رساله سیاسیه که در سال 1310 هجری قمری، 1893 میلادی به قلم عبدالبها نوشته شد، رساله موجزی است که از زبان فشرده و پُر اُفت و خیزی برخوردار است؛ عبارات در هم تنیده اند و امر، بر ایجاز و گُزیده نگاری است.
در این رساله تمرکز بر روی مسائل ایران زمان مظفرالدین شاه است و هم و غم نویسنده رساله بر ترسیم خطوط اصلی نگاه او به مساله رابطه دین و حکومت می باشد.
در حقیقت فشردگی رساله سیّاسیه از این جهت است که پس از رساله مدنیّه که رساله مفصل و با ذکر دقایق تفکر عبدالبها درباره انحطاط جامعه ایران و راه های برونرفت از این بحران است، نوشته شده است. این دو رساله بیانگر دو موقعیت تاریخی متفاوت هستند. “رساله مدنیّه” در زمان دوران صدارت سپهسالار نوشته شده است و روح حاکم بر آن، در مجموع، بیانگر همان نکات و گرایشات عمده ای است که خواست و مطالبات پیشقراولانِ اصلاحات از بالا و اصلاحات ساختاری و دیوانی بود.
رساله سیاسیه که به نسبت رساله فشرده و کم برگی است، بیانگر دوره “فترت” اصلاحات سیاسی-اداری از بالا است، چهارده سال پیش از امضای فرمان مشروطیت نوشته، و در همان زمان در ایران پخش شد. عبدالبها خود به این موضوع اشاره دارد وقتی در یازدهم جمادی الاول هزار و سیصد و بیست و پنج هجری قمری از رساله ای نام می برد به نام “رساله سیاسیه که چهارده سال قبل تالیف شد” و مفاد آن رساله را چنین برمی شمارد: “حقوق مقدسه دولت و حقوق مَرعیّه ملت و تعلقات بین راعی و مرعی و روابط بین سائس و مسوس و لوازم مابین رئیس و مرئوس”. در جای دیگر به زمان نگارش رساله سیاسیه به طور دقیق تر اشاره می کند و می گوید ” حتّی در زمان مظفّرالدّين شاه مرحوم رساله سياسيّه مرقوم شد و به خطّ مشکين قلم در هندوستان طبع گشت و در جميع ايران منتشر شد”
کانال تلگرام آموزه های دیانت بهائی
@ayine_bahai01