تصرّفِ جُنُودِ نَفس و هَوىٰ است بسیف بیان و حکمت و تبیان مفتوح شود لذا هر نفسى که ارادۀ نصرت نماید باید اوّل بسیف معانى و بیان مدینۀ قلب خود را تصرّف نماید. و از ذکر ما سِوَى الله محفوظ دارد و بعد بمدائن قلوب توجّه کند این است مقصود از نصرت ابداً فساد محبوبِ حقّ نبوده و نیست و آنچه از قبل بعضى از جُهّال ارتکاب نموده اند ابداً مَرضىّ نبوده اِنْ تُقتَلُوا فى رِضاهُ لَخَیرٌ لَکُمْ مِنْ اَنْ تَقتُلُوا الیوم باید احبّاى الهى بشأنى در ما بین عباد ظاهر شوند که جمیع را باَفعال خود برضوانِ ذِى الجَلال هدایت نمایند قسم بآفتاب افق تقدیس که ابداً دوستان حقّ ناظر باَرض و اموال فانیۀ او نبوده و نخواهند بود حقّ لازال ناظر بقلوب عباد خود بوده و این هم نظر بعنایتِ کُبرى است که شاید نفوس فانیه از شئونات ترابیّه طاهر ومقدّس شوند و بمقامات باقیه وارد گردند واِلّا آن سلطان حقیقى بِنَفسِه لِنَفسِه مُستغنى از کلّ بوده نه از حبّ ممکنات نفعى باو راجع و نه از بغضشان ضرّى وارد کلّ از اَمکنۀ ترابیّه ظاهر و باو راجع خواهند شد.

و حقّ فرداً واحداً در مَقَرِّ خود که مقدّس از مکان و زمان و ذکر و بیان و اشاره و وصف و تعریف و عُلُوّ و دُنُوّ بوده مُستقرّ وَ لایَعلَمُ ذلِکَ اِلّا هُوَ وَ مَنْ عِندَهُ عِلمُ الکِتابِ لا اِلهَ اِلّا هُوَ العَزیزُ الوُهّابُ انتهى. ولکن حُسن اَعمال مَنوط بآنکه ذات شاهانه بِنَفسِه بنظر عدل و عنایت در آن نظر فرمایند و بعرایض بعضى مِنْ دُونِ بَیِّنه و برهان کفایت نفرمایند. نَسألُ اللهَ بِاَنْ یُؤَیِّدَ السُّلطانَ عَلیٰ ما اَرادَ وَ ما اَرادَ یَنبَغى اَنْ یَکُونَ مُرادَ العالَمینَ و بعد این عبد را باستانبول احضار نمودند با جمعى از فقراء وارد آن مدینه شدیم و بعد از ورود ابداً با احدى ملاقات نشد چه که مطلبى نداشتیم و مقصودى نبود جز آنکه ببُرهان بر کلّ مُبَرهن گردد که این عبد خیال فساد نداشته و ابداً با اهل فساد مُعاشِر نه فَوَ الَّذى اَنطَقَ لِسانَ کُلِّ شَىءٍ بِثَناءِ نَفسِه نظر بمراعات بعض مراتب توجّه بجهتى صعب بوده ولکن لِحِفظِ نفوس این امور واقع شده اِنَّ رَبّى یَعلَمُ ما فى نَفسى وَ اِنَّهُ عَلیٰ ما اَقُولُ شَهیدٌ مَلِکِ عادِل ظِلُّ الله است در ارض باید کلّ در سایۀ عدلش مَأوىٰ گیرند و در ظلِّ فضلش بیاسایند این مقام تخصیص و تحدید نیست که مخصوص ببعضى دون بعضى شود چه که ظِلّ از مُظِلّ حاکى است حقّ جَلَّ ذِکرُهُ خود را رَبُّ العالَمین فرموده زیرا که کلّ را تربیت فرموده و میفرماید فَتَعالیٰ فَضلُهُ الَّذى سَبَقَ المُمکِناتِ وَ رَحمَتُهُ الَّتى سَبَقَتِ العالَمینَ این بسى واضح است که صواب یا خطا عَلیٰ زَعمِ القوم این طایفه امرى که بآن معروفند آن را حقّ دانسته و اخذ کرده اند لذا از ما عِندَهُم اِبتِغاءً لِما عِندَ اللهِ گذشته اند و همین گذشتن از جان در سبیل محبّت رحمن گواهیست صادق و شاهدیست ناطق عَلیٰ ما هُمْ یَدَّعُونَ آیا مشاهده شده که عاقل مِنْ غیر دلیل و برهان از جان بگذرد و اگر گفته شود این قوم مجنونند این بسى بعید است چه که منحصر بیک نفس و دو نفس نبوده بلکه جمعى کثیر از هر قبیل از کوثر معارف الهى سرمست شده و بمشهد فدا در ره دوست بجان و دل شتافته اند اگر این نفوس که لِله از ما سِواه گذشته اند و جان و مال در سبیلش ایثار نموده اند تکذیب شوند بکدام حجّت و برهان صدق قول دیگران عَلیٰ ما هُمْ عَلَیهِ در مَحضر سلطان ثابت میشود مرحوم حاجی سیّد محمّد اَعلَی اللهُ مَقامَهُ وَ اَغمَسَهُ فى لُجَّةِ بَحرِ رَحمَتِه وَ غُفرانِه با آنکه از اَعلَم عُلماى عصر بودند و اَتقىٰ و اَزهَد اهل زمان خود و جلالت قدرشان بمرتبۀ بوده که السن بَریّه کلّ بذکر و ثنایش ناطق و بزُهد و وَرَعَش مُوقِن در غَزاى با روس با آنکه خود فتواى جهاد فرمودند و از وطن معروف بنصرت دین با عَلَم مُبین توجّه نمودند مَعَذلِک بِبَطشِ یَسیر از خیرِ کثیر گذشتند و مراجعت فرمودند یا لَیْتَ کُشِفَ الغِطاءُ وَ ظَهَرَ ما سُتِرَ عَنِ الاَبصارِ و این طایفه بیست سنه متجاوز است که در ایّام و لَیالی بِسَطوَتِ غضب خاقانى مُعَذَّب و از هُبُوب عَواصف قهر سلطانى هر یک بِدیارى افتاده اند چه مقدار از اطفال که بى پدر مانده اند و چه مقدار از آباء که بى پسر گشته اند و چه مقدار از اُمَّهات که از بیم و خوف جرأت آنکه بر اطفال مقتول خود نوحه نمایند نداشته اند و بسى از عباد که در عَشِىّ با کمال غَنا و ثروت بوده اند و در اشراق در نهایت فقر و ذلّت مشاهده شده اند ما مِنْ اَرضٍ اِلّا وَ قَدْ صُبِغَتْ مِنْ دِمائِهِمْ وَ ما مِنْ هَواءٍ اِلّا وَ قَدِ ارْتَفَعَتْ اِلَیهِ زَفَراتُهُم و در این سِنین مَعدودات مِنْ غیر تعطیل از سحاب قضا سِهام بلا باریده و مَعَ جمیع این قضایا و بلایا نارِ حُبِّ الهى در قلوبشان بشأنى مشتعل که اگر کلّ را قطعه قطعه نمایند از حُبِّ محبوبِ عالمیان نگذرند بلکه بجان مشتاق و آمِلند آنچه را در سبیل الهى وارد شود اى سلطان نَسَماتِ رحمت رحمن این عباد را تقلیب فرموده و بِشَطرِ احدیّه کشیده گواه عاشق صادق در آستین باشد ولکن بعضى از علماى ظاهره قلب اَنوَرِ مَلیک زمان را نسبت بِمُحرِمانِ حَرَمِ رَحمان و قاصدان کعبۀ عرفان مکدّر نموده اند ای کاش رأى جهان آراى پادشاهى بر آن قرار میگرفت که این عبد با علماى عصر مجتمع میشد و در حضور حضرت سلطان اِتیان حجّت و برهان می نمود این عبد حاضر و از حقّ آمِل که چنین مجلسى فراهم آید تا حقیقت امر در ساحت حضرت سلطان واضح و لائح گردد و بعد اَلاَمرُ بِیَدِکَ وَ اَنَا حاضِرٌ تِلقاءَ

سَریرِ سَلطَنَتِکَ فَاحْکُمْ لِیَ اَوْ عَلَىَّ خداوند رحمن در فُرقان که حجّت باقیه است ما بین مَلَأ اکوان میفرماید فَتَمَنَّوُا المَوتَ اِنْ کُنتُمْ صادِقینَ تمنّاى موت را برهان صدق فرموده و بر مِرآتِ ضَمیرِ مُنیر معلوم است که الیوم کدام حزبند که از جان در سبیل معبود عالمیان گذشته اند و اگر کتب استدلالیّۀ این قوم در اثباتِ ما هُمْ عَلَیهِ بِدِماءِ مَسفوکۀ فى سَبیله تَعالیٰ مرقوم می شد هرآینه کتبِ لایُحْصىٰ مابین بَریّه ظاهر و مشهود بود حال چگونه این قوم را که قول و فعلشان مطابق است می توان انکار نمود و نفوسى را که از یک ذرّه اعتبار در سبیل مختار نگذشته و نمیگذرند تصدیق نمود بعضى از علماء که این بنده را تکفیر نموده اند ابداً ملاقات ننموده اند و این عبد را ندیده اند و از مقصود مطّلع نشده اند و مَعَذلِک قالُوا ما اَرادُوا وَ یَفعَلُونَ ما یُریدُونَ هر دَعوى را برهان باید محض قول و اسباب زُهدِ ظاهره نبوده ترجمۀ چند فقره از فقرات صحیفۀ مکنونۀ فاطمیّه صَلَواتُ اللهِ عَلَیها که مناسب این مقام است بِلِسان پارسى عرض میشود تا بعضى از امور مستوره در پیشگاه حضور مکشوف شود و مخاطب این بیانات در صحیفۀ مذکوره که بِکَلِماتِ مکنونه الیوم معروفست قومى هستند که در ظاهر بِعِلم و تقوى معروفند و در باطن مطیعِ نَفْسْ و هَوىٰ میفرماید اى بیوفایان چرا در ظاهر دَعوىِ شبانى کنید و در باطن ذِئبِ اَغنامِ من شده اید مَثَلِ شما مثل ستارۀ قبل از صبح است که در ظاهر دُرّى و روشن است و در باطن سبب اِضلال و هلاکت کاروانهاى مدینه و دیار من است و همچنین میفرماید اى بِظاهر آراسته و بِباطن کاسته مَثَلِ تو مثل آب تلخ صافى است که کمال لطافت و صفا از او در ظاهر مشاهده شود و چون بدست صَرّافِ ذائقۀ احدیّه افتد قطره ای از آن را قبول نفرماید تجلّى آفتاب در تراب و مِرآت هر دو موجود ولکن از فَرقَدان تا ارض فرق دان بلکه فرق بى منتهىٰ در میان و همچنین میفرماید اى پسر دنیا بسا سحرگاهان تجلّى عنایت من از مَشرِقِ لامَکان بِمکان تو آمد و تو را در بستر راحت بغیر مشغول دید و چون برق روحانى بِمَقَرِّ عِزِّ نورانى رجوع نمود و در مَکامِنِ قُرب نزدِ جُنُودِ قُدس اظهار نداشتم و خجلت تو را نپسندیدم و همچنین میفرماید اى مدّعى دوستى من در سحرگاهان نسیم عنایت من بر تو مُرور نمود و تو را بر فِراشِ غفلت خفته یافت و بر حال تو گریست و باز گشت انتهى. لذا در پیشگاه عدل سلطانى نباید بِقولِ مُدّعى اکتفا رود و در فُرقان که فارق بین حقّ و باطل است میفرماید یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اِنْ جائَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا اَنْ تُصیبُوا قَوماً بِجَهالَةٍ فَتُصبِحُوا عَلیٰ ما فَعَلتُم نادِمینَ و در حدیث شریف وارد لاتُصَدِّقُوا النَّمّامَ بر بعضى از علماء امر مشتبه شده و این عبد را ندیده اند و آن نفوس که ملاقات نموده اند شهادت میدهند که این عبد بِغَیرِ ما حَکَمَ اللهُ فِى الکِتاب تکلّم ننموده و باین آیۀ مبارکه ذاکر قولُهُ تَعالیٰ هَلْ تَنقِمُونَ مِنّا اِلّا اَنْ اٰمَنّا بِاللهِ وَ ما اُنزِلَ اِلَینا وَ ما اُنزِلَ مِنْ قَبلُ
اى پادشاه زمان چشمهاى این آوارگان بِشَطر رحمت رحمن متوجّه و ناظر و البتّه این بلایا را رحمت کبرى از پى و این شدایدِ عُظمىٰ را رَخاءِ عظیم از عقب ولکن امید چنانست که حضرت سلطان بِنَفسِه در امور توجّه فرمایند که سبب رجاى قلوب گردد و این خیر محض است که عرض شد وَ کَفىٰ بِاللهِ شَهیداً سُبحانَکَ اللّهُمَّ یا اِلهى اَشهَدُ بِاَنَّ قَلبَ السُّلطانِ قَدْ کانَ بَینَ اِصْبَعَى قُدرَتِکَ لَوْ تُریدُ قَلِّبْهُ یا اِلهى اِلیٰ شَطرِ الرَّحمَةِ وَ الاِحسانِ وَ اِنَّکَ اَنتَ المُتَعالِی المُقتَدِرُ المَنّانُ لا اِلهَ اِلّا اَنتَ العَزیزُ المُستَعانُ در شرایط علماء میفرماید وَ اَمّا مَنْ کانَ مِنَ الفُقَهاءِ صائِناً لِنَفسِه حافِظاً لِدینِه مُخالِفاً لِهَواه مُطیعاً لِاَمرِ مَولاهُ فَلِلعَوامِّ اَنْ یُقَلِّدُوهُ اِلیٰ آخِر و اگر پادشاه زمان باین بیان که از لسانِ مَظهَرِ وَحى رحمن جارى شده ناظر شوند ملاحظه میفرمایند که متّصفین باین صفات واردۀ در حدیث شریف اَقَلّ از کبریتِ اَحمَرند لذا هر نفسى که مدّعى علم است قولش مَسموع نبوده و نیست و همچنین در ذکر فقهاى آخِرُالزّمان میفرماید فُقَهاءُ ذلِکَ الزَّمانِ اَشَرُّ فُقَهاءِ تَحتَ ظِلِّ السَّماءِ مِنهُم خَرَجَتِ الفِتنَةُ وَ اِلَیهِم تَعُودُ و همچنین میفرماید اِذا ظَهَرَتْ رایَةُ الحَقِّ لَعَنَها اَهلُ الشَّرقِ وَ الغَربِ و اگر این احادیث را نفسى تکذیب نماید ثبوت آن بر این عبد است چون مقصود اختصار است لذا تفصیلِ رُواة عرض نشد علمائى که فى الحقیقه از کأس انقطاع آشامیده اند ابداً متعرّض این عبد

نشده اند چنانچه مرحوم شیخ مرتضى اَعلَی اللهُ مَقامَهُ وَ اَسکَنَهُ فى ظِلِّ قِبابِ عِنایَتِه در ایّام توقّف در عراق اظهار محبّت میفرمودند و بِغَیرِ ما اَذِنَ اللهُ در این امر تکلّم ننمودند نَسألُ اللهَ اَنْ یُوَفِّقَ الکُلَّ عَلیٰ ما یُحِبُّ وَ یَرضىٰ حال جمیع نفوس از جمیع امور چشم پوشیده اند و بِاَذیّتِ این طائفه متوجّهند چنانچه اگر از بعضى که بعد از فضل بارى در ظلّ مرحمت سلطانى آرمیده اند و بنعمت غیر متناهیه مُتنعّمند سؤال شود که در جزاى نعمت سلطانى چه خدمت اظهار نموده اید بحُسن تدبیر مملکتى بر ممالک افزودید و یا بامرى که سبب آسایش رعیّت و آبادى مملکت و اِبقاى ذکر خیر دولت شود توجّه نموده اید جوابى ندارند جز آنکه جمعى را صدق و یا کذب باسم بابى در حضور سلطان معروض دارند و بعد بقتل و تاراج مشغول شوند چنانچه در تبریز و منصوریّۀ مصر بعضى را فروختند و زَخارفِ کثیره اخذ نمودند و ابداً در پیشگاه حضور سلطان عرض نشده کلّ این امور نظر بآن واقع شده که این فقرا را بى مُعین یافته اند از امور خطیره گذشته اند و باین فقرا پرداخته اند طوائف متعدّده و ملل مختلفه در ظلّ سلطان مستریحند یک طائفه هم این قوم باشند بلکه باید عُلُوِّ همّت و سُمُوِّ فطرت ملازمان سلطانى بشأنى مشاهده شود که در تدبیر آن باشند که جمیع ادیان در سایۀ سلطان در آیند و ما بین کلّ بعدل حکم رانند اجراى حدودُالله محض عدلست و کلّ بآن راضى بلکه حدود الهیّه سبب و علّت حفظ بَریّه بوده و خواهد بود بِقَولِه تَعالیٰ وَ لَکُمْ فِى القِصاصِ حَیاةٌ یا اُولِی الألبابِ از عدل حضرت سلطان بعید است که بخطاى نفسى جمعى از نفوس مورد سیاط غضب شوند حقّ جَلَّ ذِکرُهُ میفرماید لاتَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ اُخرىٰ و این بسى معلوم که در هر طائفه عالم و جاهل عاقل و غافل فاسق و متّقى بوده و خواهد بود و ارتکاب امور شنیعه از عاقل بعید است چه که عاقل یا طالب دنیا است و یا تارِک آن اگر تارک است البتّه بغیر حقّ توجّه ننماید و از این گذشته خشیةُ الله او را از ارتکاب افعال مَنهیّۀ مَذمومه منع نماید و اگر طالب دنیا است امورى که سبب و علّت اعراض عباد و وحشت مَنْ فِى البِلاد شود البتّه ارتکاب ننماید بلکه بِاَعمالی که سبب اقبال ناس است عامل شود پس مُبرهن شد که اعمال مردوده از اَنفُسِ جاهله بوده و خواهد بودنَسألُ اللهَ بِاَنْ یَحفَظَ عِبادَهُ عَنِ التَّوَجُّهِ اِلیٰ غَیرِه وَ یُقَرِّبَهُم اِلَیهِ اِنَّهُ عَلیٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ سُبحانَکَ اللّهُمَّ یا اِلهى تَسمَعُ حَنینى وَ تَرىٰ حالی وَ ضُرّى وَ ابْتِلائى وَ تَعلَمُ ما فى نَفسى اِنْ کانَ نِدائى خالِصاً لِوَجهِکَ فَاجْذِبْ بِه قُلُوبَ بَرِیَّتِکَ اِلیٰ اُفُقِ سَماءِ عِرفانِکَ وَ قَلبَ السُّلطانِ اِلیٰ یَمینِ عَرشِ اسْمِکَ الرَّحمٰنِ ثُمَّ ارْزُقْهُ یا اِلهِى النِّعمَةَ الَّتى نُزِّلَتْ مِنْ سَماءِ کَرَمِکَ وَ سَحابِ رَحمَتِکَ لِیَنقَطِعَ عَمّا عِندَهُ وَ یَتَوَجَّهَ اِلیٰ شَطرِ اَلطافِکَ اَىْ رَبِّ اَیِّدْهُ عَلیٰ نُصرَةِ اَمرِکَ وَ اِعلاءِ کَلِمَتِکَ بَینَ خَلقِکَ ثُمَّ انْصُرْهُ بِجُنُودِ الغَیبِ وَ الشَّهادَةِ لِیُسَخِّرَ المَدائِنَ بِاسْمِکَ وَ یَحکُمَ عَلیٰ مَنْ عَلَی الاَرضِ کُلِّها بِقُدرَتِکَ وَ سُلطانِکَ یا مَنْ بِیَدِکَ مَلَکُوتُ الایجادِ وَ اِنَّکَ اَنتَ الحاکِمُ فِى المَبدَءِ وَ المَعادِ لا اِلهَ اِلّا اَنتَ المُقتَدِرُ العَزیزُ الحَکیمُ بِشأنى امر را در پیشگاه حضور سلطانى مشتبه نموده اند که اگر از نفسى از این طایفه عمل قبیحى صادر شود آن را از مذهب این عباد میشمرند فَوَ الَّذى لا اِلهَ اِلّا هُوَ این عبد ارتکاب مَکاره را جایز ندانسته تا چه رسد بآنچه صریحاً در کتب الهى نهى آن نازل شده حقّ ناس را از شُرب خَمر نهى فرموده و حرمت آن در کتاب الهى نازل و ثبت شده و علماى عصر کَثَّرَاللهُ اَمثالَهُم طُرّاً ناس را از این عمل شنیع نهى نموده اند مَعَذلِک بعضى مرتکبند حال جزاى این عمل بنفوس غافله راجع و آن مَظاهرِ عِزّ تقدیس مقدّس و مُبرّا یَشهَدُ بِتَقدیسِهِمْ کُلُّ الوُجُودِ مِنَ الغَیبِ وَ الشُّهُودِ بلی این عباد حقّ را یَفعَلُ مایَشاءُ وَ یَحکُمُ مایُریدُ میدانند و ظهورات مظاهر احدیّه رادر عوالم مُلکیّه مُحال ندانسته اند و اگر نفسى مُحال داند چه فرق است ما بین او و قومى که یَدُالله را مَغلول دانسته اند و اگر حقّ جَلَّ ذِکرُهُ را مُختار دانند باید هر امرى که از مَصدَرِ حُکمِ آن سلطانِ قِدَم ظاهر شود کلّ قبول نمایند لامَفَرَّ وَ لامَهرَبَ لِاَحَدٍ اِلّا اِلَی اللهِ لاعاصِمَ وَ لامَلجأَ اِلّا اِلَیهِ و امرى که لازم است اِتیان دلیل و برهان مدّعى عَلیٰ ما یَقُولُ وَ یَدَّعى دیگر اعراض ناس از عالم و جاهل منوط نبوده و نخواهد بود انبیاء که لئالی

نشده اند چنانچه مرحوم شیخ مرتضى اَعلَی اللهُ مَقامَهُ وَ اَسکَنَهُ فى ظِلِّ قِبابِ عِنایَتِه در ایّام توقّف در عراق اظهار محبّت میفرمودند و بِغَیرِ ما اَذِنَ اللهُ در این امر تکلّم ننمودند نَسألُ اللهَ اَنْ یُوَفِّقَ الکُلَّ عَلیٰ ما یُحِبُّ وَ یَرضىٰ حال جمیع نفوس از جمیع امور چشم پوشیده اند و بِاَذیّتِ این طائفه متوجّهند چنانچه اگر از بعضى که بعد از فضل بارى در ظلّ مرحمت سلطانى آرمیده اند و بنعمت غیر متناهیه مُتنعّمند سؤال شود که در جزاى نعمت سلطانى چه خدمت اظهار نموده اید بحُسن تدبیر مملکتى بر ممالک افزودید و یا بامرى که سبب آسایش رعیّت و آبادى مملکت و اِبقاى ذکر خیر دولت شود توجّه نموده اید جوابى ندارند جز آنکه جمعى را صدق و یا کذب باسم بابى در حضور سلطان معروض دارند و بعد بقتل و تاراج مشغول شوند چنانچه در تبریز و منصوریّۀ مصر بعضى را فروختند و زَخارفِ کثیره اخذ نمودند و ابداً در پیشگاه حضور سلطان عرض نشده کلّ این امور نظر بآن واقع شده که این فقرا را بى مُعین یافته اند از امور خطیره گذشته اند و باین فقرا پرداخته اند طوائف متعدّده و ملل مختلفه در ظلّ سلطان مستریحند یک طائفه هم این قوم باشند بلکه باید عُلُوِّ همّت و سُمُوِّ فطرت ملازمان سلطانى بشأنى مشاهده شود که در تدبیر آن باشند که جمیع ادیان در سایۀ سلطان در آیند و ما بین کلّ بعدل حکم رانند اجراى حدودُالله محض عدلست و کلّ بآن راضى بلکه حدود الهیّه سبب و علّت حفظ بَریّه بوده و خواهد بود بِقَولِه تَعالیٰ وَ لَکُمْ فِى القِصاصِ حَیاةٌ یا اُولِی الألبابِ از عدل حضرت سلطان بعید است که بخطاى نفسى جمعى از نفوس مورد سیاط غضب شوند حقّ جَلَّ ذِکرُهُ میفرماید لاتَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ اُخرىٰ و این بسى معلوم که در هر طائفه عالم و جاهل عاقل و غافل فاسق و متّقى بوده و خواهد بود و ارتکاب امور شنیعه از عاقل بعید است چه که عاقل یا طالب دنیا است و یا تارِک آن اگر تارک است البتّه بغیر حقّ توجّه ننماید و از این گذشته خشیةُ الله او را از ارتکاب افعال مَنهیّۀ مَذمومه منع نماید و اگر طالب دنیا است امورى که سبب و علّت اعراض عباد و وحشت مَنْ فِى البِلاد شود البتّه ارتکاب ننماید بلکه بِاَعمالی که سبب اقبال ناس است عامل شود پس مُبرهن شد که اعمال مردوده از اَنفُسِ جاهله بوده و خواهد بودنَسألُ اللهَ بِاَنْ یَحفَظَ عِبادَهُ عَنِ التَّوَجُّهِ اِلیٰ غَیرِه وَ یُقَرِّبَهُم اِلَیهِ اِنَّهُ عَلیٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ سُبحانَکَ اللّهُمَّ یا اِلهى تَسمَعُ حَنینى وَ تَرىٰ حالی وَ ضُرّى وَ ابْتِلائى وَ تَعلَمُ ما فى نَفسى اِنْ کانَ نِدائى خالِصاً لِوَجهِکَ فَاجْذِبْ بِه قُلُوبَ بَرِیَّتِکَ اِلیٰ اُفُقِ سَماءِ عِرفانِکَ وَ قَلبَ السُّلطانِ اِلیٰ یَمینِ عَرشِ اسْمِکَ الرَّحمٰنِ ثُمَّ ارْزُقْهُ یا اِلهِى النِّعمَةَ الَّتى نُزِّلَتْ مِنْ سَماءِ کَرَمِکَ وَ سَحابِ رَحمَتِکَ لِیَنقَطِعَ عَمّا عِندَهُ وَ یَتَوَجَّهَ اِلیٰ شَطرِ اَلطافِکَ اَىْ رَبِّ اَیِّدْهُ عَلیٰ نُصرَةِ اَمرِکَ وَ اِعلاءِ کَلِمَتِکَ بَینَ خَلقِکَ ثُمَّ انْصُرْهُ بِجُنُودِ الغَیبِ وَ الشَّهادَةِ لِیُسَخِّرَ المَدائِنَ بِاسْمِکَ وَ یَحکُمَ عَلیٰ مَنْ عَلَی الاَرضِ کُلِّها بِقُدرَتِکَ وَ سُلطانِکَ یا مَنْ بِیَدِکَ مَلَکُوتُ الایجادِ وَ اِنَّکَ اَنتَ الحاکِمُ فِى المَبدَءِ وَ المَعادِ لا اِلهَ اِلّا اَنتَ المُقتَدِرُ العَزیزُ الحَکیمُ بِشأنى امر را در پیشگاه حضور سلطانى مشتبه نموده اند که اگر از نفسى از این طایفه عمل قبیحى صادر شود آن را از مذهب این عباد میشمرند فَوَ الَّذى لا اِلهَ اِلّا هُوَ این عبد ارتکاب مَکاره را جایز ندانسته تا چه رسد بآنچه صریحاً در کتب الهى نهى آن نازل شده حقّ ناس را از شُرب خَمر نهى فرموده و حرمت آن در کتاب الهى نازل و ثبت شده و علماى عصر کَثَّرَاللهُ اَمثالَهُم طُرّاً ناس را از این عمل شنیع نهى نموده اند مَعَذلِک بعضى مرتکبند حال جزاى این عمل بنفوس غافله راجع و آن مَظاهرِ عِزّ تقدیس مقدّس و مُبرّا یَشهَدُ بِتَقدیسِهِمْ کُلُّ الوُجُودِ مِنَ الغَیبِ وَ الشُّهُودِ بلی این عباد حقّ را یَفعَلُ مایَشاءُ وَ یَحکُمُ مایُریدُ میدانند و ظهورات مظاهر احدیّه رادر عوالم مُلکیّه مُحال ندانسته اند و اگر نفسى مُحال داند چه فرق است ما بین او و قومى که یَدُالله را مَغلول دانسته اند و اگر حقّ جَلَّ ذِکرُهُ را مُختار دانند باید هر امرى که از مَصدَرِ حُکمِ آن سلطانِ قِدَم ظاهر شود کلّ قبول نمایند لامَفَرَّ وَ لامَهرَبَ لِاَحَدٍ اِلّا اِلَی اللهِ لاعاصِمَ وَ لامَلجأَ اِلّا اِلَیهِ و امرى که لازم است اِتیان دلیل و برهان مدّعى عَلیٰ ما یَقُولُ وَ یَدَّعى دیگر اعراض ناس از عالم و جاهل منوط نبوده و نخواهد بود انبیاء که لئالی

حِکمَتِکَ اِنَّکَ اَنتَ المُقتَدِرُ عَلیٰ مَنْ فى اَرضِکُ وَ سَمائِکَ اَىْ رَبِّ اَسألُکَ بِالکَلِمَةِ العُلیَا الَّتى بِها فَزَعَ مَنْ فِى الاَرضِ وَ السَّماءِ اِلّا مَنْ تَمَسَّکَ بِالعُروَةِ الوُثقىٰ بِاَنْ لاتَدَعَنى بَینَ خَلقِکَ فَارْفَعنى اِلَیکَ وَ اَدخِلنى فى ظِلالِ رَحمَتِکَ وَ اَشرِبْنى زُلالَ خَمرِ عِنایَتِکَ لِاَسْکُنَ فى خِباءِ مَجدِکَ وَ قِبابِ اَلطافِکَ اِنَّکَ اَنتَ المُقتَدِرُ عَلیٰ ما تَشاءُ وَ اِنَّکَ اَنتَ المُهَیمِنُ القَیُّومُ یا سُلطانُ قَدْ خَبَتْ مَصابیحُ الاِنصافِ وَ اشْتَعَلَتْ نارُ الاِعتِسافِ فى کُلِّ الاَطرافِ اِلیٰ اَنْ جَعَلُوا اَهلی اُسارىٰ مِنَ الزَّوْراٰءِ اِلَی المَوصِلِ الحَدباٰءِ لَیسَ هذا اَوَّلُ حُرمَةٍ هُتِکَتْ فى سَبیلِ اللهِ یَنبَغى لِکُلِّ نَفْسٍ اَنْ یَنظُرَ وَ یَذکُرَ فیما وَرَدَ عَلیٰ اٰلِ الرَّسُولِ اِذْ جَعَلَهُمُ القَومُ اُسارىٰ وَ اَدخَلُوهُم فى دِمَشْقِ الفَیحاٰءِ وَ کانَ بَینَهُم سَیِّدُ السّاجِدینَ وَ سَنَدُ المُقَرَّبینَ وَ کَعبَةُ المُشتاقینَ رُوحُ ما سِواهُ فِداهُ قیلَ لَهُم أ أنْتُمُ الخَوارِجُ قالَ لا وَ اللهِ نَحنُ عِبادٌ اٰمَنّا بِاللهِ وَ آیاتِه وَ بِنَا افْتَرَّ ثَغْرُ الایمانِ وَ لاحَتْ آیَةُ الرَّحمٰنِ وَ بِذِکرِنا سالَتِ البَطحاٰءُ وَ ماطَتِ الظُّلمَةُ الَّتى حالَتْ بَینَ الاَرضِ وَ السَّماءِ قیلَ أَ حَرَّمْتُمْ ما اَحَلَّهُ اللهُ اَوْ حَلَّلْتُمْ ما حَرَّمَهُ اللهُ قالَ نَحنُ اَوَّلُ مَنِ اتَّبَعَ اَوامِرَاللهِ وَ نَحنُ اَصلُ الاَمرِ وَ مَبدَئُهُ وَ اَوَّلُ کُلِّ خَیرٍ وَ مُنتَهاهُ نَحنُ آیَةُ القِدَمِ وَ ذِکرُهُ بَینَ الاُمَمِ قیلَ أَ تَرَکتُمُ القُرانَ قالَ فینا اَنزَلَهُ الرَّحمٰنُ وَ نَحنُ نَسائِمُ السُّبحانِ بَینَ الاَکوانِ وَ نَحنُ الشَّوارِعُ الَّتِى انْشَعَبَتْ مِنَ البَحرِ الاَعظَمِ الَّذى اَحیَى اللهُ بِهِ الاَرضَ وَ یُحییها بِه بَعدَ مَوتِها وَ مِنَّا انْتَشَرَتْ اٰیاتُهُ وَ ظَهَرَتْ بَیِّناتُهُ وَ بَرَزَتْ آثارُهُ وَ عِندَنا مَعانِیهِ وَ اَسرارُهُ قیلَ لِاَىِّ جُرمٍ مُلیتُمْ قالَ لِحُبِّ اللهِ وَ انْقِطاعِنا عَمّا سِواهُ اِنّا ماذَکَرْنا عِبارَتَهُ عَلَیهِ السَّلامُ بَلْ رَشَّحْنا رَشحاً مِنَ البَحرِ الحَیَوانِ الَّذى کانَ مُوْدَعاً فى کَلِماتِه لِیَحْیىٰ بِهِ المُقبِلُونَ وَ یَطَّلِعُوا بِما وَرَدَ عَلیٰ اُمَناءِ اللهِ مِنْ قَومِ سَوءٍ اَخسَرینَ وَ نَرَى الیَومَ یَعتَرِضُونَ القَومُ عَلَی الَّذینَ ظَلَمُوا مِنْ قَبلُ وَ هُمْ یَظلِمُونَ اَشَدَّ مِمّا ظَلَمُوا وَ لایَعرِفُونَ تَاللهِ اِنّى مااَرَدْتُ الفَسادَ بَلْ تَطهیرَ العِبادِ عَنْ کُلِّ ما مَنَعَهُم عَنِ التَّقَرُّبِ اِلَی اللهِ مالِکِ یَومِ التَّنادِ کُنتُ نائِماً عَلیٰ مَضجَعى مَرَّتْ عَلَىَّ نَفَحاتُ رَبِّىَ الرَّحمنِ وَ اَیقَظَتْنى مِنَ النَّومِ وَ اَمَرَنى بِالنِّداءِ بَینَ الاَرضِ وُ السَّماءِ ماکانَ هذا مِنْ عِنْدى بَلْ مِنْ عِندِه وَ یَشهَدُ بِذلِکَ سُکّانُ جَبَرُوتِه وَ مَلَکُوتِه وَ اَهلُ مَدائِنِ عِزِّه فَوَ نَفْسِهِ الحَقِّ لااَجزَعُ مِنَ البَلایا فى سَبیلِه وَ لا عَنِ الرَّزایا فى حُبِّه وَ رِضائِه قَدْ جَعَلَ اللهُ البَلاءَ غادِیَةً لِهذِهِ الدَّسْکَرَةِ الخَضراءِ وَ ذُبالَةً لِمِصباحِهِ الَّذى بِهٖ اَشرَقَتِ الاَرضُ وَ السَّماءُ هَلْ یَبقىٰ لِاَحَدٍ ما عِندَهُ مِنْ ثَروَتِه اَوْ یُغْنیهِ غَداً عَنْ مالِکِ ناصِیَتِه لَوْ یَنظُرُ اَحَدٌ فِى الَّذینَ نامُوا تَحتَ الرِّضامِ وَ جاوَرُوا الرَّغامَ هَلْ یَقدِرُ اَنْ یُمَیِّزَ رِمَمَ جَماجِمِ المالِکِ عَنْ بَراجِمِ المَملُوکِ لا فَوَ مالِکِ المُلُوکِ وَ هَلْ یَعرِفُ الوُلاةَ مِنَ الرُّعاةِ وَ هَلْ یُمَیِّزُ اُولِی الثَّروَةِ وَ الغَناءِ مِنَ الَّذى کانَ بِلا حِذاءٍ وَ وِطاءٍ تَاللهِ قَدْ رُفِعَ الفَرقُ اِلّا لِمَنْ قَضَى الحَقَّ وَ قُضِىَ بِالحَقِّ اَینَ العُلَماءُ وَ الفُضَلاءُ وَ الاُمَراءُ اَیْنَ دِقَّةُ اَنظارِهِمْ وَ حِدَّةُ اَبصارِهِمْ وَ رِقَّةُ اَفکارِهِمْ وَ سَلامَةُ اَذْکارِهِمْ وَ اَیْنَ خَزائِنُهُمُ المَسْتُورَةُ وَ زَخارِفُهُمُ المَشهُودَةُ وَ سُرُرُهُمُ المَوْضُونَةُ وَ فُرُشُهُمُ المَوْضُوعَةُ هَیْهاتَ قَدْ صٰارَ الکُلُّ بُوراً وَ جَعَلَهُمْ قَضاءُ اللهِ هَبٰاءً مَنثُوراً قَدْ نُثِلَ مٰا کَنَزُوا وَ تَشَتَّتَ مٰا جَمَعُوا وَ تَبَدَّدَ مٰا کَتَمُوا اَصْبَحُوا لٰا یُرىٰ اِلّا اَمٰاکِنُهُمُ الخالِیَةُ وَ سُقُوفُهُمُ الخاوِیَةُ وَ جُذُوعُهُمُ المُنْقَعِرَةُ وَ قَشیبُهُمُ البٰالِیَةُ.

اِنَّ البَصیرَ لٰا یُشْغِلُهُ المٰالُ عَنِ النَّظَرِ اِلَی المَآلِ وَ الخَبیرَ لٰا تُمْسِکُهُ الاَمْوالُ عَنِ التَّوَجُّهِ اِلَی الغَنِىِّ المُتَعالِ اَیْنَ مَنْ حَکَمَ عَلیٰ مٰا طَلَعَتِ الشَّمْسُ عَلَیْهٰا وَ اَسْرَفَ وَ اسْتَطْرَفَ فِى الدُّنیٰا وَ مٰا خُلِقَ فیهٰا اَیْنَ صٰاحِبُ الکَتیبَةِ السَّمْرٰاءِ وَ الرّٰایَةِ الصَّفْرٰاءِ اَیْنَ مَنْ حَکَمَ فِى الزَّوْرٰاءِ وَ اَیْنَ مَنْ ظَلَمَ فِى الفَیْحٰاءِ وَ اَیْنَ الَّذینَ ارْتَعَدَ الکُنُوزُ مِنْ کَرَمِهِمْ وَ قُبِضَ البَحْرُ عِنْدَ بَسْطِ اَکُفِّهِمْ وَ هِمَمِهِمْ وَ اَیْنَ مَنْ طٰالَ ذِرٰاعُهُ فِى العِصْیانِ وَ مٰالَ ذَرْعُهُ عَنِ الرَّحْمٰنِ اَیْنَ الَّذى کٰانَ اَنْ یَجْتَبِىَ اللَّذاتِ وَ یَجْتَنِىَ اَثمٰارَ الشَّهَواتِ اَیْنَ رَبّاتُ الکَمالِ وَ ذَواتُ الجَمالِ اَیْنَ اَغصانُهُمُ المُتَمایِلَةُ وَ اَفنانُهُمُ المُتَطاوِلَةُ وَ قُصُورُهُمُ العالِیَةُ وَ بَساتینُهُمُ المَعرُوشَةُ وَ اَیْنَ دِقَّةُ اَدیمِهٰا وَ رِقَّةُ نَسیمِهٰا وَ خَریرُ مائِهٰا وَ هَزیزُ اَریاحِهٰا وَ هَدیرُ وَرقائِهٰا وَ حَفیفُ اَشجارِهٰا وَ اَیْنَ سُحُورُهُمُ المُفْتَرَّةُ وَ ثُغُورُهُمُ المُبْتَسِمَةُ فَوٰاهاً لَهُمْ قَدْ هَبَطُوا الحَضیضَ وَ جاوَرُوا القَضیضَ لٰا یُسْمَعُ الْیَوْمَ مِنهُمُ ذِکْرٌ وَ لٰا رِکْزٌ وَ لٰا یُعْرَفُ مِنْهُمْ اَمرٌ وَ لٰا رَمزٌ. اَ یُمارُونَ القَومُ وَ هُمْ یَشْهَدُونَ اَ یُنکِرُونَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ لَمْ اَدْرِ بِاَىِّ وٰادٍ یَهیمُونَ اَمٰا یَرَوْنَ یَذْهَبُونَ وَ لٰا یَرجِعُونَ اِلیٰ مَتىٰ یُغیرُونَ وَ یُنجِدُونَ یَهبِطُونَ وَ یَصعَدُونَ. (اَ لَمْ یَأْنِ لِلَّذینَ آمَنُوا اَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکرِ اللهِ) طُوبىٰ لِمَنْ قالَ اَوْ یَقُولُ بَلیٰ یا رَبِّ آنَ وَ حٰانَ وَ یَنْقَطِعُ عَمّا کانَ اِلیٰ مالِکِ الاَکوانِ وَ مَلیکِ الاِمکانِ. هَیْهٰاتَ لٰا یُحْصَدُ اِلّٰا مٰا زُرِعَ وَ لٰا یُؤْخَذُ اِلّٰا مٰا وُضِعَ اِلّٰا بِفَضْلِ اللهِ وَ کَرَمِه. هَلْ حَمَلَتِ الاَرضُ بِالَّذى لٰا تَمْنَعُهُ سُبُحاتُ الجَلالِ عَنِ الصُّعُودِ اِلیٰ مَلَکُوتِ رَبِّهِ العَزیزِ المُتَعالِ وَ هَلْ لَنٰا مِنَ العَمَلِ مٰا یَزُولُ بِهِ العِلَلُ وَ یُقَرِّبُنٰا اِلیٰ مالِکِ العِلَلِ. نَسْألُ اللهَ اَنْ [در کتاب «الواح نازله خطاب به ملوک و رؤسای ارض»، بِاَنْ درج شده است ولی در «مقالۀ شخصی سیّاح» اَنْ آمده است.] یُعامِلَنا بِفَضْلِهٖ لا بِعَدْلِهٖ وَ یَجْعَلَنا مِمَّنْ تَوَجَّهَ اِلَیْهِ وَ انْقَطَعَ عَمّا سِوٰاهُ.
یٰا مَلِکُ قَدْ رَأیْتُ فىٖ سَبیلِ اللهِ مٰا لا رَأتْ عَیْنٌ وَ لا سَمِعَتْ اُذُنٌ قَدْ اَنْکَرَنِىَ المَعارِفُ وَ ضٰاقَ عَلَىَّ المَخارِفُ قَدْ نَضَبَ ضَحْضٰاحُ السَّلامَةِ وَ اصْفَرَّ ضِحْضٰاحُ الرّاحَةِ کَمْ مِنَ البَلایٰا نَزَلَتْ وَ کَمْ مِنْها سَوْفَ تَنْزِلُ اَمْشىٖ مُقْبِلاً اِلَی العَزیزِ الوَهّابِ وَ عَنْ وَرائىٖ تَنْسٰابُ الْحُبابُ. قَدِ اسْتَهَلَّ مَدْمَعىٖ اِلیٰ اَنْ بَلَّ مَضْجَعىٖ وَ لَیْسَ حُزْنىٖ لِنَفْسىٖ تَاللهِ رَأسْىٖ یَشْتاقُ الرِّماحَ فىٖ حُبِّ مَوْلاهُ وَ مٰا مَرَرْتُ عَلیٰ شَجَرٍ اِلّا وَ قَدْ خاطَبَهُ فُؤادىٖ یٰا لَیْتَ قُطِعْتَ لِاسْمىٖ وَ صُلِبَ عَلَیْکَ جَسَدىٖ فىٖ سَبیلِ رَبّىٖ [در کتاب «الواح نازله خطاب به ملوک و رؤسای ارض»، و نیز «مقالۀ شخصی سیّاح» بین دو کلمۀ رَبّیٖ و بِمٰا، کلمۀ «بَلْ» مندرج است. ] بِمٰا اَرَى النّاسَ فىٖ سُکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ وَ لا یَعْرِفُونَ رَفَعُوا اَهْوائَهُمْ وَ وَضَعُوا اِلٰهَهُمْ کَاَنَّهُمُ اتَّخَذُوا اَمْرَ اللهِ هُزُواً وَ لَهْواً وَ لَعِباً وَ یَحْسَبُونَ اَنَّهُمْ مُحْسِنُونَ وَ فىٖ حِصْنِ الْأمانِ هُمْ مُحْصَنُونَ لَیْسَ الْأمْرُ کَمٰا یَظُنُّونَ غَداً یَرَوْنَ مٰا یُنْکِرُونَ فَسَوْفَ یُخْرِجُونَنٰا اُولُو الْحُکْمِ وَ الْغَناءِ مِنْ هٰذِهِ الاَرْضِ الَّتىٖ سُمِّیَتْ بِاَدِرْنَةَ اِلیٰ مَدینَةِ عَکّٰا وَ مِمّٰا یَحْکُونَ اِنَّهٰا اَخْرَبُ مُدُنِ الدُّنیا وَ اَقْبَحُهٰا صُورَةً وَ اَرْدَئُهٰا هَوٰاءً وَ اَنْتَنُهٰا مٰاءً کَاَنَّهٰا دارُ حُکُومَةِ الصَّدىٰ لا یُسْمَعُ

مِنْ اَرْجائِها اِلّا صَوْتُ تَرْجیعِهٖ وَ اَرادُوا اَنْ یَحْبِسُوا الْغُلامَ فیهٰا وَ یَسُدُّوا عَلیٰ وُجُوهِنٰا اَبْوابَ الرَّخاءِ وَ یَصُدُّوا عَنّٰا عَرْضَ الحَیٰوةِ الدُّنیا فیمٰا غَبَرَ مِنْ اَیّامِنا تَاللهِ لَوْ یَنْهَکُنِىَ اللَّغَبُ وَ یُهْلِکُنِىَ السَّغَبُ وَ یُجْعَلُ فِراشىٖ مِنَ الصَّخْرَةِ الصَّمّاءِ وَ مُؤانِسىٖ وُحُوشُ الْعَرٰاءِ لا اَجْزَعُ وَ اَصْبِرُ کَما صَبَرَ اُولُوا الْحَزْمِ وَ اَصْحابُ الْعَزْمِ بِحَوْلِ اللهِ مالِکِ القِدَمِ وَ خالِقِ الاُمَمِ وَ اَشْکُرُ اللهَ عَلیٰ کُلِّ الاَحْوالِ وَ نَرْجُو مِنْ کَرَمِهٖ تَعٰالیٰ بِهٰذَا الْحَبْسِ یُعْتِقُ الرِّقابَ مِنَ السَّلاسِلِ وَ الْاَطنابِ وَ یَجْعَلُ الْوُجُوهَ خالِصَةً لِوَجْهِهِ العَزیزِ الوَهّابِ اِنَّهُ مُجیبٌ لِمَنْ دَعاهُ وَ قَریبٌ لِمَنْ نٰاجٰاهُ وَ نَسْألُهُ بِاَنْ یَجْعَلَ هٰذَا الْبَلاءَ الْاَدْهَمَ دِرْعاً لِهَیْکَلِ اَمْرِهٖ وَ بِهٖ یَحْفَظَهُ مِنْ سُیُوفٍ شٰاحِذَةٍ وَ قُضُبٍ نافِذَةٍ لَمْ یَزَلْ بِالْبَلاءِ عَلٰا اَمْرُهُ وَ سَنٰا ذِکْرُهُ هٰذٰا مِنْ سُنَّتِهٖ قَدْ خَلَتْ فِى الْقُرُونِ الْخالِیَةِ وَ الْاَعْصارِ الْماضِیَةِ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ الْقَوْمُ مٰا لا یَفْقَهُونَهُ الْیَوْمَ اِذا عَثَرَ جَوادُهُمْ وَ طُوِىَ مِهادُهُمْ وَ کَلَّتْ اَسْیافُهُمْ وَ زَلَّتْ اَقدامُهُمْ لَمْ اَدْرِ اِلیٰ مَتىٰ یَرْکَبُونَ مَطِیَّةَ الْهَوىٰ وَ یَهیمُونَ فىٖ هَیْماءِ الْغَفْلَةِ وَ الْغَوىٰ. اَ یَبْقىٰ عِزَّةُ مَنْ عَزَّ وَ ذِلَّةُ مَنْ ذَلَّ اَمْ یَبْقىٰ مَنِ اتَّکَأَ عَلَی الْوِسادَةِ الْعُلْیٰا وَ بَلَغَ فِى الْعِزَّةِ اِلَی الْغایَةِ الْقُصْوىٰ لا وَ رَبِّىَ الرَّحْمٰنِ کُلُّ مَنْ عَلَیْهٰا فٰانٍ وَ یَبْقىٰ وَجْهُ رَبِّىَ الْعَزیزِ الْمَنّانِ. اَىُّ دِرْعٍ مٰا اَصابَها سَهْمُ الرَّدىٰ وَ اَىُّ فَوْدٍ مٰا عَرَّتْهُ یَدُ الْقَضاءِ وَ اَىُّ حِصْنٍ مُنِعَ عَنْهُ رَسُولُ الْمَوْتِ اِذا اَتىٰ وَ اَىُّ سَریرٍ مٰا کُسِرَ وَ اَىُّ سَدیرٍ مٰا قُفِرَ. لَوْ عَلِمَ النّاسُ مٰا وَراءَ الْخِتامِ مِنْ رَحیقِ رَحْمَةِ رَبِّهِمِ الْعَزیزِ الْعَلّامِ لَنَبَذُوا الْمَلامَ وَ اسْتَرْضَوا عَنِ الْغُلامِ وَ اَمَّا الْآنَ حَجَّبُونىٖ بِحِجابِ الظَّلامِ الَّذىٖ نَسَجُوهُ بِاَیْدِى الظُّنُونِ وَ الاَوْهامِ. سَوْفَ تَشُقُّ یَدُ الْبَیْضاءِ جَیْباً لِهٰذِهِ اللَّیْلَةِ الدَّلْماءِ وَ یَفْتَحُ اللهُ لِمَدینَتِهٖ بٰاباً رِتاجاً یَوْمَئِذٍ یَدْخُلُونَ فیٖهَا النّاسُ اَفْواجاً وَ یَقُولُونَ مٰا قالَتْهُ اللّائِماتُ مِنْ قَبْلُ لِیَظْهَرَ فِى الْغایٰاتِ مٰا بَدٰا فِى البَدایاتِ. اَ یُریدُونَ الْاِقامَةَ وَ رِجْلُهُمْ فِى الرِّکابِ وَ هَلْ یَرَوْنَ لِذَهابِهِمْ مِنْ اِیٰابٍ لٰا وَ رَبِّ الْاَرْبابِ اِلّٰا فِى الْمَآبِ یَوْمَئِذٍ یَقُومُ النّٰاسُ مِنَ الْاَجْداثِ وَ یُسْئَلُونَ عَنِ التُّراثِ طُوبىٰ لِمَنْ لٰا تَسُومُهُ الْاَثْقالُ فىٖ ذٰلِکَ الْیَومِ الَّذىٖ فیٖهِ تَمُرُّ الْجِبالُ وَ یَحْضُرُ الْکُلُّ لِلسُّؤالِ فىٖ مَحْضَرِ اللهِ الْمُتَعالِ اِنَّهُ شَدیدُ النَّکالِ. نَسْألُ اللهَ بِاَنْ یُقَدِّسَ قُلُوبَ بَعْضِ الْعُلَماءِ مِنَ الضَّغینَةِ وَ الْبَغْضاءِ لِیَنْظُرُوا الْاَشْیاءَ بِعَیْنٍ لٰا یَغْلِبُهَا الْاِغْضٰاءُ وَ یُصْعِدَهُمْ اِلیٰ مَقامٍ لٰا تُقَلِّبُهُمُ الدُّنیا وَ رِیاسَتُها عَنِ النَّظَرِ اِلَی الْاُفُقِ الْاَعْلیٰ وَ لٰا یُشْغِلُهُمُ المَعاشُ وَ اَسْبابُ الْفِراشِ عَنِ الْیَوْمِ الَّذىٖ فیٖهِ یُجْعَلُ الْجِبالُ کَالْفَراشِ وَلَوْ اَنَّهُمْ یَفْرَحُونَ بِمٰا وَرَدَ عَلَیْنا مِنَ الْبَلاءِ سَوْفَ [در کتاب «الواح نازله خطاب به ملوک و رؤسای ارض»، فَسَوْفَ مندرج شده است. در «مقالۀ شخصی سیّاح سَوفَ است.] یَأْتىٖ یَوْمٌ فیٖهِ یَنُوحُونَ وَ یَبْکُونَ. فَوَ رَبّىٖ لَوْ خُیِّرْتُ فیٖما هُمْ عَلَیْهِ مِنَ الْعِزَّةِ وَ الْغَنا وَ الثَّرْوَةِ وَ الْعَلا وَ الرّاحَةِ وَ الرَّخاءِ وَ مٰا اَنَا فیٖهِ مِنَ الشِّدَّةِ وَ الْبَلاءِ لَاخْتَرْتُ مٰا اَنَا فیٖهِ الْیَوْمَ وَ الْآنَ لٰا اُبَدِّلُ ذَرَّةً مِنْ هٰذِهِ الْبَلایٰا بِمٰا خُلِقَ فىٖ مَلَکُوتِ الْاِنْشاءِ. لَوْلَا الْبَلاءُ فىٖ سَبیلِ اللهِ مٰا لَذَّ لِیَ بَقائىٖ وَ مٰا نَفَعَنىٖ حَیاتىٖ وَ لٰا یَخْفىٰ عَلیٰ اَهْلِ الْبَصَرِ وَ النّاظِرینَ اِلَی الْمَنْظَرِ الْاَکْبَرِ بِأنّىٖ فىٖ اَکْثَرِ اَیّامىٖ کُنْتُ کَعَبْدٍ یَکُونُ جالِساً تَحْتَ سَیْفٍ عُلِّقَ بِشَعْرَةٍ واحِدَةٍ وَ لَمْ یَدْرِ مَتىٰ یَنْزِلُ عَلَیْهِ اَ یَنْزِلُ فِى الْحیٖنِ اَوْ بَعْدَ حیٖنٍ وَ فىٖ کُلِّ ذٰلِکَ نَشْکُرُ اللهَ رَبَّ الْعالَمینَ

وَ نَحْمَدُهُ فىٖ کُلِّ الْاَحْوالِ اِنَّهُ عَلیٰ کُلِّ شَىْءٍ شَهیدٌ. نَسْألُ اللهَ بِاَنْ یَبْسُطَ ظِلَّهُ لِیَسْرُعَنَّ اِلَیْهِ الْمُوَحِّدُونَ وَ یَأْوِیَنَّ فیٖهِ الْمُخْلِصُونَ وَ یَرْزُقَ الْعِبادَ مِنْ رَوْضِ عِنایَتِهٖ زَهْراً وَ مِنْ اُفُقِ اَلْطافِهٖ زُهْراً وَ یُؤَیِّدَهُ فیمٰا یُحِبُّ وَ یَرْضىٰ وَ یُوَفِّقَهُ عَلیٰ مٰا یُقَرِّبُهُ اِلیٰ مَطْلَعِ اَسْمائِهِ الْحُسْنىٰ لِیَغُضَّ الطَّرْفَ مِمّٰا یَرىٰ مِنَ الْاِجْحٰافِ وَ یَنْظُرَ اِلَی الرَّعِیَّةِ بِعَیْنِ الْاَلْطافِ وَ یَحْفَظَهُمْ مِنَ الْاِعْتِسافِ وَ نَسْألُهُ تَعالیٰ بِاَنْ یَجْمَعَ الْکُلَّ عَلیٰ خَلیجِ الْبَحْرِ الْاَعْظَمِ الَّذىٖ کُلُّ قَطْرَةٍ مِنْهُ تُنٰادىٖ اَنَّهُ مُبَشِّرُ الْعالَمینَ وَ مُحْیِى الْعالَمینَ وَ الْحَمْدُ لِلهِ مالِکِ یَوْمِ الدّینِ وَ نَسْألُهُ تَعالیٰ بِاَنْ یَجْعَلَکَ ناصِراً لِاَمْرِهٖ وَ ناظِراً اِلیٰ عَدْلِهٖ لِتَحْکُمَ عَلَی الْعِبادِ کَمٰا تَحْکُمُ عَلیٰ ذَوىٖ قَرابَتِکَ وَ تَخْتارَ لَهُمْ مٰا تَخْتارُهُ لِنَفْسِکَ. اِنَّهُ لَهُوَ الْمُقْتَدِرُ الْمُتَعالِی الْمُهَیْمِنُ الْقَیُّومُ.

---

لغتنامه

حرف الف
آباء پدران
آفتاب بطحاء حضرت محمّد صلوات علیه ( مجازاً)
آمِل آزرومند
اَبَداً هرگز
اَبصار جمع بَصَر یعنی چشم
اِبْنِ اِنسان یعنی پسر انسان و آن کنیۀ حضرت مسیح علیه الصّلوة و السّلام است در انجیل
اِتیان حجّت و برهان آوردن دلیل و برهان
اَتقیٰ و اَزهَد پرهیزگارتر و وارسته تر
اِجحاف وادار کردن به کاری که فوق طاقت باشد
اَجداث جمع جَدَث و آن به معنی گور است یعنی قبر
اَجوِبَۀ شَتّیٰ جواب های گوناگون
اَحادیث گفتاری که از پیغمبر یا ائمّۀ اطهار نقل شده باشد و مفرد آن حدیث است
اَحِبّای اِلهی دوستان خدا- دوستداران خدا
اخذ کردن گرفتن- گرفتار ساختن
اَدیم پوست دبّاغی شده استعارةً به معنی زمین هم آمده است (ادیم زمین سفرۀ عام اوست) گاهی هم به معنی سفره استعمال شده است
اِرْتَعَدَ به لرزه در آمد
ارتکاب امور شنیعه انجام دادن کارهای زشت
اَرْجاء اطراف و جهات
اَرحَمُ الرّاحِمین مهربان ترین مهربانان و یا دلسوزترین دلسوزان
اَرْدَءْ فاسدتر
اَرض کرۀ زمین
اَریاحِ عاصِفات بادهای بسیار تند
اِسْتَطْرَفَ طُرْفه بشمار آورد یعنی آن را چیزهای خوب شگفت آور دانست
اِستِهْزاء ریشخند
اِسْتَهَلَّ بشّدت (آب باران) ریزش کرد- اشک چشم روان شد
اَسْرَفَ اسراف کرد در خرج کردن از حدّ اعتدال گذراند

اسماء حُسنیٰ و صفات عُلیا اسم های نیک و صفت های عالی. و این اسماء و صفات با یکدیگر منطبق ومختصّ خداوند هستند مثل علیم و حکیم ومانند آن
اِشراق تابیدن نور
اِصْبَع انگشت. بین اِصْبَعَی رَبِّکَ یعنی میان دو انگشت پروردگار تو که در فارسی به (در قبضۀ پروردگار تو) می توان تشبیه نمود
اِصْغاء گوش به گفتار فرا داشتن- دل به مطلب دادن
اِصْفَرَّ زرد شد
اُصُول و آداب اینجا روش هائی است که در خور چیزی باشد
اِضْلال گمراه کردن
اِطفای نور خاموش کردن نور
اَطْناب جمع طُنُب و آن ریسمان بلندی است که برای بستن سراپرده بکار می رود و اینجا کنایه از کند و زنجیر است
اِعتبار اینجا به معنی بزرگی و بلند آوازگی است
اِعْتِراض نسبت خطا به گفتار و کردار کسی دادن
اِعْتِساف بیداد گری و بی ملاحظگی در کارها
اِعْراض رو گرداندن
اَعْصار جمع عصر و آن زمانی است طولانی
اِعْلاء بلند کردن- به مرتبۀ عالی رسانیدن
اَغْصان جمع غُصْن و آن شاخه ای است که از تنۀ درخت روئیده باشد
اِغْضاء برهم نهادن چشم برای ندیدن چیزی
اَغْلال جمع غُلّ وآن حلقه ای است از آهن یا پوست که در گردن یا دست زندانی یا اسیر بیندازند
اِغْواء گمراه کردن
اَفْئِده جمع فُؤاد و آن به معنی قلب و گاهی هم عقل است
اِفْتَرَّ خندۀ زیبائی کرد
اَفْعال مَنْهِیَّه کارهای نهی شده یعنی منع شده
اُفُق حِجاز ناحیۀ حجاز. و حجاز نام اقلیمی است در قسمتی از شبه جزیرۀ عربستان که مکّۀ معظّمه و مدینۀ منوّره از شهرهای مشهور آن است
اَفْکار جمع فِکر وآن اینجا به معنی اندیشه یعنی پیش بینی است مثل (اوّل اندیشه آنگهی گفتار)
اَفْنان جمع فَنَن یعنی شاخۀ راست
اِقْبال رو آوردن
اَقْبَح زشت تر
اَکْوان جمع کَوْن و آن عبارت از عالم هستی است
آل خویشاوندان
اَللّائِمات زنان ملامتگر. اشاره به آیات قرآن است در سورۀ یوسف و حاصلش این که جماعتی از زنان مصر گفتند زن عزیز یعنی زلیخا دنبال نوکر خود یعنی یوسف افتاده و عشق آن جوان او را از خود بیخود ساخته است ما او را سخت در ضلالت می بینیم وقتی این سرزنش به گوش زلیخا رسید به خانه دعوتشان کرده مجلس ضیافتی بیاراست و پیش هر یک ترنجی نهاد و به دست هر کدام کاردی
داد و در همین اثنا یوسف را به مجلس خواند. زنها همین که او را دیدند از کمال حُسن و جمالش دست از ترنج نشناختند و کف های خود را بریدند و همگی گفتند پناه به خدا ازین حُسن خدائی این بشر نیست بلکه فرشته ایست گرامی این هنگام زلیخا سرفرازانه گفت کسی که در باره اش ملامتم می کردید این است
اِلٰه معبود بطور کلّی ولی اینجا به معنی معبود حقیقی یعنی خداست
اَلبَتَّه قطیعّاً
اَلسُن بَرِیَّه زبان های خلق
اَلطاف جمع لُطْف و آن به معنی رفق و مدارا و معاملۀ به محبّت است. به معنی نگهداری از بدیها نیز آمده است
اَلَمْ یَأنِ لِلَّذینَ آمَنُوا اِلخ اشاره است به قضیّۀ فُضَیْل خراسانی که شخصی از اشرار و فجّار بود و شبی به قصد سوئی از دیوار منزلی بالا می رفت در همان میان در خانۀ مجاور مردی قرآن تلاوت می کرد و به این آیه رسیده بود

که اَلَمْ یَأنِ لِلّذینَ آمَنُوا اَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِاللهِ. یعنی آیا نرسیده است آن زمان برای اهل ایمان که خاشع گردد قلوبشان به ذکر خدا. فُضَیل از استماع این آیۀ مبارکه متنبّه و منقلب شده فِی الفور ندا برآورد که بَلیٰ یٰا رَبِّ آنَ وَ حٰانَ. یعنی چرا پروردگارا رسید و وقتش آمد آن گاه از اعمال گذشته توبه کرد و دارائی خود را به فقراء بخشید و بقیّۀ عمر را در کمال زهد و تقویٰ گذرانید. جَمالِ قِدَم [حضرت بهاءالله] در یکی از الواح می فرمایند: (حکایت کنند که فُضَیْل خراسانی کٰانَ مِنْ اَشْقَی الْعِبادِ وَ یَقْطَعُ الطَّریقَ اِنَّهُ عَشِقَ جٰارِیَةً وَ اَتیٰهٰا لَیْلَةً فَصَعِدَ الْجِدارَ اِذاً سَمِعَ اَحَداً یَقْرَءُ هٰذِهِ الْآیَةَ اَلَمْ یَأنِ لِلَّذینَ آمَنُوا اَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللهِ وَ اَثَّرَ فیٖ قَلْبِهٖ فَقٰالَ بَلیٰ یٰا رَبِّی آنَ وَ حٰانَ فَرَجَعَ وَ تٰابَ وَ قَصَدَ بَیْتَ اللهِ الْحَرامِ وَ اَقٰامَ فیٖهِ ثَلٰثیٖنَ سَنَةً

اِلیٰ اَنْ صَعَدَ رُوحُهُ اِلَی الْاُفُقِ الْاَعْلیٰ) انتهی مضمون بیان مبارک این که فُضَیْل خراسانی از اَشقیای عِباد بود و راهزنی می کرد عاشق زنی شد و شبی از دیوارش بالا رفت ناگهان شنید از یک نفر که قرائت این آیه می کرد اَلَمْ یَأنِ لِلَّذینَ آمَنُوا اَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِاللهِ و در دلش تأثیر کرد و گفت آری پرودگارا رسید و وقتش آمد پس باز گشت وتوبه نمود و قصد بیتُ اللهِ الحَرام کرده سی سال در آن مُقیم گشت تا این که روحش به افقِ اَعلی صعود کرد
اَلْیَوْم امروز
اُمُّ الْکِتاب یکی از معانی اُمّ اصل شئ است لِهذا اُمُّ الکِتاب به معنی اصل کتاب و اُمُّ الْبَیان به معنی اصل بیان می باشد و اصل به معنی ریشه است
اُمَّهات مادران- مفرد این کلمه اُمّ است
اَمْکِنَۀ تُرابِیّه مکان های خاکی
اُمَناء جمع امین و آن کسی است که در امانت خیانت نکند
امور خطیره کارهای مهمّ
اِنتِقام عقوبت کردن- سزای عمل به کسی رساندن
اَنْتَنْ گندیده تر
اِنصاف عدالت. برای توضیح به کلمۀ (عَدل) مراجعه فرمائید
اَنظار جمع نظر و آن به معنی دیدۀ ظاهر و چشم باطن هردو آمده است
اِنفاق خرج کردن
اَنفُس جمع نَفْس وآن در اینجا به معنی شخص است
اِنقطاع بریدن از دنیا و اهل آن و روآوردن به خدا
اِنکار ناشناختن
اَنْ یَبْسُطَ ظِلَّهُ بگستراند سایه اش را. در متن لوح مبارک از این کلمه به بعد دعای خیر در بارۀ سلطان است زیرا به پادشاه سایۀ خدا گفته می شود
اَهْواء جمع هَویٰ و آن غالباً میل دل است به کارهای شرّ
اَوْکار جمع وَکْر یعنی آشیانۀ مرغ
آیات جمع آیه و آن جمله یا کلامی است از کتاب و اصطلاحاً آیات فقط به کلماتی اطلاق می شود که به وحی آسمانی بر مَظاهِرِ اِلٰهی نازل شده باشد
آیَت نشانه
ایثار اختیار کردن- ترجیح دادن- اِکرام- اِنفاق

حرف ب
بابِ رِتاج دَرِ بزرگی مثل در کاروانسرای
باری در عربی روی یاء همزه می گذارند چه این کلمه صیغۀ اسم فاعل از بَرَأَ می باشد و معنی آن آفریدگاراست
بالِیه کهنه
بَحْرِ اَحَدیّه دریای یکتائی که اینجا مراد حضرت بَهاءُالله است بَحْرِ حَیَوان (یعنی دریای زندگانی) و بَحْرِ اَعظَم (یعنی دریای بزرگ) نیز اینجا اشاره به ایشان است
بَدایَت آغاز
بَراجِم جمع بُرجُمَه و آن مَفْصَل های انگشتان یا استخوان های ریزی است که در دست و پا بوده باشد
بَرّ و بَحْر خشکی و دریا
بَریٖء بیزار
بَرِیّه خلق
بَساتین جمع بستان و آن زمین محصوری است که دارندۀ درخت و زراعت باشد یعنی باغ
بشأنی بقسمی – بطوری
بَصیر بینا
بَطْحٰاء مجرای وسیع آب که در آن سنگریزه و شِن باشد و این کلمه اصطلاحاً بر مکّۀ مُعظّمه اطلاق می شود
بَطْش حملۀ جسورانه. و بَطْش یَسیر که در عبارت لوح مبارک است به معنی حملۀ ناچیز و مختصر می باشد و معنیً شبیه این است: (به یک تیر برگشتی از کارزار)
بَغْتَةً ناگهان
بُغْض دشمنی – دوست نداشتن
بَغْضاء دشمنی شدید
بِغَیْرِ مٰا اَذِنَ الله بجز آنچه اِذن داده است خدا
بِغَیْرِ مٰا حَکَمَ الله بغیر آنچه خدا حکم کرده است
بَقاء پایندگی
بَلَّ خیسید – تر شد
بَلاء اندوه و گرفتگی دل و بَلاءِ اَدْهَم یعنی بلای سیاه که کنایه از شدّت است
بَلایا جمع بَلیّه و آن مصیبت یعنی حادثۀ ناگواری است که به انسان برسد
بَلَد در اصل به معنی جائی از زمین است خواه آباد و مسکون باشد و خواه خالی و اکنون به معنی شهر و همچنین کشور می آید
بِنَفْسِهٖ لِنَفْسِهٖ خود به خود
بُور تباه شده – هلاک شده
بَیان اینجا به معنی گفتار شیوائی است که مقصود گوینده را بآسانی برساند
بَیِّنَه دلیل. برهان هم به همین معنی می آید

حرف ت
تَاللهِ قلوب مُقرّبین در اِحتراق است قسم به خدا که دل های مُقرّبین در سوزش است مُقرّبین در اصطلاح مسلمین دسته ای از فرشتگان می باشند که به خدا نزدیک هستند یعنی قُربِ معنوی با او دارند به معنی مردان خدا که در ایمان بر دیگران سبقت گرفته اند نیز آمده است
تأیید نیرو بخشیدن – قوّت دادن
تَبَدَّدَ متفرّق شد
تِبْیان آشکار شدن معنی
تَجْرید مجرّد کردن یا مجرّد شمردن چیزی یعنی از قیود مادّه و عَوارض جسم منزّه داشتن
تَحْدید محدود کردن
تَخْصیص مخصوص گردانیدن
تَذَرَّفَتْ وَ ذَرَفَتْ روان شد یعنی جاری گشت
تُراث اِرْث و آن مالی است که از شخص مرده به وَرَثه یعنی بازماندگان او انتقال یابد

تَشَبَّثَ آویخته است – چنگ زده است
تَشَبَّکَتْ سوراخ سوراخ شد
تَشُقُّ الْیَدُ الْبَیْضٰاء تَشُقُّ یعنی می شکافد (ید) یعنی دست (بَیضاء) یعنی سفید و عبارت لوح مبارک درین مورد کنایه از این است که عنقریب معجزه آسا مشکل ها آسان خواهد گشت چه که یَد بَیضاء یکی از دو معجزۀ حضرت موسی عَلیهِ الصّلوة و السّلام بوده است که با آن بر فرعون و اَعوانش غلبه یافت و این دو آیت غیر از آیات تسعی است که بعداً به ظهور رسید و بر اَهلِ بَهاء [بهائیان] پوشیده نیست که تمام اینها معنائی غیر از ظاهر عبارت دارد
تَطْهیر طاهر ساختن – پاک کردن
تَعَدِّی تجاوز – ستمگری
تَغَنُّ می گوید یا می خواند از راه بینی
تَفْرِقَه جدائی – پراکندگی. یا جدا کردن و پراکنده ساختن
تَقْلیب زیر و رو کردن – دیگرگون ساختن
تقلید پیروی کردن از کسی در امری بدون فکر و تأمّل
تَقویٰ پرهیزگاری
تِلْقاءَ نَفْسِهٖ از پیش خود – در پیش خود
تَکْفیر نسبت کفر دادن. و کفر پوشیدن و انکار کردن حقّ است
تَمُرُّ الْجِبالُ مرور می کنند کوه ها. از علامات روز قیامت در قرآن مجید است بِقولِهٖ تَعالیٰ وَ تَرَی الْجِبٰالَ تَحْسَبُهٰا جٰامِدَةً وَ هِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحٰابِ
تَنْسٰابُ خیز برمی دارد
تَوْبَه بازگشت از عصیان به اطاعت – پشیمانی از گناهکاری
تَوَجُّه رو آوردن به چیزی یا به کسی
تَوْحید ایمان به یگانگی خدا داشتن
تَوْفیق هم آهنگ ساختن امور و اسباب برای رسیدن به مقصد و مرام

حرف ث
ثَرْوَت دارائی بسیار
ثِقْل سنگینی یا بار سنگین
ثَناء مَدح و آن شمردن یا باز گفتن اوصاف یا اخلاق خوب کسی یا چیزی است
ثُغُورُهُمُ الْمُبْتَسِمَةُ ثغور جمع ثَغْر است یعنی دندان جلو دهان به معنی دهان هم آمده است. مُبْتَسِمَه یعنی تبسّم کننده و تبسّم یعنی خندیدن بدون صدا و در فارسی لبخند است

حرف ج
جَبَروُت عالمی است فوق ملکوت که حکماء آن را تعبیر به عالم عقول می نمایند و گویند به مناسبت این که هر کسر و نقصی درین جهان از برکت عنایات عقول جبران می شود لِهذا عالم آنها به عالم جبروت تسمیه گردیده است. و در لغت به معنی سلطنت و عظمت است
جُذُوع جمع جِذْع وآن تنۀ درخت است
جَسَد بدن یعنی جسم انسان
جَلالَتِ قدر بزرگی مقام
جَماجِم جمع جُمْجُمَه و آن استخوان سر است
جَمال زیبائی. و انسان جمیل یعنی صاحب جمال کسی است که حُسن صورت و اندام با حُسن اخلاق را با هم داشته باشد
جُنُود جمع جُنْد و آن لشکر است
جَواد دو معنی دارد یکی صاحب جود و کرم و دیگر اسب تندرو. و در لوح مبارک که می فرماید اِذٰاعَثَرَ جَوادُهُم معنای دویّمی منظور است
جَوارِح اعضای بدن. و جارحه که مفرد آن است به معنی دست نیز آمده است – حیوان شکاری
جُود بخشیدن – بخشش
جَوْشَنْ زِرِه
جَیْب به معنی گریبان و دل و سینه هر سه آمده است و در لوح مبارک به هر سه معنی راست می آید

حرف ح
حاجی سیّد محمّد یکی از مجتهدین اصفهان ساکن عتبات بود که در شوّال ١۲۴١ قمری به طهران آمده علمای ایران را با خود متّفق و به دستیاری ایشان فتحعلی شاه قاجار را به جهاد با روس ها وادار ساخت و خود او هم به معیّت هیئت مجتهدین با سپاهیان برای تحریض مجاهدین همراه شد و نتیجۀ این جهاد عقد معاهدۀ ترکمان چای بود که شرح شَآمَت و خسارتش در تواریخ مندرج است
حاکی حکایت کننده
حایِل مانع. مثل پرده که مانع دیده شدن اشیاء پشت خود است
حُبُّ دوستی – دوست داشتن
حُباب مار
حَدْباء لقب مَوْصِل است به مناسبت وضع جغرافیائی آن چه که اَحْدَبْ و حَدْباء به معنی کوژ پشت می باشد
حِدَّت تیزی و مراد از حدّتِ ابصار تیزبینی است
حُدُودُ الله احکام شرعی خدا
حِذاء کفش
حَرام عملی که ارتکابش در شریعت گناه شمرده شود
حَرَکت جنبش
حُرْمَت آنچه که شکستنش روا نباشد – احترام
حِزْب گروهی از مردم – جماعتی که در عقیده وعمل یکسان باشند
حَزْم آگاهی در امور– احتیاط
حُسْنیٰ عاقبت به خیری – خدا بینی – بهتر– بهترین
حِصْن قلعه
حِفْظاً لِعِبادِ الله به قصد حفظ بندگان خدا. و حفظ اینجا به معنی نگهداری از تلف شدن است
حَقّ معانی متعدّد دارد مِن جمله به خدا که مقابل خلق است و به مَظهَرِ ظهور که مقابل باطل است اطلاق می گردد
حِکمت علم کامل و عمل درست و اخلاق ملایم و تدبیر مناسب وامثال ذلک

حَضیض زمینی که در پائین کوه واقع شده باشد – پائین –پستی
حَقیر کوچک – پست
حَلال عملی که شریعت به آن اِذن داده باشد
حَلاوَت شیرینی
حَمید پسندیده ولایق حمد و ثنا
حَمیم اینجا به معنی خویش نزدیک و دوست است
حَنّاّس یا حَنّان یا حَنّا قاضی بزرگ یهود و پدر زن قیافا و این قیافا رئیس کَهَنه بود و آن دو عالم یعنی حَنّان و قیافا به قتل حضرت مسیح متّفقاً فتویٰ دادند
حَوْل قوّه یعنی نیرو
حَیات زندگی
حرف خ
خاتم انبیاء و سلطان اصفیاء رُوحُ
العالمینَ فِداه ختم و زینت پیغمبران و پادشاه برگزیدگان که جان جهانیان فدایش باد – مقصود حضرت محّمد ص است
خاشِع دارندۀ خشوع یعنی فروتنی
خاقان عَلَم جنس است برای سلاطین چین و ترکستان یا دیگر پادشاهان
خاوِیَه خراب شده – منهدم
خِباء چادری که از پشم گوسفند یا پشم شتر بافته شده باشد برای سکونت در آن
خَبیر آگاه
خِتام گِل یا موم یا لاک و مانند اینها که با آن سر شیشه یا چیز دیگر را می بندند – پایان
خُدْعه فریب دادن به معنی رساندن آزار به کسی از راهی که نداند
خَزائن جمع خَزینه و خِزانه و این هر دو به معنی جای انباشتن و نگاه داشتن مال است
خَشْیَةُ الله ترس از خدا
خَطاء گناه خواه به عمد باشد و خواه به اشتباه
خَلاص رهائی از تباهی یا آلودگی
خَلیج پیشرفتگی قسمتی از دریا در خشکی به طوری که سه طرفش را خشکی احاطه کرده باشد برعکس شبه جزیره که از سه جانب مُحاط به دریاست
خَوارِج فرقه ای از مسلمین که پس از جنگ صِفّین بر حضرت علیّ بن ابیطالب خروج کرده در جنگ نهروان شکست خوردند و مارقین عبارت از همین فرقه اند
خَیْرِ کثیر خیر بسیار – فایده و نفع زیاد

حرف د
دارُ الحکومه خانۀ حکومت و به اصطلاح کنونی محلّ فرمانداری
دَخَلَ اَحَدٌ مِنْهُمْ عَلَی النَّجٰاشِیّ یعنی یکی از ایشان بر نجاشی داخل شد. مراد جعفر پسر ابوطالب است که سورۀ مریم را در محضر نجاشی تلاوت کرد
دِرْع زِرِه. و آن نیم تنه ای بافته شده از حلقه های کوچک و نازک فلزّی بوده است که مردان جنگی برای حفظ تن از سِلاح دشمن در بر می کرده اند
دُرِّی مثل دُرّ یعنی مانند مروارید درشت – روشن
دَسْکَره قریۀ برزگ یا مزرعۀ سبز و خرّم که همین مراد است
دَعْویٰ ادّعاء
دِقّت باریک بینی
دِماء مَسْفوکه خون های ریخته شده
دَمشْق/ دِمشْق یا دِمِشق شهری است که پایتخت خلفای بنی امّیه بوده و اکنون مرکز سوریّه می باشد
دُنُوّ پائینی – پستی بر خلاف عُلُوّ
دنیا و ما فیها جهان و آنچه در آنست
دُهْن روغن
دَوْلت هیئتی که از شاه و ورزایش تشکیل شده باشد و امروزه به مجموع اعضای کابینۀ رئیس الوزراء دولت اطلاق می گردد – هیئت حاکمه – ثروت

حرف ذ
ذابَ گداخت – آب شد
ذات حقیقت شیء

ذِئْبِ اغنام گرگ گوسفندان
ذُبالَه فتیله
ذَرّه جزئی از جسم که از نهایت کوچکی قابل رؤیت نباشد – یکی از اجزای غباری که در هوا پراکنده است
ذِراع از سر انگشت وسطی تا آرنج – ساعد و آن مابین کفّ و آرنج است
ذِکر یاد کردن – به یاد آوردن و اذکار جمع آن است
ذَلیل خوار بر خلاف عزیز که به معنی گرامی است – رام
ذِی الْجَلال صاحب جلال یعنی دارندۀ قدر ومنزلت بزرگ
ذِی الْعَرْش صاحب عرش یعنی دارندۀ تخت پادشاهی و مقصود از ذِی العَرش حضرتِ باری است چنان که در سورة الاِسْراء از قرآن مجید است که (قُلْ لَوْ کٰانَ مَعَهُ اٰلِهَةٌ کَمٰا یَقُولُونَ اِذاً لَابْتَغَوا اِلیٰ ذِی الْعَرْشِ سَبیلاً)
ذَیْل دامن – یعنی جائی از لباس از قبیل قباء و رِداء و عَباء که به زمین کشیده می شود – مقابل صَدْر یعنی بالای مجلس مثلاً

حرف ر
رٰایَتِ صَفْراء بیرق زرد رنگ و آن پرچم پادشاهان یمن بوده
رَأفَت مهربانی بسیار
رَأْی اعتقاد انسان در بارۀ هر امری چنان که هنگام مشورت گفته می شود رأی من در این خصوص چنین است
رَبّٰاتُ الْکَمٰال وَ ذَوٰاتُ الْجَمٰال زنان صاحب کمال و دارندگان جمال
رَبُّ الْعالَمینَ پروردگار جهانیان یا پرورش دهندۀ جهان ها
رَجاء عظیم امیدواری کامل
رَحْمَت مهربانی
رَخاء سستی بر خلاف شدّت که به معنی سختی است – گشایش در امر زندگی و معیشت
رَدیٰ هلاکت
رَزایا جمع رَزِیّه و آن مصیب بزرگست
رَسُول فرستاده – پیغمبر
رَشْح نم یا تراوش آب از چیزی
رِضٰام سنگ های بزرگ سخت – سنگی که روی قبر می اندازند
رِضاء و رِضوان خشنودی – رضوان به معنی دربان بهشت نیز هست استعارةً به معنی خود بهشت هم آمده است
رَعایا جمع رعیّت و آن عبارت از تمام جماعتی است که تحت حکم یک دولت باشند چنان که شاعر گوید: “چون نبی نیستی ز اُمّت باش. چون که سلطان نِئی رعیّت باش” گاهی در فارسی به زارع نیز اطلاق می شود ولی اینجا معنای اوّل مراد است
رَغام خاک – ریگ روان
رِقَّت نرمی و نازکی
رِکْز صوت آهسته
رَمْز اشاره
رُعاة جمع راعی و آن به معنی شبان و همچنین رعیّت است
رِمٰاح جمع رُمْح و آن به معنی نیزه است
رُواة جمع راوی یعنی نقل کنندۀ حدیث
رَوْض جمع رَوْضَه و آن زمینی است که آراسته به درخت و گل و گیاه باشد
رَوْنَق زیبائی و درخشندگی

حرف ز
زُجاج و زُجاجه شیشه – لولۀ شیشه ای چراغ
زَخارِف جمع زُخْرُف یعنی طلا به معنی آراستگی و ظاهرسازی هم می آید
زَفَرٰات جمع زَفْره یعنی تَنفّس با کشش صوت
زَوْراء لقب بغداد است گاهی به شهر رَیْ نیز اطلاق می شده ولی اینجا بغداد منظور است این لقب هم به مناسبت وضع جغرافیائی آن بوده چه که زَوَر که مصدر زَوراء می باشد به معنی کجی بالای سینه است

حرف س
ساحَت فضای بین منازل – میدان
ساذِج ساده – خالص
سُبُحاتِ بشر آنچه آدمی به آن قدر و قیمت می گذارد از قبیل
عزّت و منزلت و حرمت و غیرها که ممکن است حجاب مابین انسان و حقّ بشود
سَبیل راه
ستارۀ قبل از صبح گویند ستارۀ زهره است چه گاهی قبل از طلوع آفتاب و گاهی بعد از غروب طالع می شود بدین جهت این دو موقع گاهی بر کاروانیان مشتبه می شده و قوافلی که در روز مسافرت می کرده اند و عصر بار انداخته می آرمیده اند پاره ای از اوقات در طلوع شبانه به گمان این که تمام شب را خوابیده اند و حالا صبح است حرکت نموده و بعد از ساعتی در تاریکی شب راه را گم می کرده اند
سِجْن زندان
سُحُورُهُمُ الْمُفْتَرّة جمع سَحْر به معنی ریه است و مُفْتَرّة به معنی خندان و این جمله را به عبارت (جگرهای شادان ایشان) شاید بتوان تعبیر کرد
سِدْرَةُ الْمُنْتَهیٰ به اصطلاح مسلمین درختی است در یَمینِ عَرش
ایضاً درختی است که تجلّی الٰهی بر او شد چنان که در قرآن است که (وَ لَقَدْ رَاٰهُ نَزْلَةً اُخْریٰ عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهیٰ) و نزد اهلِ بَها [بهائیان] مُراد، مَظهَرِ ظهور است
سَدیٖر نام قصریست که نعمان بن منذر برای بهرام گور پسر یزدگرد اثیم ساخت و مختصر حکایتش این است که یزدگرد فرزندانی که برایش متولّد می شدند در کودکی می مردند وقتی که بهرام به دنیا آمد ستاره شناسان گفتند این پسر را باید به کشور دیگر فرستاد تا از خطر محفوظ بماند یزدگر بهرام را به حیره فرستاد تا در تحت مراقبت و مواظبت نعمان که پادشاه حیره بود تربیت شود. نعمان معماری رومی به نام سِنِمّار آورد و دو دستگاه عمارت عالی برای ولیعهد آن زمان ایران بنا کرد و یکی را خَوَرْنَق نامید و دیگری را سدیر. گویند خَوَرْنَق معرّب خوردنگاه است و سدیر معرّب سه دیر مختصر این دو بنا از همان وقت تا کنون مشهور

هستند و در تمام تواریخ معتبره مذکور گشته اند و وصف شاعرانۀ آن در کتاب هفت گنبد نظامی نیز مسطور است ولی این ساختمان هم با همۀ شکوه و زیبائیش عاقبت از جلوه افتاد و به خرابی ضرب المثل شد چنان که در بیت اوّل یکی از رباعی های منسوب به خیّام آمده است که (آن قصر که بهرام در او جام گرفت – آهو بچه کرد و شیر آرام گرفت) باری این که در لوح مبارک نازل شده است که (اَیُّ سَدیٖرٍ مٰا قُفِرَ) کنایه از این است که کدام کاخ باعظمتی است که به صورت بیابان در نیامد یعنی ویران نشد
سِراج چراغ
سُرُرُهُمُ الْمَوْضُونَة تخت های فنری آنان
سَطْوَت به قهر و غلبه حمله کردن
سَغَب گرسنگی
سَفْکِ دَمِ اَطْهَر ریختن خون پاک
سُکْرَت مستی
سَلاسِل جمع سلسله یعنی زنجیر
سَلْسَبیل آب گوارا – اسم چشمه ای در بهشت
سُلَّم نردبان
سلطان اینجا به معنی پادشاه است همچنین به معنی قدرت
سَمْراء مؤنّث اَسْمَر و آن رنگی است ما بین سفیدی و سیاهی در انسان که در فارسی تعبیر به سبزه می شود یعنی گندم گون
سُمُوّ بلندی
سُنَّت راه و رسم
سَنَدِ مُقَرَّبین تکیه گاه نزدیکان درگاه خدا و اینجا مقصود امام چهارم یعنی حضرت علیّ بن الحسین عَلیهمَا السَّلام است
سِنین اوّلیه سال های نخستین
سِنین معدودات سال های شمرده شده یعنی معیّن شده
سِهام تیرها مفرد این کلمه سَهْم است
سِیاط غضب تازیانه های خشم
سیّد ساجدین لقب حضرت امام زین العابدین علیه السّلام امام چهارم شیعیان و معنایش آقای سجده کنندگان یعنی نماز گذاران است
سَیْف شمشیر

حرف ش
شٰاحِذ تیز به معنی برنده
شئونات ترابیّه امورات دنیوی یعنی کارهای این جهانی
شدائدِ عُظْمیٰ سختی های بزرگ
شَدیدُ النَّکال نَکال به معنی عذابی است که دیگران چون آن را ببینند به هراس افتند و از شدّت آن عبرت گیرند پس شدیدُ النَّکال به معنی عذاب بسیار سخت خواهد بود
شُرْب خَمْر آشامیدن شراب
شَریف گرانمایه بر خلاف وضیع که به معنی فرومایه است
شَطْر جانب – ناحیه
شُکْر سپاسگزاری در مقابل نیکی
شِمال یعنی یِسار[یا یَسار] که به معنی دست چپ می باشد
شَهَوات جمع شَهْوَت و آن خواهش نفس یعنی میل اوست به اشیای ملایم یا لذیذ از هر قبیل که باشد
شَوارِع جمع شارع و آن به معنی شاهراه است
شیخ مرتضی مجتهد اعلم شیعیان که مرجع تقلید و مردی متّقی بود که به همین جهت با هیئت مجتهدین عراق عرب که به تحریک شیخ عبدالحسین طهرانی در مخالفت با حضرت بَهاءُالله با هم متّفق شده بودند موافقت نکرد

حرف ص
صٰاحِب رفیق – مالِک – معاشر
صَبْر شکیب و آن بیتابی نکردن در برابر سختی های روزگار است
صَحیفۀ مکنونه لوح یا صحیفۀ فاطمیّة که بیاناتی است از احادیث قدسیّه
صَدیٰ جغد نر – انعکاس صوت
صَخْرَۀ صَمّاء سنگ سخت
صِدْق راستی – راستگوئی
صَرِیر صوت قلم هنگام نوشتن
صَعْب دشوار
صُلِبَ به دار آویخته شد
صَواب اندیشۀ درست یا کردار درست

حرف ض
ضَحْضاح
ضِحْضاح اینجا به معنی آب کمی است که در ته گودال مانده باشد
مرغزار (١)
(١) جناب فاضل مازندرانی در کتاب آثار الاسرار [اسرار الآثار] که سه سال قبل از انتشار جزوۀ حاضر منتشر گردیده است در ذیل کلمۀ (ضحضاح) چنین مرقوم داشته اند: “قَدْ نَضَبَ ضَحْضاحُ السَّلامه وَ اصْفَرَّ صَحْصاحُ الرّاحَه” اوّل به دوضاد نقطه دار مفتوح که در جمل عربیّه بجای قلیل الغور و به معنی آب به مقدار فراگرفتن تا پشت پا است و دوّم به دو صاد بی نقطه به همان وزن به معنی زمین مسطّح و باغ می باشد…. ولی در ترجمه های نسخ خطّی قدیم این لوح به خطوط مختلف دیده شد که دوّم را هم به دو ضاد با نقطه ضبط کردند و ضحضاح الروضه نوشتند. انتهی کلامه اعلی الله مقامه
ضُرّ/ ضَرّ سختی و بدحالی
ضَغینه کینه
ضمیر باطن انسان

حرف ط
طائفه گروهی از مردم – جماعتی که به یک دین یا یک مذهب یا یک مسلک از دیگران ممتاز باشند
طاهِر پاک
طُرّاً همگی
طِراز زینت – زیور
طَرْفُ الْعَدْل چشم عدالت
طُغیان سرکشی
طُیُور جمع طَیْر یعنی پرنده

حرف ظ
ظَرْف هر چه که بتواند چیزی در آن بگنجد
ظَریٖف شیرین حرکات – هوشیار – قشنگ
ظِلُّ الله سایۀ خدا و مقصود از آن پادشاهان است
ظُلْم ستم
ظُنُون جمع ظّنّ یعنی گمان

حرف ع
عالی و متعالی بلند
عَبْد یک نفر انسان خواه آزاد باشد و خواه بنده – برده یعنی زرخرید
عبدالله اُبی مردی از اهل یثرب (مدینه) بود که اهالی آن شهر او را برای سلطنت نامزد کرده تاجی مرصّع به درّ و یاقوت برایش ساخته و در صدد بودند لعل درشتی از یوشع نامی یهودی بخرند و تاج را با آن تکمیل کرده بر سرش گذارند در همین اثنا حضرت رسول به مدینه تشریف بردند و به قدوم مبارکش امور دگرگون شد و عبدالله به پادشاهی نرسید. این شخص اگر چه بظاهر ضمیمۀ اصحاب و جزو انصار شد ولی باطناً رئیس منافقان بود و غالباً کلمات حسد آمیز

بر زبان می راند در غزوات هم از نصرت اسلام خودداری و گاهی نیز در امور مسلمین اخلال و دشمنان را بر مخالفت آنان تحریک می کرد. سورة المنافقون در شأن او و پیروان نفاق پیشه اش نازل شده است
عَثَر سکندری خورد یعنی به سر درافتاد
عَدْل حقّ هر کس را به اندازه رساندن و فارسی آن داد است عدل به معنی انصاف نیز هست ولی گاهی فرقی در میان می آید بدین معنی که عدل را در عمل به کار می برند و انصاف را در قضاوت استعمال می نمایند مثلاً در یکی از مناجات های صادر از قلمِ اَعلی [قلم حضرت بَهاءُالله] است که (اُمَرا را عدل عنایت فرما و علما را انصاف)
عَراء صحرای بی آب و علف
عَرْش اینجا به معنی تخت پادشاه است
عَرَضُ الْحَیٰوة/ عَرْضُ الْحَیٰوة اسباب دنیوی
عُرْوَةُ الْوُثْقیٰ دستگیرۀ محکم و مراد تمسّک به دینُ الله است
چنانچه در سورة البقره از قرآن مجید نازل شده است که (فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطّاغُوت وَ یُؤْمِنْ بِاللهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقیٰ) یعنی هر که بت پرستی را بگذارد و به خدا ایمان بیاورد چنگ به دستگیرۀ محکم زده است
عِرْفان شناسائی
عِزَّت قوّت و غلبه – مقابل ذّلّت
عَزْم ارادۀ محکم
عَشِیّ شامگاهان
عَصْر زمان طولانی
عَطاء رساندن و بخشیدن چیزی
عَظَمَت بزرگی
عِلَل جمع علّت و آن دو معنی دارد یکی به معنی بیماری و دیگری به معنی چیزی است که سبب پیدایش چیز دیگر شود
عِلْم دریافت حقیقت شیء – دانائی
عُلُوّ و اِسْتِعلاء هر دو کلمه به معنی بلندی است
عَلیٰ زَغْمِ الْقَوْمِ بنا به گفتۀ مردم یا به گمان مردم
عَلیٰ ما هُمْ عَلَیْه بر آنچه که ایشان بر آنند یعنی به آنچه اعتقاد دارند
عَلَیْهِ السَّلام درود بر او باد. سلام و صلوة هر دو در مورد دعا به معنی درود است و تفاوتشان در انفصال و اتّصال می باشد بدین معنی که سلام درود منفصل است یعنی گاه بگاه و صلوة درود متّصل است یعنی پی در پی
عِناد دانسته دانسته با حقّ و حقیقت مخالفت کردن – کناره جوئی و معارضه نمودن
عِنایت توجّه کردن و محفوظ داشتن
عَوٰاصِفْ جمع عاصِف وعاصِفه و هر دو به معنی تندباد است
عَوامّ جمع عامّ (به تشدید میم) برخلاف خواصّ که مفردش خاصّ (به تشدید صاد) می باشد
عَوالِمِ مِلْکِیَّه جهان های دنیوی
عَیْنُ الْاِبْداع اِبْداع در لغت به معنی پدید آوردن چیزی است
تازه بدون نمونۀ قبلی ولی به اصطلاح حکماء اِبداع مرحلۀ اوّل از ایجاد می باشد چه به قول آنها افعال الله بر سه قسم است: اِبداع و اِختراع و اِحداث. ابداع فعلی است که مسبوق به مادّه و مدّت نباشد و آن عبارت از عالم عقول کلّیه است که مجرّدات صرفه اند و از قیود مادّه و حدود زمان آزادند. اختراع فعلی است که مسبوق به مادّه هست ولی مسبوق به مدّت یعنی زمان نیست بلکه سابق بر زمان است مثلاً در منظومۀ شمسی تا شمس و قمر و کواکبی نباشند و به حرکت نیفتند سال و ماه و روز و شبی که اجزای زمان می باشند تحقّق نخواهند یافت. اِحْداث که آن را تکوین هم می نامند فعلی است که مسبوق به مادّه و مدّت هر دو می باشد مانند افراد موالید از جماد و نبات و حیوان که وجودشان از مادّه است و در ظرفی از زمان هم موجود شده اند. بیان دیگر
این که عالم وجود که از حقّ صادر و به او راجع می گردد به دایره تشبیه گشته و این دایره به دو قوس یعنی دو نیم دایره منقسم گردیده است و قوس اوّل که عبارت از صدور و نزول موجودات باشد ابداع است و قوس ثانی که عبارت از رجوع و صعود آنها باشد اختراع. باری کلمۀ “عینُ الاِبداع” را به چشم آفرینش یا چشم روزگار می توان تعبیر کرد

حرف غ
غادِیه باران بامدادی
غایَت آخرین فایده ای که مقصود است
غَبَرَ مِنْ اَیّامِنٰا گذشته است از روزهای ما
غَداً فردا
غَزای با روس جنگ با روس
غُفْران آمرزش
غَفْلَت ترک امری که نباید ترک شود – بی خبری
غُلام در لغت به معنی جوان ولی در قرآن کریم بر انبیا و اولیا اطلاق شده است مثلاً در سورۀ مریم است که قٰالَ اِنَمّٰا اَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلٰاماً زَکِیّاً. ایضاً در همان سوره است که یا زَکَرِیّٰا اِنّٰا نُبَشِّرُکَ بِغُلٰامٍ اسْمُهُ یَحْییٰ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِیّاً و در سورۀ یوسف است که قٰالَ یٰا بُشْریٰ هٰذا غُلامٌ وَ اَسَرَّوُهُ بِضٰاعَةً وَ اللهُ عَلیمٌ بِمٰا یَعْمَلُونَ
غَمَرات شداید
غَناء بی نیازی – ثروت و دارائی
غَنیّ بی نیاز – دارنده
غَویٰ گمراهی – هلاکت

حرف ف
فارِق جدا کنندۀ مابین حق و باطل
فاسِق بدکار – منحرف از جادّۀ راستی و عَفاف
فِتْنَه گمراهی. رسوائی. اختلاف در رأی. کشتار عمومی. امتحان

فَجْر روشنی بامدادی
فَتْوای جِهاد اجازۀ قتال با کفّار از طرف مجتهد
فِراش رختحواب. و به فتح فاء یعنی فَراش به معنی گِلِ آبدیدۀ خشکیده است
فُرقان قرآن و سایر کتب آسمانی زیرا که فارق مابین حقّ و باطل هستند
فَرْقَدان “به صیغۀ تَثْنِیَه” دو ستاره اند نزدیک ستارۀ قطبی
فَساد تباهی
فَضْل بخشش چیزی به کسی زاید بر استحقاق او. معانی متعدّدۀ دیگر هم دارد
فِقْرَه جملۀ برگزیدۀ از کلام یا خود کلام
فُقَهاء جمع فقیه و آن در اصطلاح کسی است که به احکام عملی شرع یعنی فروع دین از راه دلیل و برهان عالم باشد
فَقیر محتاج
فَوْد طرف سر از جانب گوش به سمت صورت. و کلمۀ تارک نزدیک به معنی اصلی این لغت است
فَیْحاء لقب دمشق و بعض شهرهای دیگر بلاد عرب از قبیل بصره و حلّه و در لغت به معنی زمین وسیع یا خانۀ وسیع است

حرف ق
قِباب جمع قُبّه و آن بنائی است که سقفش مدوّر ومقعّر باشد و فارسی آن گنبد است
قَبیح زشت
قَدَم پا
قِدَم در اینجا به معنی قدیم یعنی لا اوّل است
قُرُونْ جمع قَرْن و آن صد سال است
قُرُون خالِیه قرن ها یا زمان های گذشته
قَشیٖب چیز تازه و پاکیزه و با رونق
قِصاص سزای عمل به بدکار رسانیدن
قُصُور جمع قصر و آن عمارتی است عالی که به فارسی کاخ گفته می شود
قَضا در لغت یعنی حکم امّا در اصطلاح عبارت از علم
اجمالی یعنی علم جامع و کلّی الٰهی است نسبت به موجودات
قُضُب جمع قَضیب است یعنی شمشیر برّان یا شاخه ای که از درخت بریده باشند
قَضیض خاک و شِن
قلب دل
قَلَّبَتْنیٖ زیر و رو کرد مرا
قَلْعه دژ و آن محلّ محکمی است که در آن از خود یا دیگران دفاع می کنند
قَلَمِ اَعْلیٰ اشرف موجودات که واسطۀ فیض وجود است از مبدء اوّل به سایر کائنات و در آیات الٰهی مراد از قلم اَعلی حضرت بهاءُالله است
قَناة نیزه
قَوْم گروهی از مردم
قَیافا رئیس کَهَنۀ یهود که فتویٰ بر قتل حضرت مسیح داد برای توضیح به کلمۀ حنّان مراجعه فرمائید
قَیّوُم آن که قائم به ذات است و ابتدائی برایش نیست اشیاء هم قیام صدوری به او دارند و این کلمه از اسماءُالله است

حرف ک
کَأْس ظرفی که جایگیر آشامیدنی ها باشد
کِبْریتِ اَحْمَر گوگرد سرخ و آن لقب طلاست چنان که نظامی گوید زر که گوگرد سرخ شد لقبش سرخی آمد نکوترین سلبش و در لغت به معنی زر سرخ و زر ناب و هر چیز کمیاب آمده است و شاید اینجا مراد اکسیر باشد و آن علی زعم القوم مادّه ای است که مس را طلا کند
کتاب مُبین به معنی لوح محفوظ است که مرتبه ای از مراتب علم حضرت باری جلّ ذکره می باشد
کَتیبَه دسته ای از سواران که اسب هاشان همرنگ باشند
کَثَّرَاللهُ اَمْثٰالَهُمْ خداوند مانندشان را بسیار گرداناد
کَرَم بذل و بخشش – گذشت کردن
کَعْب بن اَشْرَف مردی از اکابر یهود و دارندۀ طبع شعر بود
که حضرت رسول را هجا می گفت و اصحابش را اذیّت می کرد و بعد از غروۀ بدر از محلّ خود که قدری دور از مدینه بود به مکّه رفته مشرکین را بر جنگ پیغمبر تحریض نمود بعد از آن که از مکّه مراجعت کرد چند تن از مسلمین که بعضی با او رفیق و بعضی برادر خوانده اش بودند به اشارۀ حضرت رسول برای کشتن او حاضر شدند و شبانه به منزلش آمده و دوستانه او را طلبیدند و بعد او را به عنوان گردش به جانب شِعْب عجوز که نام موضعی است در بیرون مدینه برده در بین راه شکمش را دریده و سرش را بریده خدمت حضرت رسول آوردند. روز بعد خویشان کعب به حضور رسول الله آمده عرض کردند به چه سبب بزرگان ما را بدون جرم و جنایت می کشید فرمود تا دیگر هجا نکنند و دشمنان را بر جنگ ما نینگیزند
کَعْبه خانۀ مکعّب شکلی است در مکّۀ معظّمه که قبلۀ
اهل اسلام و در میان مسجد الحرام می باشد مسجد الحرام به خود کعبه هم اطلاق شده است
کَفیٰ بِاللهِ شَهْیٖداً گواهی دادن خدا کافی است
کَلَّتْ اَسْیٰافُهُمْ کند شد شمشیرهای ایشان
کَمال تمامیّت یعنی داشتن هر چه برای شیء لازم است چنان که معرفت و دانش و اخلاق خوب کمال است برای نفس انسان همچنین جمال و اعتدال اندام و سلامت بدن کمال است برای جسم او
کَنائِز گنجینه ها – اندوخته ها
کَنائِس در اینجا مراد لانه های حیوانات است
کُنْه ماهیّت و حقیقت شیء
کَوْثَر حوض یا نهر آبی است در بهشت – آب بسیار
کَیْنُونَتْ هستی
حرف ل
لائِح آشکار و پیدا
لا اَجْزَعُ بیتابی نمی کنم

لابُدّ ناچار
لاتَسُومُهُ الْاَثْقال بیچاره اش نکند یا گرانبارش ننماید و یا خوارش نسازد بارهای سنگین که مراد از آن گناهان است
لاتُحْصیٰ بیشمار
لاتَطْرُدْهُمْ دور مکن یا این که مران ایشان را
لامکان بی جایگاه. مراد حقّ جلّ جلاله است
لایُحْصَدُ اِلّا ما زُرِعَ درویده نمی شود مگر آنچه کِشتَه شده
لایَزال دائمی – از بین نرفتنی در زمان آینده
لَئالِی جمع لؤلؤ و آن مروارید است
لُجَّه محلّ پر آب در رودخانه یا دریا
لَحَظات جمع لَحْظَه یعنی یک بار نظر انداختن
لَذَّت اینجا به معنی دریافت ذائقۀ سالم است مزۀ طعامی را که موافق اشتها باشد
لَعِب بازی – کار بیهوده
لَغَب خستگی شدید
لِلهِ از ما سِویٰ به خاطر خدا از غیر ( یعنی غیر از خدا)
لَمْ یَزَلْ دائمی – از بین نرفته در زمان گذشته
لَهْو خوشگذارنی های مشغول کننده
لَوْح حفیظ لوح محفوظ یعنی نوشته پایدار بر خلاف لوح محو و اثبات که ناپایدار است
لَوْ یَنْهَکُنیٖ اگر لاغرم کند – اگر مریضم نماید
لِیَظْهَرَ فِی الْغٰایٰات مٰا بَدٰا فِی الْبَدایات یعنی تا در نهایات پیدا گردد آنچه در بدایات هویدا گشت. به اصطلاح و تعبیر امروزه یعنی تا این که تاریخ تکرار شود به این معنی که همچنان که در زمان گشته زنان مصری مادام که طلعت یوسف را ندیده بودند بر زلیخا طعنه می زدند ولی بعد که او را دیدند خود هم شیفتۀ صباحت و ملاحتش گشتند و با زبان قال به حسن یوسف و با لسان حال به عشق زلیخا آفرین گفتند در زمان آینده هم کسانی که اکنون عشّاق جمالِ مبارک [حضرت بهاءُالله] را سرزنش می کنند خود از آشفتگان روی دلجویش خواهند شد و بر عاشقانش درود خواهند فرستاد
تا آنچه در بدایات یعنی در ازمنۀ ماضیه آشکار گشته در نهایات یعنی در ازمان آتیه نیز پدیدار گردد (برای اطّلاع بیشتر به کلمۀ اللّائمات مراجعه فرمائید)
لَیْلۀ دَلْماء شب تاریک – لیله یعنی شب و دلماء یعنی شب آخر ماه قمری که بسیار تاریک است

حرف م
مَأٰب بازگشت
مائِده طعام – آنچه که غذای آماده برای خوردن را بر آن یا در آن بگذارند
ما سِوَی الله آنچه که غیر خداست
ماطَتِ الظُّلْمة برطرف شد تاریکی
مٰاهُمْ عَلَیْه آنچه که ایشان بر آنند یعنی به آنچه معتقدند
ماکان آنچه بوده است
مال دارائی و اموال جمع آنست
مالِک صاحب – آقا
مالِکِ اَکْوان دارای جهان یعنی خدا
مَبْدَء و مَعاد اوّل و آخر یا دنیا و آخرت
مُبَرّا پاک از آلایش و تهمت
مُبْرَم محکم و متین
مُبَرهن شد با برهان ثابت شد
مُتَعال بلند مرتبه
مجادله کردن بنا حق کوشیدن برای این که به ناروا سخن خود را بر کرسی نشانند
مُجیب اجابت کننده یعنی جواب دهندۀ به سؤال – روا سازندۀ حاجت دعا کننده
مُحارَبه با یکدیگر جنگیدن
مَحالّ (با تشدید) جمع محلّ یعنی جای فرود آمدن یا جای گرفتن
مُحْرِمان حَرَم رَحْمٰن اِحْرام بندان حَرَم خدا. اِحرام بستن یکی از آداب حجّ است یعنی پوشش مخصوصی است که با آن وارد بیت الله می شوند و حَرَم خانۀ کعبه و سایر اماکن مقدّسی است که مراعات احترامش واجب باشد
مَحْض خالص و آن چیزی است که به شیء غیر از خود آمیخته نباشد
مَخارِف جمع مَخْرفَه یعنی راهی که میان دو ردیف از درختان خرما باشد. و جملۀ (ضٰاقَ عَلَیَّ الْمَخٰارِفْ) در لوح مبارک یعنی تنگ شد بر من راه های میان نخلستان و چون این جمله در فارسی نامأنوس است آن را می توان به عبارت (همۀ راه ها بر من تنگ گردید) در آورد
مَخْتُوم بسته شده با گِل و موم یا لاک و امثال ذلک چنان که سر شیشه یا پاکت را مثلاً مهر و موم می کنند – خاتمه داده شده
مُخلِص مؤمن بی ریا
مُخَیَّر کردن اختیار به دست دادن
مَدْمَعْ مجرای اشک
مَذْموم و مَذْمومَه بد
مِرْأٰت آئینه
مرزوق کردن روزی گردانیدن – رزق قرار دادن
مَرْضِیّ پسندیده – رضایت داده شده
مُسْتَریح آسوده
مُسْتَغْنی بی نیاز
مَسْتور پنهان شده – پوشیده شده
مُسَخَّرکردن با قهر و غلبه شهر یا سنگر یا کشوری را صاحب شدن یا کسی را بی مزد به کاری واداشتن
مُشَبَّک سوراخ سوراخ
مُشْتَعِل افروخته
مشهد فدا قربانگاه – کلمۀ مشهد بتنهائی یعنی محلّ شهود
مَشِیَّت به معنی اراده یعنی خواستن است و گاهی فرقی میان اراده و مشیّت می گذارند بیان مختصرش این که هر ممکنی ازممکنات مرکّب است از وجودی و ماهیّتی مشیّت خواستن ماهّیت اوست و اراده خواستن وجود او
مَطْلَع آیات محلّ طالع شدن آیات و مراد مَظهَرِ ظهور است یعنی حضرت بهاءُالله
مَطِیَّه حیوان سواری – مرکب
مُظِلّ سایه دار – سایه انداز. این که می فرماید ظِلّ از

مُظِلّ حاکی است یعنی سایه از صاحب سایه حکایت می کند
مَظْهَرِ امر محلّ ظهور امر یعنی حضرت بهاءُالله
مَعارِج جمع مِعْرَج یعنی پلّگان ونردبان
مَعارِف اینجا یعنی دوستان شناسا
مَعانی جمع مَعْنیٰ یعنی چیزی که لفظ دلالت بر آن می کند – مقاصد
مُعْتَدیٖن تجاوزکاران
مُعْجِزَه انجام کاری که دیگران از صورت دادن مثل آن عاجز باشند
مَعْرُوشَه داربست شده
مُعیٖن اعانت کننده یعنی یاری کننده
مُفْسِد فساد کننده – تبهکار
مَقال گفتار
مَقَرّ قرارگاه
مَکارِهْ چیزهائی که انسان آن را خوش ندارد
مَکامِنْ جمع مَکْمَنْ یعنی نهانگاه
مُکَدَّر تیره – غبار آلوده
ملازمان سلطانی نوکران پادشاه یا ندیمان او یا خاصّانش
مِلَّتْ در عرف عام یعنی اهل یک مملکت که تابع یک حکومت باشند – مذهب و کیش
مَلائِکه جمع مَلَک و آن به معنی فرشته است
مَلَاءِ اَعْلی ارواح مجرّده – روان های مؤمنین – روحانیان بلند مقام
مَلَاءِ اَکْوان جماعت دنیا – ملأ یعنی گروه و اَکْوان یعنی کَوْن و آن به معنی هستی است
مُلْک پادشاهی
مَلَکوتِ اِنْشاء جهان آفرینش – باطن شیء. و ملکوت به اصطلاح حکماء عالمی است که از جهت رتبۀ معنوی فوق ناسوت و دون جبروت قراردارد چنان که جمالِ قِدَم [حضرت بهاءُالله] در لوح ورقاء که قسمتی از آن در کتاب رحیق مختوم صفحۀ ١٠٨٣ درج شده است می فرمایند: مقصود از ملکوت در رتبۀ اولی و مقام اوّل
مَنظرِ اکبر بوده و در مقام آخر عالم مثال است مابین جبروت و ناسوت و آنچه در آسمان و زمین است مثالی از آن در آن موجود تا در قوّۀ بیان مستور و مکنون به جبروت نامیده می شود و این اوّل مقام تقیید است و چون به ظهور آید به ملکوت نامیده می شود کسب قدرت و قوّت از مقام اوّل می نماید و به مادونش عطا می کند. انتهی
مُلیٖتُم گرفتار شدید – دوانده شدید
مَلیک اِمکان پادشاه عالم یعنی خدا
مُمْکِنات تمامی خلق
مَمْلِکَت مجموع اراضی و شهرها و آبادی هائی که با سکنه اش زیر فرمان یک حکومت باشند و فارسی این کلمه کشور است
مَمْلُوک برده یعنی انسان زرخرید – اینجا به معنی رعیّت و تابع است
مناجات کردن خدا را به اسرار دل و عواطف ضمیر و حاجات خویش مخاطب داشتن
مَنْ حَکَمَ فِی الزَّوْرٰاء آن که در زوراء حکمرانی می کرد. مراد خلفای بنی عبّاسند زیرا مرکز خلافتشان بغداد بوده است و زوراء لقب بغداد است چنان که در ردیف (ز) شرحش گذشت
مَنْظَر اَکْبَر نظرگاه بزرگ و در الواح مقدّسه مراد از این کلمه حضرت بهاءُالله است
مَنْ ظَلَمَ فِی الْفَیْحاء آن که در فیحاء ستم می نمود. مراد خلفای بنی امیّه هستند چه که مقرّ حکومتشان دمشق بوده است و فیحاء لقب دمشق است چنان که در ردیف (ف) شرح داده شد
مِنْ غَیْرِ اسْتِحقاق بدون مستحقّ بودن
مُنْقَعِر ریشه کن شده
مَنوط وابسته
مُنیر نورانی – روشن
مَهابِط جمع مَهْبِطْ و آن به معنی محلّ هبوط یعنی جایگاه نزول می باشد پس مهابط وحی یعنی انبیاء چه که وحی الٰهی بر آنها نازل می شود
مِهاد بستر
مُهَیْمِن/ مُهَیْمَن ایمن کننده و نگاهدارنده و رسانندۀ روزی و دهندۀ عمر و ناظر کردار خلایق
مَواهِب جمع موهبت و آن به معنی بخشیدن بدون عِوَض است
مَوْت مرگ – مردن
موسوم نامیده شده – علامت گذارده شده
مَوْصِل شهری است در قسمت شمالی عراق عرب کنونی

حرف ن
ناجاه مناجات کرد با او. رجوع فرمائید به کلمۀ (مناجات)
نارِ حَرْب آتش جنگ
نازل شد فرود آمد
ناس جماعت مردمان
ناصِیه قسمت جلو سر یا موی جلو سر که بلند شده باشد. مالک ناصیه کنایه از حضرت باری است
نافِذ نفوذ کننده یعنی گذرنده مانند نیزه مثلاً که می تواند در سینه داخل شود و از پشت بگذرد
نٰاظِراً اِلَی اللهِ وَ مُتُوُکِّلاً عَلَیْه در حالی که نظر به خدا و توکّل بر اوست
نُثِلَ برون ریخته شد
نَجاشی لقب پادشاه حبشه
نَحِیبُ الْبُکاء آواز بلند گریه
نِزاع مجادله کردن
نَسَمات رحمت رحمن نسمات جمع نَسَمَه و آن درینجا به معنی دَمِ روحُ القدس است پس نسمات رحمت رحمن یعنی انفاس قدس رحمت اِلٰهی
نِسْیان فراموشی
نُصْرت یاری کردن
نَضَبَ الْماء فرو رفت آب در زمین
نَفَحات جمع نَفْحه و آن انتشار بوی خوش است
نَفَق دالان زیر زمینی که راه دخول و خروج هر دو را داشته باشد
نِهایت پایان
نَوْحَه گریۀ بلند و بیتابی

حرف و
وادی فاصلۀ میان دو کوه که در آن آب جریان داشته باشد یا بتواند مجرای سیل قرار گیرد

واضح روشن و آشکار
والی حکمران ولایت یا ایالت و آن عبارت از قسمت مهّمی از مملکت است که امروزه به استان تعبیر می شود والی را هم این ایّام استاندار می نامند و جمع والی وُلاة است
وَجْه روی یعنی صورت. لِوَجْهِ الله یعنی از برای رضای خدا
وَحْشَتِ مَنْ فِی الْبِلٰاد ترس اهل شهرها
وُحُوش جمع وحش و آن جانور صحرائی است از هر نوع که باشد
وَحْی اینجا آیات آسمانی که بر مَظاهِرِ اِلٰهی نازل شده مقصود است
وَدیٖعه سپرده یعنی چیزی که نزد کسی یا در جائی به قصد بازگرفتن یا برداشتن گذارده شده باشد
وَرٰاءَ ظُهُورِهِمْ پشت سرشان
وَرَع پارسائی
وَرَقَه برگ
وِساده بالش – پشتی – تشکچه
وَضیٖع فرومایه برخلاف شریف که به معنی گرانمایه است
وِطاء فرش – زیرانداز
وَهَب بن راهِب ابوعامر راهب مردی بود از قبیلۀ اوس که قبل از بعثت مژدۀ ظهور پیغمبر را می داد و بعد اسلام آورد سپس رنجشی پیدا کرده مرتدّ شد و پنجاه تن از اقوام خود را هم از اسلام برگردانید و در جنگ اُحُد در لشگر مشرکین بود و با مسلمین می جنگید بعد به روم رفت تا از هراکلیوس قیصر آن مملکت لشگر بخواهد تا مدینه را مسخّر کند و از همانجا به پاره ای از منافقان پیغام فرستاد تا مسجدی در مقابل مسجد قبا بسازند که چون مراجعت کند در آن مسجد با منافقان در تفرقۀ مسلمین شور و تدبیر نماید آنها هم مسجد را ساختند ولی پیغمبر که به وحی الٰهی بر کیدشان مطلّع شد امر کرد آن را سوزانیدند و از بنیان ویران کردند و این همان بنائی بود که به مسجد ضرار موسوم گشت
وَهْم اینجا به معنی امور باطلی است که بر قلب می گذرد

حرف ه
هامُوا سرگردان شدند
هَباء مَنْثُور غبار پراکنده
هُبُوب عَواصِف وزش بادهای تند
هَتْک پرده دری
هِدایَت رهبری
هَدیر وَرْقاء آواز کبوتر
هُزُواً مسخره
هِمَّت ارادۀ ثابت و قوی بر انجام کار
هَویٰ به کلمۀ اهواء مراجعه فرمائید
هَیْهات دور است
هَیْماء بیابان خشک

حرف ی
یَجْتَبیٖ وَ یَجْتَنیٖ برمی گزیند و می چیند
یَدُالله را مغلول دانسته اند دست خدا را بسته دانسته اند. اشاره به آیۀ قرآن است که می فرماید (وَ قٰالَتِ الْیَهُودُ یَدُاللهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ اَیْدیٖهِمْ وَ لُعِنُوا بِمٰا قٰالُوا الخ)
یعنی گفتند یهود دست خدا بسته است بسته باد دست های خودشان وملعون شدند به سبب این سخن
یُصَلّیٖ عَلَیْکَ الْمَلَأُ الْاَعْلیٰ درود می فرستند بر تو ارواح مجرّده و مقرّبان درگاه اِلٰهی
یُعْتیٖقُ [یُعْتِقُ] الرِّقاب آزاد کند گردن ها را – رهائی دادن اسیران
یَعْمَهُونَ سرگردان و گمراه می شوند
یُغیرون به نشیب می تازند
یَفْعَلُ مٰا یَشٰاءُ وَ یَحْکُمُ مٰا یُریٖدُ به کار می بندد آنچه بخواهد و حکم می نماید آنچه اراده فرماید
یقین علمی که به برهان ثابت شده باشد – باور داشتن
یُمارُون لَجّ می کنند – پا فشاری می کنند – نزاع می کنند
یَمین طرف دست راست بر خلاف یِسار که طرف دست چپ می باشد
یُنْجِدُون سربالا می تازند
یَهْرُبُون می گریزند
یَوْمُ التَّناد روز قیامت

---

منبع: سایت ولوله در شهر